Astroloji Sözdebilimi ve Toplum için Yarattığı Tehditler Üzerine Bir Tartışma

Yıl 2016, Sayı: 1, 50 - 60, 01.04.2016

Tevfik Uyar

Öz

Bir sözdebilim olan astrolojinin ülkemizdeki popülaritesi yüksektir. Alanın uygulayıcısı olan astrologlar, medyada ve kendi mecralarında sıklıkla bilimsel alana ait konularda söylem üretmektedir. Türkiye’de üniversitelerde astrolojiye ilişkin birtakım faaliyetler yürütüldüğüne de rastlanmaktadır. Bu makalede öncelikle genel olarak bilim-sözdebilim ayrım problemi ile astrolojinin sözdebilimsel durumu ele alınmıştır. Daha sonra astrolojik söylemlerin ekonomi, eğitim ve sağlık alanında yer alan ve toplum için tehdit oluşturan örneklerine değinilmiştir. Astroloji içerikli tez, tıp fakültesi dergisinde astroloji köşesi ve üniversite sürekli eğitim merkezlerinde astroloji sertifika programları gibi, astrolojinin Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarında kendine yer bulduğu örnekler değerlendirilmiş, bu gibi faaliyetlerin alanın yarattığı toplumsal tehditlere katkıda bulunduğu öne sürülmüş, bu durumun eğitim ve yükseköğretimin amaç ve ilkelerine aykırı olduğu iddia edilmiştir. Sonuç kısmında da bu tehditlere karşı geliştirilebilecek, bilimsel okuryazarlığın ve ayrım probleminin ilköğretimden başlayarak her seviye eğitim-öğretim müfredatına dâhil edilmesi, yükseköğretim kurumlarında sözdebilimlere paye verilmesini engelleyecek politikaların benimsenmesi ve astroloji köşelerinin ciddiye alınmaması için sorumluluk reddi uyarısı eklenmesi gibi birtakım yasal düzenleme ve politika önerilerine yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Astroloji, Ayrım problemi, Sözdebilim

Astrology Pseudoscience and a Discussion About Its Threats to Society

Öz

Astrology, a pseudoscience, is highly popular in Turkey. Astrologers, who are its practitioners, produce discourses in the scientific field at the media and at their own platforms. Furthermore, it is possible to find some instances of astrology related activities in Turkish universities. In this article, demarcation of science from pseudoscience and the pseudoscientific status of astrology were discussed in a first place. Next, threats of astrological discourse within economic, educational and medical fields and their threats to society were expressed with some examples. Instances of the astrological activities within higher education institutions, such as an astrology-based master degree thesis, the astrology certificate programs, and an astrology column in an official medical school magazine were evaluated, and it was put forward that they contributed to increase the level of threat and it was also claimed that the existence of astrological activities in the universities contradicts the main purpose and principles of the higher education. In conclusion, some regulatory actions like the implementation of the scientific literacy and demarcation problem to each level of educational curriculum, a general policy for excluding the pseudoscience from higher education institutions and a recommended health warning at the top of the astrology were suggested

Anahtar Kelimeler

Astrology, Demarcation problem, Pseudoscience

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2002). The stars down to earth and other essays on the irrational in culture. London: Routledge.
• Alatlı, A. (2001). Safsata kılavuzu: Laf ola beri gele. İstanbul: Boyut Yayınları.
• Allum, N. (2011). What makes some people think astrology is scientific? Science Communication, 33(3), 341–366.
• Astroloji Akademisi (n.d.). İstanbul Aydın Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi Seminer Programı. Retrieved from https:// web.archive.org/web/20140208004015/http://sem.aydin. edu.tr/index.asp?id=425&islem=program
• Aydoğan, İ. (2008). “Ay’ı takibe aldık” ne demek Hande? Yeni Aktüel, (165), 64–66. Retrieved from http://www.yeniaktuel. com.tr/top107,[e-mail]
• Bennett, B. (2015). Logically fallacious: the ultimate collection of over 300 logical fallacies (Academic Edition). Sudbury: Ebooklt. com.
• Beyerstein, B. L. (1995). Distinguishing science from pseudoscience. Simon Fraser University. Retrieved from http://www.sld. cu/galerias/pdf/sitios/revsalud/beyerstein_cience_vs_ pseudoscience.pdf
• Boudry, M., Blancke, S., & Pigliucci, M. (2015). What makes weird beliefs thrive? The epidemiology of pseudoscience. Philosophical Psychology, 28(8), 1177-1198.
• Bunge, M. (1984). What is pseudoscience. Skeptical Inquirer, 9(1), 36–46.
• Bunge, M. (2006). The philosophy behind pseudoscience. Skeptical
• Bunge, M. (2011). Knowledge: Genuine and Bogus. Science & Education, 20(5-6), 411–438.
• Bursalı, O. (2015). Üniversitelerde bilim adına utanç: Yıldız Falcılığı bu kez Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi’nde. CBT, 12 Haziran (1473).
• Carlson, S. (1985). A double-blind test of astrology. Nature, 318(14), 162–163.
• Ceyhan, O. (2009, Aralık 27). Astroloji’yi nasıl bilirsiniz? Retrieved from http://www.ntv.com.tr/turkiye/astrolojiyi-nasil- bilirsiniz,skHYyILRaEuRaW-oN-Zv9w
• Christiansen, A. (1962). Headlines all my life. New York: Harper.
• Cortinas-Rovira, S., Alonso-Marcos, F., Pont-Sorribes, C., & Escriba- Sales, E. (2015). Science journalists’ perceptions and attitudes to pseudoscience in Spain. Public Understanding of Science, 24(4), 450–465.
• Çetinkaya, E., Turgut, H., & Duru, M. K. (2015). The Effect of the Context of Science, Pseudoscience Demarcation on the Science Perceptions of Secondary School Students: The Case of Iridology. Eğitim ve Bilim, (Kasım), 1–18.
• Serim, E. (2013, Kasım 25). NASA’nın açıklaması ortalığı karıştırdı Habertürk. Retrieved from http://www.haberturk.com/ polemik/haber/896671-nasanin-aciklamasi-ortaligi-karistirdi
• Shermer, M. (2002). Why people believe weird things: pseudoscience, superstition, and other confusions of our time. New York: Henry Holt and Company, LLC.
• Silverman, B. I. (1971). Studies of astrology. The Journal of Psychology, 77(2), 141–149.
• Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun (n.d). Retrieved from http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMe- tin/1.3.1219.pdf
• Taner, B. (2011, Mayıs 6). Falcılık devlet katında kabul gördü Radikal. Retrieved from http://www.radikal.com.tr/ekonomi/ falcilik-devlet-katinda-kabul-gordu-1048478/
• Thagard, P. R. (1978). Why astrology is a pseudoscience. PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association, 1978, 223–234.
• Thagard, P. R. (1988). Computational philosophy of science. Bradford: MIT Press.
• Turgut, H. (2007). Scientific literacy for all. The Science Teacher, 67(3), 48–52.
• Turgut, H. (2011). The context of demarcation in nature of science teaching: the case of astrology. Science & Education, 20(5-6), 491–515.
• Turgut, H., Akçay, H., & İrez, S. (2010). Bilim sözde-bilim ayrımı tartışmasının öğretmen adaylarının bilimin doğası inanışlarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(4), 2621– 2663.
• Türk Astronomi Derneği. (n.d.). Yükseköğretim kurumlarında astroloji ile ilgili faaliyetler hakkında türk astronomi derneği’nin görüşleri. Retrieved from http://www.tad.org.tr/genel/2015/ yuksekogretim-kurumlarinda-astroloji-ile-ilgili-faaliyetler- hakkinda-turk-astronomi-derneginin-gorusleri
• Tyson, G. A. (1980). Occupation and astrology or season of birth: a myth? The Journal of Social Psychology, 110(1), 73–78.
• UWTSD. (n.d.). MA cultural astronomy and astrology. Retrieved from http://www.uwtsd.ac.uk/ma-cultural-astronomy-astrology/
• Uyar, T. (2014). Astrologların bilimle imtihanı. Yayımlanmamış araştırma.doi: 10.13140/RG.2.1.1459.5922
• Uyar, T. (2015). Astrolojinin bilimle imtihanı: Yıldızlar size ne söylemiyor? İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Yıldırım, C. (2008). Astroloji bilim midir? Bilimsel Düşünme Yöntemi (3. baskı, ss. 397–412). Ankara: İmge Kitabevi.
• Yükseköğretim Kanunu (n.d.), Retrieved from http://www. mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2547.pdf
• Zaimler, B. (2012, Aralık 2). Astrolojiye inanmak için on neden. Hürriyet.
• Schoijet, M. (2009). On pseudoscience. Critique, 37(3), 425–439.
• Selvi, C. (2011). Astrolojik kişilik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.