Üniversite Öğrencilerinin Üstbiliş Düşünme Beceri Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Fırat Üniversitesi Örneği*

Yıl 2018, Sayı: 2, 392 - 400, 01.08.2018

Melih Dikmen Murat Tuncer

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin üstbiliş düşünme becerilerini çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Araştırma betimsel tarama modeline göre yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini Fırat Üniversitesi’nde fen bilimleri, sosyal bilimler ve sağlık bilimleri alanında öğrenim gören bireyler oluşturmaktadır. Örnekleme yöntemlerinden seçkisiz örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Bu kapsamda, araştırma Fırat Üniversitesi’nden mezun veya dördüncü sınıfta olan 240 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak Üst Biliş Düşünme Beceri Algıları Ölçeği kullanılmıştır Tuncer & Kaysi, 2013a . Sonuç olarak, araştırmaya katılan bireylerin üstbiliş düşünme becerileri puan ortalamalarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin öğrenim gördükleri bilim alanına göre üstbiliş düşünme becerileri anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmektedir. Buna göre, fen bilimlerinde öğrenim gören bireylerin üstbiliş düşünme becerileri puanlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Üstbiliş düşünme becerisinin cinsiyet değişkenine göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Ayrıca, “karar verme becerisi” alt boyutunun mezun olan bireylerin lehine anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, bireylerin üst düzey düşünme becerilerini geliştirecek en önemli faktörlerden birinin problem çözme becerisinin geliştirilmesiyle birlikte önceden öğrenilen durumların yansıtılmasıyla gerçekleştirilebileceği söylenebilir. Bu doğrultuda, bireylerin üstbiliş düşünme becerilerinin geliştirilmesi için problem çözme ve yansıtıcı düşünme tekniklerinin eğitim öğretim ortamlarında yoğun olarak kullanılmasında fayda vardır

Anahtar Kelimeler

Üstbilişsel düşünme, Bilim alanı, Üniversite öğrencileri, Nicel araştırma

Investigation of University Students’ Perceptions about Their Metacognitive Thinking Skills in terms of Various Variables: The Case of Fırat University

Öz

The aim of this research is to examine the metacognitive thinking skills of university students in terms of various variables. The study was conducted in line with the descriptive survey research. The sample of the research was the individuals who are studying in the field of science, social sciences and health sciences at Fırat University. Random sampling method was preferred. The participants of the study consisted of 240 students who graduated from Fırat University or who were in the fourth grade. As the data collection tool the Metacognition Thinking Skills Perceptions Scale was used Tuncer & Kaysi, 2013a . The results of the study showed that the average scores of the participants’ metacognitive thinking ability were high. The scores of metacognitive thinking skills, on the other hand, were found to differ significantly depending on the field of science in which pupils have studied. Another finding was that the students studying in the field of science had higher scores of metacognitive thinking ability. Additionally, the metacognitive thinking ability did not differ significantly according to the gender variable. It was also found that the “decision- making skill” sub-dimension is significantly different in favor of graduate students. Accordingly, it can be said that one of the most important ways to improve the high level thinking skills of the individuals is by developing the problem solving skill and reflecting the situations learned in advance. In this respect, it is beneficial to use problem-solving and reflective thinking techniques extensively in educational settings for the development of individuals’ cognitive thinking skills

Anahtar Kelimeler

Metacognitive thinking, Science field, University students, Quantitative research

Kaynakça

• Abaan, S., & Altıntoprak, U. H. A. (2005). Hemşirelerde problem çözme becerileri: öz değerlendirme sonuçlarının analizi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 12(1), 62-76. Retrieved from http://www. hacettepehemsirelikdergisi.org/pdf/pdf_HHD_5.pdf
• Adıgüzel, A., & Orhan, A. (2017). Öğrencilerin üstbiliş beceri düzeyleri ile İngilizce dersine ilişkin akademik başarıları arasındaki ilişki. Ihlara Eğitim Araştırmaları dergisi, 2(1), 5-14.
• Ağargün, Y. M. (2009). “Düşünme” üzerine düşünceler. Retrieved from http://www.sdplatform.com/Dergi/287/Dusunme-uzeri- ne-dusunceler.aspx
• Akpunar, B. (2011). Biliş ve üstbiliş (metabiliş) kavramlarının zihin felsefesi açısından analizi. Electronic Turkish Studies, 6(4), 353- 365.
• Aktürk, A. O., & Şahin, İ. (2011). Üstbiliş ve bilgisayar öğretimi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 383-407.
• Atay, A. D. (2014). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerinin ve üstbilişsel farkındalıklarının incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Aydın, F., & Coşkun, M. (2011). Geography teacher candidates’ metacognitive awareness levels: A case study from turkey. Archives of Applied Science Research, 3(2), 551-557.
• Aykut, Ç., Karasu, N., & Kaplan, G. (2016). Özel eğitim öğretmen adaylarının üstbiliş farkındalıklarının tespiti. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), 231-245.
• Bakioğlu, B., Küçükaydın, M. A., Karamustafaoğlu, O., Uluçınar Sağır, Ş., Akman, E, Ersanlı, E., & Çakır, R. (2015). Öğretmen adaylarının bilişötesi farkındalık düzeyi, problem çözme bece- rileri ve teknoloji tutumlarının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 22-33.
• Bakracevic-Vukman, K. (2005). Developmental Differences in Metacognition and their Connections with Cognitive Deve- lopment in Adulthood. Journal of Adult Development, 12(4), 211-221.
• Baltacı, M. & Akpınar, B. (2011). Web tabanlı öğretimin öğrenenlerin üstbiliş farkındalık düzeylerine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 319-333.
• Baykara, K. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi öğrenme stratejileri ile öğretmen yeterlik algıları üzerine bir çalışma, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 80-92.
• Bayrakçeken, S., Doymuş, K., & Doğan, A. (2013). İşbirlikli öğrenme modeli ve uygulanması. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Baysal, Z. N., Ayvaz, A., Çekirdekçi, S., & Malbeleği, F. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının üstbilişsel farkındalıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(37), 68-81.
• Blakey, E., & Spence, S. (1990). Developing metacognition. ERIC Digest.
• Sezgin-Memnun, D., & Akkaya, R. (2009). The levels of metacognitive awareness of primary teacher trainees. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 1919-1923. Retrieved from S1877042809003401-main.pdf?_tid=7d0710c1-33a0-45fd- a7a9-804358e8ee99&acdnat=1537183224_7f9527c2e52c0d 42a5711e456a5b9d09
• Shermis, S. S. (1992). Critical thinking: helping students learn reflectively. Bloomington: EDINFO Press.
• Steinbach, J. C. (2008). The effect of metacognitive strategy instruction on writing. (Unpublished Doctoral Dissertation). University of Kentucky, Lexington, Kentucky.
• Subaşı, G. (1999). Bilişsel öğrenme yaklaşımı bilgiyi işleme kuramı. Meslekî Eğitim Dergisi, 1(2), 27-36.
• Tunca, N., & Alkın-Şahin, S. (2014). Öğretmen adaylarının bilişötesi (üst biliş) öğrenme stratejileri ile akademik öz yeterlik inançları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 4(1). 47-56.
• Tuncer, M., & Bahadır, F. (2017). Öğretmen adaylarının üstbiliş düşünme becerileri algıları ve başarı yönelimlerine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1326-1343.
• Tuncer, M., & Kaysi, F. (2013a). The development of the metacognitive thinking skills scale. International Journal of Learning & Development, 3(2), 70-76.
• Tuncer, M., & Kaysi, F. (2013b). Öğretmen adaylarının üstbiliş düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi. Turkish Journal of Education, 2(4), 44-54.
• Tuncer, M., Berkant, H. G., & Dikmen, M. (2017). Sosyal araştırmalardaki ölçek bulgularına örneklemin etkisi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(11), 1-10.
• Turan, S. & Demirel, Ö. (2010). The relationship between self- regulated learning skills and achievement: A case from Hacettepe University Medical School. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 279–291.
• Türk Dil Kurumu (2017). Büyük Türkçe sözlük. Retrieved from http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama =kelime&guid=TDK.GTS.5b9f98e68d9019.84321264
• Van Zile-Tamsen, C. M. (1994). The role of motivation in metacognitive self-regulation. (Unpublished Manuscript). State University of New York at Buffalo.
• Veenman, M. V. J., Van Hout-Wolters, B. H. A. M., & Afflerbach, P. (2006). Metacognition and learning: conceptual and methodological considerations. Metacognition Learning, 1(1), 3–14. Retrieved from http://www4.ncsu.edu/~jlnietfe/ Metacog_Articles_files/Veenman,%20Van%20Hout- Wolters,%20%26%20Afflerbach%20(2006).pdf
• Yavuz, D. (2009). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik algıları ve üst bilişsel farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Yüksel, İ. (2013). Öğretimsel stil tercihlerinin öz-düzenleme beceri düzeylerini yordama gücü. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 212-229.
• Semerci, Ç., & Elaldı, Ş. (2014). Eleştirel düşünme becerilerinin gelişiminde üstbilişsel inançların rolü. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 317-333.