Lisansüstü Öğrencilerinin Bilimsel Araştırmaya İlişkin Yeterlikleri ve Araştırmaya Yönelik Kaygılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2018, Sayı: 2, 348 - 367, 01.08.2018

Serhat Altıok Erman Yükseltürk Mehmet Üçgül

Öz

Lisansüstü düzeydeki katılımcılara bilimsel araştırmaları için ihtiyaç duydukları maddi ve işgücü vb. olanaklarını sağlayabilecek proje türlerinin tanıtımı, kabul ve ret alan proje örnekleri üzerinden tartışmaların yapılması, mevcut proje fikir ve önerilerinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi yoluyla araştırma projesi sürecine yönelik deneyim kazandırılması amacıyla TÜBİTAK desteğiyle 14-16 Aralık 2016 tarihlerinde gerçekleştirilen “Sosyal Bilimlerde Bilimsel Araştırma Projesi Hazırlama Eğitimi” kapsamında, eğitime katılmak isteyen lisansüstü düzeyden katılımcıların bilimsel araştırmaya ilişkin yeterlikleri ve araştırma sürecine yönelik kaygıları çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir. Karma araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen bu araştırmada nicel ve nitel veriler eşzamanlı olarak toplanmış olup, nicel boyut betimsel araştırma yöntemlerinden tarama modeline, nitel boyut ise durum çalışması desenine uygun olarak planlanıp gerçekleştirilmiştir. Araştırma, 27 ayrı üniversite, 28 ayrı bölümde öğrenim gören yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin yanı sıra öğrenimini yeni tamamlamış ve yardımcı doçent kadrosu bekleyen ya da yeni yardımcı doçent olmuş toplam 164 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nicel veri toplama aracı olarak bireylerin bilimsel araştırmaya yönelik kaygılarını ve araştırma yeterliklerini ölçmek amacıyla iki ayrı ölçek kullanılmış, elde edilen nicel verilerin daha iyi yorumlanabilmesi ve daha detaylı tartışılabilmesi amacıyla araştırmacılar tarafından uzman görüşü ve pilot uygulama yapılarak geliştirilmiş olan Öz-Değerlendirme Formu kullanılmıştır. Nicel verilerin istatistiksel analizinde parametrik olmayan testlerden Mann Whitney-U ve Kruskal Wallis H ile araştırma boyutları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla Pearson Korelasyon Analizi testi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, katılımcıların bilimsel araştırmaya ilişkin yeterliklerinin oldukça/yeterli düzeyinde, bilimsel araştırmaya yönelik kaygılarının ise ortalamanın üzerinde hatta yüksek düzeyde olduğu belirlenmiş olup, bu durum çeşitli değişkenler açısından detaylı incelenmiş ve araştırmacı ve uygulayıcılara çeşitli öneriler getirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Lisansüstü eğitim, Bilimsel araştırma, Araştırmaya ilişkin yeterlik, Araştırmaya yönelik kaygı

The Investigation of Postgraduate Students’ Scientific Research Competencies and Anxieties towards Research in Terms of Various Variables

Öz

In this study, a group of postgraduate attendees who participated in the training supported by TÜBİTAK and called “Scientific Research Project Preparation Training in Social Sciences” were examined in terms of their research competencies, anxieties towards scientific research and other various variables. This training aimed to help the postgraduate attendees gain experience about scientific research project process. In order to facilitate the preparation of scientific research project proposals, participants were informed about the types of projects that could provide them with financial and workforce support. Additionally, they were shown and motivated to discuss some sample proposals that were accepted and rejected. They also worked on developing and improving existing project ideas or proposals. In this research, mixed research method was used with the simultaneous collection of both quantitative and qualitative data. The quantitative dimension was designed in accordance with survey model whereas the qualitative part utilized case study design. The research was carried out with a total of 164 participants from 28 different departments at 27 different universities who were masters or doctoral students. However, there were also participants who have recently completed postgraduate studies and were waiting for the assistant professorship or those who have become an assistant professor recently. In the study, two separate scales were employed as quantitative data collection tools to measure participants’ research anxiety and research competency. The self-evaluation form developed by the researchers through the elicitation of expert opinion and piloting was used in order to better interpret the obtained quantitative data and to discuss it in more detail. For the statistical analysis of quantitative data, Mann Whitney-U test and Kruskal Wallis H test were preferred as non-parametric tests while Pearson’s Correlation Analysis was used to determine the relationship between research dimensions. According to the findings of the research, it was revealed that the participants’ research competencies were quite sufficient whereas their anxieties towards research were above the average or even high. In addition, these findings were investigated in detail in terms of various variables and various suggestions were made to researchers and practitioners

Anahtar Kelimeler

Postgraduate education, Scientific research, Research competency, Research anxiety

Kaynakça

• Aslan, C. (2010). Türkçe eğitimi programlarında lisansüstü öğrenim gören öğrencilerin akademik öz yeterliklerine ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(19), 87-115.
• Aslan, C., & Karagül, S. (2016). Türkçe eğitimi programında lisansüstü öğrenim gören öğrencilerin bilimsel araştırma yapmaya yönelik kaygı düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 201-217.
• Bailey, J. G. (1999). Academics’ motivation and self‐efficacy for teaching and research. Higher Education Research & Development, 18(3), 343-359.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: the exercise of control. New York: W. H. Freeman.
• Bard, C. C., Bieschke, K. J., Herbert, J. T., & Eberz, A. B. (2000). Predicting research interest among rehabilitation counseling students and faculty. Rehabilitation Counseling Bulletin, 44(1), 48-55.
• Bayar, V., Bayar, A., Eğmir, E., Ödemiş, İ. S., & Kayır, G. (2013). Lisansüstü eğitim alan öğrencilerin bilimsel araştırma yapmaya yönelik kaygı düzeyleri. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu (10-11 Mayıs 2013, Sakarya) Bildiriler Kitabı (pp. 90-96).
• Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınları No: 6. Retrieved from http://egitim.sakarya.edu.tr/sites/ egitim.sakarya.edu.tr/file/ULES-Lisansustu_egitim_cilt11. pdf#page=90
• Berksun, O. (2003). Anksiyete ve anksiyete bozuklukları. Ankara: Turgut Yayıncılık.
• Bieschke, K. J., Bishop, R. M., & Garcia, V. L. (1996). The utility of the research self-efficacy scale. Journal of Career Assessment, 4(1), 59-75.
• Birch, R. G. (2012). The ımpact of information literacy instruction on the library anxiety and information competency of graduate students. (Unpublished Doctoral Thesis). Olivet Nazarene University, Illinois, United States.
• Bishop, R. M., & Bieschke, K. J. (1998). Applying social cognitive theory to interest in research among counseling psychology doctoral students: A path analysis. Journal of Counseling Psychology, 45(2), 182-188.
• Büyüköztürk, Ş. (1997). Araştırmaya yönelik kaygı ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 3(4), 453-464.
• Büyüköztürk, Ş. (1999). İlköğretim okulu öğretmenlerinin araştırma yeterlikleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 5(2), 257-269.
• Büyüköztürk, Ş., & Köklü, N. (1999). Eğitim bilimleri alanında öğrenim gören lisansüstü öğrencilerinin araştırma yeterlikleri konusunda öğretim üyelerinin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 23(112), 18-28.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Creswell, J. W. (2013). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Çokluk-Bökeoğlu, Ö., & Yılmaz, K. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünmeye yönelik tutumları ile araştırma kaygıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 41(1), 47–67.
• Demir, E., Saatçioğlu, Ö., & İmrol, F. (2016). Uluslararası dergilerde yayımlanan eğitim araştırmalarının normallik varsayımları açısından incelenmesi. Current Research in Education, 2(3), 130-148.
• Dilbaz, G. A., Özgelen, S., & Yelken, T. Y. (2012). Araştırma becerileri testinin (ABT) geliştirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 305-332. Retrieved from http://toad.edam.com.tr/sites/default/files/pdf/arastirmabecerileri-testi-toad.pdf
• Ersoy, A. (2015). Doktora öğrencilerinin ilk nitel araştırma deneyimlerinin günlükler aracılığıyla incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(5), 549-568. Retrieved from http://dx.doi.org/10.14527/pegegog.2015.030.
• Fırat, M., Yurdakul, I. K., & Ersoy, A. (2014). Bir eğitim teknolojisi araştırmasına dayalı olarak karma yöntem araştırması deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 65-86. Retrieved from http://www.enadonline.com/0DOWNLOAD/ pdfler/tr/enadcilt2sayi1m3biregitim.pdf
• Geban, Ö. (1990). İki farklı öğretim yönteminin lise seviyesindeki öğrencilerin kimya başarısına, bilimsel işlem becerilerine, kimyaya karşı olan tutumlarına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gelso, C. J., Mallinckrodt, B., & Judge, A. B. (1996). Research training environment, attitudes toward research, and research self-efficacy: The revised research training environment scale. The Counseling Psychologist, 24(2), 304-322.
• Golightly, T. R. (2007). Defining the components of academic self-efficacy in Navajo American Indian high school students. A PhD dissertation submitted to the faculty of Brigham Young University, Provo, Utah, United States. Retrieved from https://scholarsarchive.byu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article =1816&context=etd
• Gündoğdu, M. (2001). Üniversite öğrencilerinin bilimsel düşünme becerilerinin yordanması. (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hebert, C., Kulkin, H., & Ahn, B. (2014). Facilitating research selfefficacy through teaching strategies linked to self-efficacy theory. American International Journal of Social Science, 3(1), 44-50.
• İlhan, A., Çelik, H. C., & Aslan, A. (2016). Üniversite öğrencilerinin bilimsel araştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 141-156
• İpek, C., Tekbıyık, A., & Ursavaş, Ö. F. (2010). Lisansüstü öğrencilerinin araştırma öz-yeterlik inançları ve bilgisayar tutumları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 127-145.
• Johnson, R. B., & Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26.
• Karasar, N. (1984). Türk üniversitelerinde araştırma eğitimi. (Yayınlanmamış Araştırma). TÜBİTAK SAYG-E-4 9 Projesi, Ankara.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kart, A., & Gelbal, S. (2014). Öğretmen adaylarının bilimsel araştırma öz yeterlik algılarının ikili karşılaştırmalı yargılar yöntemiyle belirlenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(1), 12-23.
• Kaya, E., Polat, F. N., & Değerli, H. (2017). Araştırmaya yönelik inanç ve duyguların araştırmaya yönelik kaygı düzeyine etkisi: Sağlık yönetimi örneği. Journal of Suleyman Demirel University Institute of Social Sciences, 28(3), 55-68. Retrieved from http://sbedergi.sdu.edu.tr/assets/uploads/sites/343/files/28- sayi-yazi3-12112017.pdf
• Keskinkılıç, S. B., & Ertürk, A. (2015). Eğitim bilimleri doktora öğrencilerinin istatistiksel bilgi yeterlilikleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 141-151.
• Köklü, N., Büyüköztürk Ş., & Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2006). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem-A Yayıncılık
• Lei, S. A. (2008). Factors changing attitudes of graduate school students toward an introductory research methodology course. Education, 128(4), 667-686.
• Maschi, T., Wells, M., Yoder Slater, G., MacMillan, T., & Ristow, J. (2013). Social work students’ research-related anxiety and self-efficacy: Research instructors’ perceptions and teaching innovations. Social Work Education, 32(6), 800-817.
• McKillup, S. (2011). Statistics explained: an introductory guide for life scientists. (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press.
• Mertler, C. A., & Reinhart, R. V. (2016). Advanced and multivariate statistical methods: Practical application and interpretation. (6th ed.). Routledge.
• Montcalm, D. M. (1999). Applying bandura’s theory of self-efficacy to the teaching of research. Journal of Teaching in Social Work, 19(1-2), 93-107.
• Ocak, G., & Ataseven, N. (2016). Relationship between Turkish Graduate students’ research anxiety and uneasiness levels in information literacy. Journal of Higher Education and Science, 6(3), 364-372. Retrieved from http://oaji.net/ articles/2017/593-1486105484.pdf
• Onwuegbuzie, A. J., & Wilson, V. A. (2003). Statistics anxiety: Nature, etiology, antecedents, effects, and treatments - A comprehensive review of the literature. Teaching in Higher Education, 8(2), 195-209.
• Özgül, F., & Diker, G. (2017). Lisansüstü eğitim adaylarının akademik öz-yeterlik ve güdülenmelerinin demografik özelliklerine göre incelenmesi (Cumhuriyet Üniversitesi örneği). Journal of Human Sciences, 14(2), 2129-2139.
• Pajares, F., & Schunk, D. (2001). The development of academic self-efficacy. In A. Wigfield & J. Eccles (Eds.). Development of achievement motivation. (pp. 1-27). San Diego: Academic Press. Retrieved from https://www.uky.edu/~eushe2/Pajares/ SchunkPajares2001.PDF
• Pallant, J. (2005). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for Windows. Australia: Australian Copyright.
• Sağdıç, A., Çelik, H., & Karamustafaoğlu, O. (2017). Akademik danışmanlık ve nitel araştırma eğitimi programının genç araştırmacıların proje önerisi hazırlama becerisine etkisi. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(1), 1-11.
• Saracaloğlu, S., Varol, S. R., & Evin-Ercan, İ. (2005). Lisansüstü eğitim öğrencilerinin bilimsel araştırma kaygıları araştırma ve istatistiğe yönelik tutumları ile araştırma yetenekleri arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(Özel Sayı 1), 187-199. Retrieved from http://dergipark.gov. tr/download/article-file/234997
• Saracaloğlu, A. S. (2008). Lisansüstü öğrencilerin akademik güdülenme düzeyleri, araştırma kaygıları ve tutumları ile araştırma yeterlikleri arasındaki ilişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 179-208. Retrieved from http://efdergi. yyu.edu.tr/makaleler/cilt_V/aralik/a_saracoglu.pdf
• Senel, E., Yıldız, M., Ulas, M., & Sahan, H. (2017). The examination of research-related anxiety of students taking master and doctorate degree in the field of physical education and sports. Sport Journal. Retrieved from http://thesportjournal. org/article/the-examination-of-research-related-anxiety-ofstudents-taking-master-and-doctorate-degree-in-the-field-ofphysical-education-and-sports/
• Seven, S. (2013). Çocuk ruh sağlığı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (6. basımdan çeviri). (M. Baloğlu, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tabancalı, E., & Çelik, K. (2013). Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ile öğretmen öz-yeterlilikleri arasındaki ilişki. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1167-1184.
• Tekin, M. (2007). Lisansüstü öğrencilerinin araştırmaya yönelik kaygı ve yeterlilik düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. III. Lisansüstü Eğitim Sempozyumu. 17–20 Ekim Eskişehir, Türkiye (pp. 485–493). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Trimarco, K. A. (1997). The effects of a graduate learning experience on anxiety, achievement, and expectations in research and statistics. (Report No. TM028328). Paper presented at the Annual Meeting of the Northeastern Educational Research Association (28th, Ellenville, NY, October 28-30, 1997). Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED419022. pdf
• Türk Dil Kurumu. (2017). Güncel Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Unrau, Y. A., & Beck, A. R. (2004). Increasing research self-efficacy among students in professional academic programs. Innovative Higher Education, 28(3), 187-204.
• Wilcox, R. (2011). Modern statistics for the social and behavioral sciences: A practical introduction. Hoboken, NJ: CRC Press.
• Yaşar, M. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması: Geçerlik ve güvenirlik. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2), 109-129.
• Yılmaz, M., & Çimen, O. (2008). Biyoloji eğitimi tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin biyoloji öğretimi öz-yeterlik inanç düzeyleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, V(I), 20-29.
• Yılmaz, K., & Çokluk, Ö. (2010). Fen-edebiyat fakültesi mezunlarının araştırma kaygı düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-9.
• Yin, R. K. (2006). Mixed methods research: Are the methods genuinely integrated or merely parallel. Research in the Schools, 13(1), 41-47.