Kalite Güvencesi: Türkiye Yükseköğretimi için Stratejik Tercihler

Yıl 2011, Sayı: 2, 59 - 65, 01.08.2011

Mahmut Özer Bekir S. Gür , Talip Küçükcan

Öz

Dünyada yükseköğretim kurumları ve öğrenci sayılarında belirgin artışlar başlayınca ve büyüyen yükseköğretim sisteminin finansmanında sıkıntılar baş gösterince, karar alıcılar kalite güvencesine daha fazla önem vermeye başlamışlardır. Kalite güvencesinin özellikle Avrupa yükseköğretiminde öne çıkması, Türkiye gibi gelişmekte olan bazı ülkelerde yeterli ve yerel analizler yapılmaksızın kalite güvencesi sistemlerini ithal etmeye yönlendirmiştir. Kalitenin anlayış olarak gelişmediği ve kültürel bir pratiğe dönüşmediği ortamlarda, dışarıdan zorlamalarla kalite güvencesinin sağlanması mümkün görünmemektedir. Dünyada kalite güvencesi konusunda karşımıza çıkan en yaygın yaklaşım, yükseköğretim kurumunun bizatihi kendisinin kaliteden sorumlu olmasıdır. Bunun yanında kullanılan dış kalite güvencesi prosedürleri, birtakım bürokratik değerlendirmelere değil, akran/meslektaş değerlendirmelerine dayalıdır. Ayrıca, kalite güvencesinden sorumlu birtakım merkezî kuruluş ve ajansların, yükseköğretim kurumlarının özerkliklerini kısıtlayan bazı bürokratik düzenlemeleri dünyada da tartışma konusudur. Türkiye’deki yükseköğretim sisteminin mevcut merkeziyetçi yapısı, toplumsal talepleri karşılamadaki tarihsel performansı ve yükseköğretimdeki okullaşma oranları dikkate alınmadan, üniversiteler üzerinde yaptırımları olan bir kalite güvence mekanizmasının kurulması, Türkiye’de yükseköğretim kurumlarının zaten sorunlu olan özerkliklerini tehdit etme ve bu kurumlar için ekstra bir bürokratik külfet olma riski taşımaktadır. Bu çalışmada, yükseköğretimde kalitenin artırılması ve kalite güvencesi konusunda izlenmesi gereken politikalar, Yükseköğretim Kurulu, hükümet ve üniversiteler çerçevesinde ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, Kalite güvencesi, Yükseköğretim Kurulu

Quality Assurance: Strategic Choices for Higher Education in Turkey

Öz

As the number of students and higher education institutions in the world increases and there is a growing difficulty in financing the higher education systems, decision-makers have begun to show more interest in quality assurance. As quality assurance is given special attention in European countries, developing countries such as Turkey are interested in importing quality assurance systems. It is not possible to set quality assurance without sensitivity toward quality and without having quality as a cultural practice. The most likely encountered quality assurance approach in the world is that the higher education institution itself is responsible for its quality. In addition, external quality assurance procedures used are based on academic peer review rather than on bureaucratic evaluations. Moreover, there is a lively debate across the world regarding the bureaucratic regulations of the quality assurance agencies and institutions that restrict the autonomy of higher education institutions. Without taking into consideration of the existing centralized structure of the higher education system in Turkey, of meeting social demands for the higher education, and of current higher education enrollment rates, the possible establishment of a quality assurance mechanism that may have sanctions on universities in Turkey is a threat to already limited autonomy of universities and is having a risk of additional bureaucratic burden. By laying out the roles and responsibilities of Turkish Council of Higher Education, the government and universities, this article discusses policies that should be adopted regarding the quality assurance

Anahtar Kelimeler

Higher education, Quality assurance, Turkish Council of Higher Education

Kaynakça

• Altbach, P.G., Reisberg, L. & Rumbley, L.E. (2009). Trends in Global Higher Education: Tracking an Academic Revolution. Paris: UNESCO.
• Campbell, C. & Van der Wende, M.C. (2000). International initiatives and trends in quality assurance for European higher education. Exploratory trend report. Helsinki: ENQAA.
• CHEA. (2001). Glossary of Key Terms in Quality Assurance and Accreditation, Council For Higher Education Accreditation. Erişim: 26 Mayıs 2010, http://www.chea.org/international/ inter_glossary01.html.
• Dodds, A. (2005). British and French evaluation of international higher education issues: An identical political reality? European Journal of Education, 40(2):155-172.
• DPT. (2007). Dokuzuncu kalkınma planı (2007-1013). Yükseköğretim özel ihtisas komisyonu raporu. Basılmamış taslak rapor.
• El-Khawas, E. (2001). Who’s in charge of quality? The governance issues in quality assurance, Tertiary Education and Manage- ment, 7, 111-119.
• ENQA. (2007). Standards and guidelines for quality assurance in the European higher education area. Helsinki: ENQA.
• ENQA. (2008), Quality procedures in the European higher education area and beyond: Second ENQA survey. Helsinki: ENQA.
• Ergüder, Ü., Şahin, M., Terzioğlu, T., & Vardar, Ö. (2009). Neden yeni bir yüksek öğretim vizyonu? İstanbul: İstanbul Politikalar Merkezi.
• Goedegebuure, L., Kaise, F., Maasen, P., & De Weert, E. (1994). Higher education policy in international perspective: An overview. In Goedegebuure L., Kaiser, F., Maasen, P., Meek, L., van Vught, F., & de Weert, E., (Eds.), Higher education policy: An international comparative perspective. Oxford and New York: Pergamon Press.
• Hamalainen, K. (2003). Common standards for programme evaluations and accreditation?, European Journal of Education, 38(3), 291-300.
• Hamalainen, K., & Jakku-Sihvonen, R. (2000). More quality to the quality policy of education. Helsinki: National Board of Education.
• Harvey, L., & Green, D. (1993). Defining quality. Assessment and Evaluation in Higher Education, 18(1), 9-34.
• Hussey, T., & Smith, P. (2010). The trouble with higher education: A critical examination of our universities. London: Routledge. Küçükcan, T., & Gür, B.S. (2009). Türkiye’de yükseköğretim: Karşılaştırmalı bir analiz. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı: Ankara.
• Levine, A. (2001). Higher education as a mature industry. In Altbach, P., Gumport, P.J.,& Johnstone, D. B. (Eds.), In defense of American higher education (pp. 38-58). Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Orsingher, C. (2006). Introduction. C. Orsingher (Ed.), Assessing quality in European higher education institutions: Dissemination, methods and procedures (pp. 1-3). Heidelberg: PhysicaVerlag.
• Özer, M. (2010). Yükseköğretimde kalite güvencesi üzerine. Cumhuriyet Bilim Teknoloji 1213/18.
• Özer, M., Gür, B. S., & Küçükcan, T. (2010). Yükseköğretimde kalite güvencesi. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
• Schwarz, S., & Westerheijden, D.F. (2007). Preface. In Schwarz, S., & Westerheijden, D. F. (Eds.), Accreditation and evaluation in the European higher education area (pp. ix-xii). Springer.
• UNESCO. (2004). Higher Education in a Globalized Society: UNESCO Education Position Paper. Paris: UNESCO. Erişim: 26 Mayıs 2010, http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001362/136247e. pdf
• Van der Wende, M.C., & Westerheijden, D.F. (2001). International aspects of quality assurance with a special focus on European higher education. Quality in Higher Education, 7(3), 233-245.
• Vlãsceanu, L., Grünberg, L., & Pârlea, D. (2004). Quality Assurance and Accreditation: A Glossary of Basic Terms and Definitions. Bucharest: UNESCO-CEPES. Erişim: 26 Mayıs 2010, http:// www.cepes.ro/publications/pdf/QA&A%20Glossary.pdf Westerheijden, D.F., Stensaker, B., & Rosa, M.R. (2007).
• Introduction. In Westerheijden, D.F., Stensaker, B., & Rosa, M.R. Quality assurance in higher education: Trends in regulation, translation and transformation (pp. 1-11). Springer.
• World Bank. (2008). Turkey-Higher education policy study. Volume 1: Strategic directions for higher education in Turkey. (Report No: 39674 – TU). Washington, DC: World Bank.