Özel Eğitimde Bilgisayar Destekli Öğretim: Üç Durum Çalışması

Yıl 2015, Sayı: 2, 165 - 177, 01.08.2015

İbrahim Doğan Ömür Akdemir

Öz

Bu çalışmanın amacı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine devam eden zihinsel yetersizlik, işitme yetersizliği ve ortopedik yetersizliğe sahip üç bireyin derslerinde bilgisayar kullanım süreçlerini incelemektir. Araştırmada örneklem seçiminde, yetersizlik türlerinin belirlenmesinde maksimum çeşitlilik örneklemesi kullanılmıştır. Farklı yetersizlik türlerine sahip bireylerin belirlenmesinde ise kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına yer verilmiş ve araştırma amacına uygun olan durum çalışması desenlerinden ‘bütüncül çoklu durum deseni’ kullanılmıştır. Sonuç olarak, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde görev alan öğretmenler, alıştırma ve tekrar yazılımları ile eğitsel oyun yazılımları kullanmayı tercih ettiği saptanmıştır. Ayrıca seçilen yazılımda kullanılan animasyon, metin ve sembollerinin aşırı oranda kullanılması durumunda zihinsel yetersizliği olan bireylerde bilişsel yüklenmeye neden olduğu saptanmıştır. Buna ek olarak işitme yetersizliği olan bireylerin bilgisayar destekli öğretimde kelimeleri klasik metotlara göre daha hızlı öğrendiği, ortopedik yetersizliği olan bireylerin eğitiminde amaçlanan kazanımların yanında bilgisayar destekli öğretim ile birlikte ince motor kasların çalışmasında olumlu gelişmeler görülmektedir

Anahtar Kelimeler

Öğretim teknolojileri, Özel eğitim, Bilgisayar destekli öğretim, Nitel araştırma

Computer Assisted Instruction in Special Education: Three Case Studies

Öz

The purpose of this study is to investigate the computer use of three students attending the special education center. Students have mental retardation, hearing problem and physical handicap respectively. The maximum variation sampling is used to select the type of handicap while the convenience sampling is used to select the participants. Three widely encountered handicap types in special education are chosen to select the study participants. The multiple holistic case study design is used in the study. Results of the study indicate that teachers in special education prefer to use educational games and drill and practice type of computers programs. Also it is found that over use of the animation, text and symbols cause cognitive overload on the student with mental retardation. Additionally, it is also discovered that the student with hearing problem learn words better when the computers are used in education as compared to the traditional method. Furthermore the student with physical handicap improved his fine muscle control abilities besides planned course objectives when computers are used in special education

Anahtar Kelimeler

Instructional technology, Special education, Computer-aided education, Qualitative research

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2007). Effects of multimedia annotations on incidental vocabulary learning and reading comprehension of advanced learners of English as a foreign language. Instructional Science, 35(6), 499-517.
• Aruk, İ. (2008). Bilişim teknolojilerinin zihinsel engellilerin e-eğitiminde kullanılması ve örnek bir uygulama geliştirilmesi, yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Edirne.
• Ergin, D., Şen N., Eryılmaz, N., Pekuslu, S., & Kayacı, M. (2007). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeyi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(1) , 41-48.
• Geoffrion, L. D., & Goldenberg, E. P. (1981). Computer-based exploratory learning systems for communication-handicapped children. The Journal of Special Education, 15(3), 325-332.
• Gerber, B. L. (1994). Beyond drill and practice: Using the computer for creative decisionmaking. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 38(2), 25-30.
• Hazar, G. (1995). Serebral paralizi, tipleri ve önlenmesi (editör: Kayıhan, Hülya), serebral paralizili çocuk ve bağımsız yaşam (ss. 1-5), 15. Baskı Hacettepe Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu Yayınları, Ankara.
• İpek, İ. (2001). Bilgisayarla öğretim tasarım, geliştirme ve yöntemler, Tıp Teknik Kitapçılık Ltd. Şti., Ankara.
• Karal, H., Kokoç, M., & Ayyıldız, U. (2010). Educational computer games for developing psychomotor ability in children with mild mental impairment. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 9, 996-1000.
• Katırcı, E. (2010). Farklı çoklu ortamların öğrencilerin mekanik konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesine ve bilişsel yüklenmelerine etkilerinin incelenmesi: Görsel-uzamsal zekâ boyutunda bir analiz. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kobal, G. (2009). Ortopedik yetersizliği olan ve sağlık sorunları olan çocuklar (editör; Ataman, Ayşegül), özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş (ss. 269-292). Geliştirilmiş 9. baskı, Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Kuzu, A. (2007). Bilgisayar destekli öğretimde kullanılan yaygın formatlar (editör: Güneş, A.), bilgisayar I-II temel bilgisayar becerileri (s: 469-502). 1. baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Leung, J. (1994). Teaching simple addition to children with mental retardation using a microcomputer, Journal of Behavioral Education, 4(3), 355-367
• MEB (2006). Milli Eğitim Bakanlığı özel eğitim hizmetleri yönetmeliği, Retrieved from http://orgm.meb.gov.tr/Mevzuat/ ozel_yon_SON/ozelegitimyonetmelikSON.htm.
• Mechling, L. C., Gast, D. L., & Langone, J. (2002). Computer-based video instruction to teach persons with moderate intellectual disabilities to read grocery aisle signs and locate items. The Journal of Special Education, 35(4), 224-240.
• Mcloughlin, J. A. ve Lewis, R. B. (1994). Özel gereksinimli öğrencilerin ölçümlenmesi, (Çev. : F. Gencer), Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Ozan, Ö. (2008). Eğitim amaçlı çokluortam uygulamalarına ilişkin bir değerlendirme aracı, 8th international education technology conference, 6-9 Mayıs, (ss. 906-912). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Özgür, İ. (2008). Engelli çocuklar ve eğitimi özel eğitim, Adana:Karahan Kitabevi.
• ÖZİDA (2002). Retrieved from http://www.ozida.gov.tr/arastirma/ tr_ozurluler_arastirmasi/blm1.pdf.
• Öztürk, P. K. (2011). Fiziksel engelliler için web tabanlı uzaktan eğitim modeli önerisi, yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tanyeri, T. (2007). Bilgisayar destekli öğretim ile ilgili temel kavramlar, öğeleri kuramsal temelleri ve uygulama yöntemleri (editör: Güneş, Ali) bilgisayar I-II temel bilgisayar becerileri (ss. 441-468), 1. baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tekinarslan, İ. Ç. (2008). Zihinsel Yetersizliği olan öğrenciler (editör; Diken İbrahim H.), özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim (ss. 137-165). 1. baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Tezer, M., & Kanbul, S. (2009). Opinions of teachers about computer aided mathematics education who work at special education centers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 390-394.
• Tuncel, İ. (2008). Duyuşsal özelliklerin gelişimi açısından örtük program, doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Uysal, H. H. (2008). Fiziksel yetersizliği/süreğen hastalığı olan öğrenciler (editör; Diken, İ.H.), özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim (ss. 251-296), 1. baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Yalın, H. İ. (2003). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme, 8. baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, 7. baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• special education: Making a difference, (313-350), 6th, Pearson Education.
• Sweller, J. (1988). Cognitive load during problem solving: Effects on learning. Cognitive Science, 12(2), 257-285.