Türk Yükseköğretim Finansmanına İlişkin Görüşler

Yıl 2014, Sayı: 2, 99 - 111, 01.08.2014

Metin Özkan Tokay Gedikoğlu

Öz

Bu araştırma, yükseköğretimin finansmanı konusunda yapılan tartışmaların son yıllarda yoğunlaşması, artan yükseköğretim talebini karşılamada sürdürülebilir kaynak yaratma arayışları ve Türkiye’de yükseköğretim finansmanına yönelik akademik çalışma eksikliğinden doğmuş ve bir gereklilik olarak görülmüştür. Bu gereklilik doğrultusunda, Türk yükseköğretim finansmanının nasıl olması gerektiğine ilişkin görüşlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini üniversitelerde finansman ile ilgili idari kadrolarda çalışan personel oluşturmaktadır. Örnekleme dâhil edilen üniversiteler, “University Ranking by Academic Performance URAP ” tarafından belirlenen sıralama esas alınarak tabakalı örnekleme yöntemine dayalı olarak belirlenmiştir. Araştırmanın örneklemini bu üniversitelerin finansmanı ile ilgili idari görevlerde bulunan 138 personel oluşturmaktadır. Veri toplama amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen 48 maddelik anket kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre yükseköğretimin ağırlıklı olarak kamusal kaynaklar yerine kaynak çeşitlemesi yoluyla finanse edilmesi gerektiği söylenebilir. Bu yöntemin ayrıca mali özerkliği geliştirebileceği, böylece kaynakların daha etkin kullanımına fırsat sağlayabileceği ifade edilmektedir. Kamu bütçesinden üniversitelere aktarılacak kaynak miktarının tespitinde performans kriterlerinin belirleyici olması, belirlenen miktarın üniversitelere doğrudan tahsis yöntemiyle verilmesi ve üniversitelerin bu bütçeyi kendi önceliklerine göre harcaması gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, Eğitim finansmanı, Bütçe, Mali özerklik, Özkaynak yaratma

Views on the Finance of Turkish Higher Education

Öz

This research originated from the increasing number of discussions in relation to the financial support of higher education, the quest for creating sustainable resources for the increasing demand of higher education and the inadequate number of academic research that focuses on the finance of higher education in Turkey and seen as a necessity. In line with this requirement, it is aimed to determine the opinions of the participants regarding how the Turkish Higher Education should be financed. The study population consists of administrative staffs who conduct financial issues in universities. Universities included into the sample are identified based on stratified sampling method by considering the rankings revealed by “University Ranking by Academic Performance URAP ”. The sample of the study includes 138 staffs conducting the financial issues of these universities. The data are collected by means of a questionnaire consisting of 48 items developed by the researchers. According to the findings, higher education should be financed predominantly by diversification of the resources instead of financing by public resources. It is suggested that this method can also develop financial autonomy and thus can provide an opportunity for using the resources more effectively. Resources from the public budget to determine the amount to be transferred to the university is a determinant of performance criteria, the amount determined by the method of allocation be given directly to universities and colleges by the method of budget spending this budget bag is required. Performance criteria should be taken into consideration during the identification of resources to be transferred to universities from the public budget, the amount determined should be assigned directly to universities and universities should spend this budget by considering their own priorities

Anahtar Kelimeler

Higher education, Education finance, Budget, Financial autonomy, Creating equity

Kaynakça

• Akça, H. (2012). Yükseköğretimin finansmanı ve Türkiye için yükseköğretim finansman modeli önerisi. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 91-104.
• Altunbaşak, Y. (2011). Yükseköğretimin finansmanına ilişkin bir model önerisi. Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelişler ve Sorunlar (UYK-2011), 1(IV), pp. 198-201, İstanbul.
• Balcı, A. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler (8. Baskı) Ankara: Pegema Akademi Yayınları.
• Baum, S. & Payea, K. (2005). Education Pays, 2004: The benefits of higher education for individuals and society. New York: The College Board.
• Buyrukoğlu, S. (2010). Yükseköğretim Hizmetinin Finansmanı ve Devlet Üniversitelerinin Performansını Ölçmeye Yönelik Bir Analiz. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Conner, T. W. & Rabovsky, T. M. (2011). Accountability, affordability, access: a review of the recent trends in higher education policy research. The Policy Studies Journal, 39(1), 93-112.
• Çalışkan, Ş., &Meçik, O. (2010). Sosyal Sermayenin Oluşumunda ve Radikalleşmenin Önlenmesinde Eğitimin Rolü içinde Sever, M., Cinoğlu, H. Başıbüyük, O. (Der.), Terörün Sosyal Psikolojisi (pp. 41-63), Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• Çetin, Ş. (2002). Mesleki ve teknik eğitimin finansmanı (Fransa, Finlandiya, Danimarka ve Türkiye Örneği). Milli Eğitim Dergisi, 155-156.
• Ergen, Z. (2006). Yükseköğretim Karma Malının Niteliği ve Finansmanı Üzerine. Sosyoekonomi, 1, 11-24.