Yükseköğretim Kurumlarındaki Yöneticilerin Girişimci Üniversite Algılamalarında İş ve Örgüt Psikolojisinin Etkisi

Yıl 2016, Sayı: 1, 77 - 93, 01.04.2016

H. Tezcan Uysal Kahraman Çatı

Öz

Bu çalışmanın amacı, üniversite iklimi içerisinde yöneticilik görevini sürdüren akademik personelin girişimci üniversite algılamalarında iş ve örgüt psikolojisinin etkisini tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda Türkiye’de bulunan biri Y girişimci ve yenilikçi üniversite endeksi içerisinde yer alan, diğeri X bu endekste yer almayan iki devlet üniversitesinde fiilen yöneticilik görevini sürdüren akademisyenlere yönelik bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Girişimci üniversite algısının ve iş ve örgüt psikolojisinin ölçüldüğü anketlerin sonuçları SPSS programı içerisinde, korelasyon analizi, çoklu regresyon analizi, Kruskal-Wallis H Testi ve Mann-Whitney U testiyle analiz edilmiştir. Her iki örnekleme yönelik gerçekleştirilen korelasyon analizi sonucunda negatif ve pozitif iş ve örgüt psikolojisi ile girişimci üniversite algılaması arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır. X Üniversitesi’nden elde edilen örnekleme yönelik yapılan regresyon analizi sonucunda, yöneticilerin girişimci üniversite algısına en çok etki eden pozitif psikolojik çıktının motivasyon olduğu, en çok etki eden negatif psikolojik çıktının ise işten ayrılma niyeti olduğu saptanmıştır. Y Üniversitesi’nden elde edilen örnekleme yönelik yapılan regresyon analizi sonucunda yöneticilerin girişimci üniversite algısına en çok etki eden pozitif psikolojik çıktının motivasyon olduğu, en çok etki eden negatif psikolojik çıktının ise iş stresi olduğu belirlenmiştir. Her iki örneklemin karşılaştırılması sonucunda, girişimci üniversite algısını yoğunlaştıran en temel psikolojik faktörün yüksek motivasyon olduğu saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Girişimci üniversite, Girişimcilik ruhu, İş ve örgüt psikolojisi

Effect of Industrial and Organizational Psychology on Administrators’ Perception of Entrepreneurial University in Higher Education Institutions

Öz

The purpose of this study is to determine the impact of industrial and organizational psychology on entrepreneurship university perceptions of academic personnel that maintain their duties as executives within the climate of university. In accordance with this purpose, a study for academicians that carry out their duties as executives virtually in two state universities one of which Y takes place among entrepreneur and entrepreneurial university index while another X doesn’t take place within this index was conducted. The results of the questionnaires which tried to measure the entrepreneurial university perception and industrial and organizational psychology were analyzed with correlation analysis, multiple regression analysis, Kruskal-Wallis H Test and Mann-Whitney U test within the scope of SPSS program. As a result of the correlation analysis that was conducted for both of the samplings, a significant relationship was detected between negative and positive industrial and organizational psychology and entrepreneurial university perception. As a result of the regression analysis that was conducted for the sample obtained from X university, it was determined that the psychological output that had the most effect on the entrepreneurship university perception of the executives was motivation while the negative output that had the most effect was the intention to quit the job. As a result of the regression analysis that was conducted for the sample obtained from the Y University, it was detected that the positive output that had the most effect on the entrepreneurial university conception of the executives was motivation, while the negative output that had the most effect was job stress. As a result of the comparison of both examples, the fundamental psychological factor that intensified the entrepreneurial university perception was high motivation

Anahtar Kelimeler

Entrepreneurial university, Entrepreneurialism, Industrial and organizational psychology

Kaynakça

• Ağca, V. & Kurt, M. (2007). İç Girişimcilik ve Temel Belirleyicileri: Kavramsal Bir Çerçeve. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 29, 83-112. Retrieved from http://iibf.erciyes.edu.tr/dergi/sayi29/ vagca.pdf
• Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1996). Affective, Continuance and Normative Commitment to The Organization: An Examination of Construct Validity. Journal of Vocational Behavior, 49(3), 252-276.
• Kavili Arap, S. (2010). Türkiye Yeni Üniversitelerine Kavuşurken: Türkiye’de Yeni Üniversiteler ve Kuruluş Gerekçeleri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 65(1), 1-29.
• Aziri, B. (2011). Job Satisfaction: A Literature Review. Management Research and Practice, 3(4), 77-86. Retrieved from http:// www.mrp.ase.ro/no34/f7.pdf
• Barton, B. A. (2002). Stress in Fishes. A Diversity of Responses with Particular Reference to Changes in Circulating Corticosteroids. Integrative and Comparative Biology, 42(3), 517-525. Retrieved from http://icb.oxfordjournals.org/content/42/3/517.full. pdf+html
• Bayrak Kök, S. (2006). İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 20(1), 291-318.
• Blum M. L. & Naylor, J. C. (1968). Industrial Psychology: Its Theoretical and Social Foundation. New York: Harper and Row.
• Cable, D. A. J. & O’Driscoll, M. P. (2011). The Practice of Industrial/ Organisational Psychology in New Zealand. New Zealand Journal of Psychology, 39(3), 12-18.
• Cammann, C., Fichman, M., Jenkins, G. D. & Klesh, J. (1983). Michigan Organizational Assessment Questionnaire. In Seashore S. E., Lawler E. E., Mirvis P. H., & Cammann C. (Eds.), Assessing organizational change: A guide to methods, measures, and practices (pp. 71-138). New York: WileyInterscience]
• Chang, E. (1999). Career Commitment as a Complex Moderator of Organizational Commitment and Turnover Intention. Human Relations, 52(10), 1257-1278.
• Cherniss, C. (1980). Human Service Programs as Work Organizations: Using Organizational Design to Improve Staff Motivation and Effectiveness. In. Price R. H & Politser P. E. (Eds.), Evaluation and Action in the Social Environment (pp.125-153). New York: Academic Press.
• Clark, R. E. (2003). Fostering the Work Motivation of Individuals and Teams. Performance Improvement, 42(3), 21-29.
• Commeiras, N. & Fournier, C. (2001). Critical Evaluation of Porter et al.’s Organizational Commitment Questionnaire: Implications for Researchers. Journal of Personal Selling & Sales Management, 21(3), 239-245.
• Cook, J. & Wall, T. (1980). New Work Attitude Measures of Trust, Organizational Commitment and Personal Need NonFulfilment. Journal of Occupational Psychology, 53(1), 39-52.
• Retrieved from http://jwalkonline.org/docs/Grad%20Classes/ Survey/articles/psyclimate/noted/org%20comm%20scale.pdf
• Cook, T., Dwek, R., Blumberg, B. & Hockaday, T. (2008). Commercialising University Research: Threats and Opportunities-The Oxford Model. Capitalism and Society, 3(1), 1-15.
• Çetin, M. (2007). Bölgesel Kalkınma ve Girişimci Üniversiteler. Ege Akademik Bakış Dergisi, 7(1), 217-238. Retrieved from http:// www.onlinedergi.com/MakaleDosyalari/51/PDF2007_1_11. pdf
• Çiftçi, M. (2010). Girişimci Üniversite ve Üçüncü Kuşak Üniversiteler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 341-347.
• Enzmann, D., Schaufeli W. B., Janssen, P. & Rozeman, A. (1998). Dimensionality and Validity of the Burnout Measure. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 71(4), 331–351.
• Erdem, A. R. (2013). Üniversite Özerkliği: Mali, Akademik ve Yönetsel Açıdan Yaklaşım. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(2), 97–107. Retrieved from http://oaji.net/ articles/2014/593-1396345956.pdf
• Erdil, E., Pamukçu, M. T., Akçomak, İ.S. & Erden, Y. (2013). Değişen Üniversite-Sanayi İşbirliğinde Üniversite Örgütlenmesi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 68(2), 95–127.
• Etzkowitz, H. (2002). MIT and the Rise of Entrepreneurial Science, London: Routledge.
• Etzkowitz, H. (2003). Research Groups As ‘Quasi-Firms’: The Invention of The Entrepreneurial University. Research Policy, 32, 109–121. Retrieved from http://www.chss.uqam.ca/ Portals/0/docs/sts8020/(27)quasi-firm.etzkowitz.pdf
• Falkenburg, K. & Schyns, B. (2007). Work Satisfaction, Organizational Commitment and Withdrawal Behaviours. Management Research News, 30(10), 708-723.
• Fiksenbaum, L., Marjanovic, Z., Greenglass, E.R. & Coffey, S. (2006). Emotional Exhaustion and State Anger in Nurses who Worked during the SARS Outbreak: The Role of Perceived Threat and Organizational Support. Canadian Journal of Community Mental Health, 25(2), 89-103.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff Burn-Out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Güney, S. & Nurmakhamatuly, A. (2007). Kültürün Girişimciliğe Etkisi: Kazakistan Ve Türkiye Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Kültürlerarası Araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(18), 62-86. Retrieved from http://sbe.balikesir.edu. tr/dergi/edergi/c10s18/makale/c10s18m4.pdf
• Hart, P. M. & Cooper, C. L. (2001). Occupational Stress: Toward A More Integrated Framework. In Anderson, N., Ones D.S., Sinangil H.K. & Viswesvaran C. (Eds.), Handbook of Industrial, Work & Organizational Psychology (Vol. 2). London: Sage Publications. Retrieved from http://www.insightsrc.com.au/ portal/resources/4ee81ac98c30d.pdf
• İbicioğlu, H., Taş, S. & Özmen, İ. (2010). Üniversite Eğitiminin Girişimcilik Düşüncesinin Değişimine Etkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(1), 53-74. Retrieved from file:///C:/Users/ user/Downloads/5000051248-5000069113-1-PB.pdf
• Jamal, M. (1990). Relationship of Job Stress and Type-A Behavior to Employees’ Job Satisfaction, Organizational Commitment, Psychosomatic Health Problems and Turnover Motivation. Human Relations, 43(8), 727-738.
• Jehanzeb, K., Rasheed, M. F., Rasheed, A. & Aamir, A. (2012). Impact of Rewards and Motivation on Job Satisfaction in Banking Sector of Saudi Arabia. International Journal of Business and Social Science, 3(21), 272-278.
• Kiper M. (2010). Dünyada ve Türkiye’de Üniversite-Sanayi İşbirliği ve Bu Kapsamda Üniversite-Sanayi Ortak Araştırma Merkezleri Programı (ÜSAMP).Ankara: Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı. Retrieved from http://www.ttgv.org.tr/content/docs/ usi_kitap.pdf
• Koç, K. & Mente, A. (2007). İnovasyon Kavramı ve ÜniversiteSanayi-Devlet İşbirliğinde Üçlü Sarmal Modeli. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar e-Dergisi, 1-18.
• Lee, T.W. (1997). Employee Turnover. In Peters L.H., Greer C.R. & Youngblood S.A. (Eds.). The Blackwell Encyclopedic Dictionary of Human Resource Management. Oxford: Blackwell.
• Lewis J.M., Barnhart F.D., Howard B.L., Carson D.I. & Nace E.P. (1993). Work stress in the lives of physicians. Texas Medicine, 89(2): 62-7.
• Lewis, R. & Zibarras, L. (2013). Ethical and Research Skills You Will Need as An Occupational Psychologist. In: Lewis, R., & Zibarras, L. (eds.), Work and Occupational Psychology: Integrating Theory and Practice. London: Sage Publications.
• Locke, E. A. (1976). The Nature and Causes of Job Satisfaction. In Dunnette M. D. (Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology. Chicago: Rand McNally.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113. Retrieved from http://onlinelibrary.wiley.com/ doi/10.1002/job.4030020205/pdf
• Matteson M. T. (1987). Individual-organizational relationships: Implications for preventing job Stress and burnout. In Quick J. C., Bhagat R. S., Dalton J. E. & Quick J. D. (Eds.), Work stress: Health care systems in the workplace (pp. 156-170). New York: Praeger
• Mawoli, M. A. & Babandako, A. Y. (2011). An Evaluation of Staff Motivation, Dissatisfaction and Job Performance in an Academic Setting. Australian Journal of Business and Management Research, 1(9), 1-13.
• Mercanoğlu, Ç. (2012). Örgütlerde Performans Yönetimi ile İşgörenlerin Motivasyonu Arasındaki İlişki. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 41-52.
• Meyer, J. P., Stanley, D. J., Lynne, H. & Laryssa, T. (2002). Affective, Continuance, and Normative Commitment to the Organization: A Meta-analysis of Antecedents, Correlates, and Consequences. Journal of Vocational Behavior, 61(1), 20-52.
• Mottaz, C.J. (1988). Determinants of Organizational Commitment. Human Relations, 41, 467-482.
• Muchinsky, P.M. (1990). Psychology Applied to Work. An Introduction to Industrial and Organizational Psychology. CA: Brooks/Cole Publishing Company.
• Muchinsky, P.M. (2012). Psychology Applied to Work. An Introduction to Industrial and Organizational Psychology (10th ed.). Summerfield, NC: Hypergraphic Press.
• Münsterberg, H. (1913). Psychology and Industrial Efficiency. Boston: Houghton Mifflin.
• Naktiyok, A. & Küçük, O. (2003). İşgören (İç Müşteri) ve Müşteri (Dış Müşteri) Tatmini, İşgören Tatmininin Müşteri Tatmini Üzerine Etkileri: Ampirik Bir Değerlendirme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1-2), 225-243.
• Ökmen, M. & Bal, V. (2013). Üniversite Yönetimlerinin Girişimci Üniversite Kavramına İlişkin Görüşleri. Yükseköğretim Dergisi, 3(2), 70-81.
• Özdem, G. & Sarı, E. (2008). Yükseköğretimde Yeni Bakış Açılarıyla Birlikte Yeni Kurulan Üniversitelerden Beklenen İşlevler (Giresun Üniversitesi Örneği). Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 8(1), 1-15.
• Özdemir, S. & Muradova, T. (2008). Örgütlerde Motivasyon ve Verimlilik İlişkisi. Journal of Qafqaz University, 24, 146-153. Retrieved from http://journal.qu.edu.az/article_pdf/1006_70. pdf
• Özer, Y. E. (2011). Girişimci Üniversite Modeli ve Türkiye. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 85-100. Retrieved from file:///C:/Users/user/Downloads/59_ rev1%20(1).pdf
• Özler, D. E., Atalay, C. G. & Şahin, M. D. (2010). Örgütlerde Sinizm Güvensizlikle Mi Bulaşır?, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 47-57.
• Öztürk, Z. & Dündar, H. (2003). Örgütsel Motivasyon ve Kamu Çalışanlarını Motive Eden Faktörler. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 57-67.
• Pines, A. M. & Aronson, E. (1988). Career Burnout: Causes and Cures. New York: Free Press.
• Pool, S. & Pool, B. (2007). A Management Development Model: Measuring Organizational Commitment and Its İmpact on Job Satisfaction Among Executives in A Learning Organization. Journal of Management Development, 26(4), 353-369.
• Prabhakar, G. V. & Ram, P. (2011). Antecedent HRM Practices for Organizational Commitment. International Journal of Business and Social Science, 2(2), 55-62.
• Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G. & Mainous, A. G. (1988). Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty, and Neglect: An Integrative Model of Responses to Declining Job Satisfaction. Academy of Management Journal, 31(3), 599-627.
• Sakınç, S. & Bursalıoğlu, S. A. (2012). Yükseköğretimde Küresel Bir Değişim: Girişimci Üniversite Modeli. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(2), 92-99. Retrieved from http://higheredu-sci.beun. edu.tr/pdf/pdf_HIG_1564.pdf
• Salanova, M., Llorens, S., García Renedo, M., Burriel, R., Breso, E. & Schaufeli W. B. (2005). Towards a Four-Dimensional Model of Burnout: A Multigroup Factor-Analytic Study Including Depersonalization and Cynicism. Educational and Psychological Measurement, 65(5), 807–819.
• Scott, W. D. (1903). The Theory of Advertising. New York: Small, Maynard & Co. Retrieved from https://books.google.com/boo ks?hl=tr&lr=&id=ESYKAAAAIAAJ&oi=fnd&pg=PA1&dq=Scott,+ W.+D.+(1903).+The+Theory+of+Advertising.+New+York:+Sma ll,+Maynard+%26+Co.&ots=GqELqZNHEO&sig=SCmszWxKYV wNZLw1dNsLKDfvZvs#v=onepage&q&f=false
• Sirota, D., Mischkind, L. A. & Meltzer, M. I. (2005). The Enthusiastic Employee: How Companies Profit by Giving Workers What They Want. Upper Saddle River, NJ: Wharton School Publishing.
• Taylor, F. W. (1911). The Principles of Scientific Management. New York: Harper & Brothers.
• Tınar, M. Y. (1996). Çalışma Psikolojisi. İzmir: Necdet Bükey A.Ş. Uysal, H.T. & Aydemir, S. (2014). Örgütsel İklimin Çalışma Psikolojisine Etkisi: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 1557-1574.
• Uysal, H.T. & Yavuz, K. (2015). Test of Complicity Theory: Is External Whistleblowing A Strategic Outcome of Negative I/O Psychology?. European Journal of Business and Management, 7(18), 115-124.
• Uysal, H.T., Akbulut, H. & Ertan, S. (2015). Aşırı İş Yükünün Performans Perspektifinden Çalışma Psikolojisinde Negatifliğe Etkisi: Muhasebe Meslek Mensuplarına Yönelik Bir Araştırma. The Journal of International Social Research, 8(38), 980-991.
• Wissema, J. G. (2009). Üçüncü Kuşak Üniversitelere Doğru (Çev. Devrim, N. & Belge T.). İstanbul: Özyeğin Üniversitesi Yayınları.
• Yelkikalan, N., Akatay, A., Yıldırım, H. M., Karadeniz, Y., Köse, C., Koncagül, Ö. & Özer, E. (2010). Dünya ve Türkiye Üniversitelerinde Girişimcilik Eğitimi: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik ̇ Araştırmalar Dergisi, ̇ 12(19), 51-59. Retrieved from http:// docplayer.biz.tr/1799679-Dunya-ve-turkiye-universitelerindegirisimcilik-egitimi-karsilastirmali-bir-analiz.html
• Yılmaz, A. S. (2014). Bir Sosyal Değişim Ajanı Olarak Girişimcilik Eğitimi. Journal of World of Turks, 6(1), 297-310.