Yükseköğretimde Öğretim Programları Nasıl Değerlendirilmelidir? Dört Aşamalı Değerlendirme ve Farklar Modellerine Dayalı Tasarımlar

Yıl 2019, Sayı: 3, 349 - 362, 01.12.2019

Elif İlhan Nurdan Kalaycı

Öz

Üniversitelerin eğitim, araştırma ve topluma hizmet görevlerini bilimsel, teknolojik, ekonomik ve sosyal alanlarda yaşanan gelişmeler ile uyumlu bir şekilde gerçekleştirmeleri beklenmektedir. Üniversitelerin en önemli görevlerinden biri olan eğitim görevinin niteliğinin/kalitesinin artırılması için eğitim/öğretim programlarının program geliştirmenin kuram ve ilkelerine göre geliştirilmesi gerekmektedir. Program geliştirme çalışmalarına, yeni geliştirilecek programa ilişkin ihtiyaç analizinin yapılması veya uygulanmakta/uygulanacak olan programın değerlendirilmesiyle başlanılmalıdır. Program değerlendirme çalışmalarında genel ilke/kurallar dikkate alınmalı ve bu çalışmaların her biri, bir ya da birden fazla değerlendirme modeline dayandırılarak yapılmalıdır. Bu çalışmanın amacı, yükseköğretimde öğretim programlarını değerlendirme sürecinde gerçekleştirilebilecek işlemleri açıklamak ve bu süreçte kullanılabilecek program değerlendirme modellerine dayalı tasarımlar geliştirmektir. Bu çalışma, bir derleme çalışmasıdır. Çalışmada, yükseköğretimde öğretim programları değerlendirilirken gerçekleştirilmesi önerilen işlemler açıklanmış ve değerlendirme sürecinde kullanılmak üzere Kirkpatrick’in dört aşamalı değerlendirme ve Provus’un farklar modellerine dayalı iki farklı tasarım sunulmuştur. Bu tasarımlar, yükseköğretimin eğitim görevinin niteliğini artırmaya yönelik çalışmalar yapan uzman/birim/komisyon/merkezler tarafından eğitim/öğretim programları değerlendirilirken kullanılabilir

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretimde program değerlendirme, Dört aşamalı değerlendirme modeli, Farklar modeli

How to Evaluate Curricula in Higher Education? Designs Based on Four-Stage Evaluation and Discrepancy Models

Öz

Universities are expected to perform their missions, namely education, research, and community service in accordance with the developments in scientific, technological, economic and social fields. In order to increase the quality of the associate degree / bachelor / graduate education of universities, curricula/teaching programs that are being/ will be applied should be developed based on the theories and principles of curriculum development. Curriculum development studies should start with the needs analysis for the curricula/ teaching programs that will be developed or the evaluation of the ones that are being/ will be applied. During curriculum evaluation studies, general principles / rules should be taken into account, and each of these studies should be carried on in accordance with one or more evaluation models. These models should be determined based on the evaluation purpose and conditions of the curricula. The aim of this study is to explain the processes that can be performed in the evaluation of curricula in higher education and to develop designs based on curriculum evaluation models that can be used in this process. This study is a review study. In the study, the proposed actions to be performed in the evaluation of the teaching program in higher education are explained, and two different designs are presented based on Kirkpatrick’s fourstage evaluation and Provus’ discrepancy models in the evaluation process. The designs can be used when evaluating curricula/ teaching programs by experts / units / commissions / centres that work to improve the quality of higher education’s education mission

Anahtar Kelimeler

Curriculum evaluation in higher education, Four-stage evaluation model, Discrepancy model

Kaynakça

• Abdulghani, H. M., Shaik, S. A., Khamis, N., Al-Drees, A. A., Irshad, M., Khalil, M. S., Alhaqwi A. I., & Isnani, A. (2014). Research methodology workshops evaluation using the Kirkpatrick’s model: translating theory into practice. Medical Teacher, 36(sup1), S24 -S29. Retrieved from http://dx.doi.org/10.3109/ 0142159X.2014.886012
• Alkin, M. C., & Taut, S.M. (2003). Unbundling evaluation use. Studies in Educational Evaluation, 29, 1-12.
• Allen, M. J. (2004). Assessing academic programs in higher education. Bolton, MA: Anker.
• Allison, P.D., Elo, I. T, Perelman, B., Peterman D. K., Roman, O., & Waldron, I. (2004). Pilot curriculum evaluation committee final report. Retrieved from https://www.sas.upenn.edu/ugrad/ curriculum_review/PilotReport_Final_11-23-04.pdf
• Ardahan Sevgili, S. (2017). Aseptik non-touch tekniği kullanarak kan kültürü alımına ilişkin yapılandırılmış eğitim programının hemşirelerin kan kültürü alma bilgi ve becerilerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Arthur, W., Tubre, T., Paul, D. S., & Edens, P. S. (2003). Teaching effec- tiveness: The relationship between reaction and learning evalu- ation criteria. Educational Psychology: An International Journal of Experimental Educational Psychology, 23(3), 275-285. Retri- eved from http://dx.doi.org/10.1080/0144341032000060110
• Arum, R., & Roksa, J. (2011). Academically adrift: Limited learning on college campuses. Chicago: University of Chicago.
• Aslan, M., & Sağlam, M. (2015, Ekim). Türkiye’de 2005-2014 yılları arasında yapılan program değerlendirme tezlerinin metodolojik açıdan incelenmesi. Üçüncü Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi’nde sunulmuş bildiri. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Aygören, F., & Er, K. O. (2018). Eğitimde program değerlendirme. Ankara: Pegem.
• Babacan, T. (2016). Dokuzuncu sınıf İngilizce dersi öğretim programının bütüncül eğitime göre değerlendirilmesi (Doktora tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Barnett, R. (2011). The idea of the university in the twenty-first century: Where’s the imagination? Yükseköğretim Dergisi, 1(2), 88-94.
• Barnett, R., & Coate, K. (2005). Engaging the curriculum in higher education. Maidenhead: Open University.
• Bastedo, M. N. (2011). Curriculum in higher education: The historical roots of contemporary issues. In P. Altbach, R. Berdahl, & P. Gumport (Eds.), American higher education in the twenty-first century: Social, political and economic challenges (pp.60-83). Baltimore, MD: Johns Hopkins University.
• Berk, Ş. (2012). Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında uygulanan modüler sistemin Provus’un Farklar Modeli ile değerlendirilmesi (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Bilen, M. (1999). Plandan uygulamaya öğretim. Ankara: Anı.
• Bok. D. (2007). Piyasa ortamında üniversiteler: Yükseköğretimin ticarileşmesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Borg, W. R., & Gall, M. D. (1983). Educational research: An introduction. New York: Longman. Chicago.
• Kumral, O. & Saraçaloğlu, A. S. (2011). Eğitim programlarının değerlendirilmesi ve eğitsel eleştiri modeli. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 1(2), 27-35.
• Kurt, A., & Erdoğan, M. (2015). Content analysis and trends of curriculum evaluation research: 2004- 2013. Education and Science, 40(178), 199-224.
• Kurt, T. (2018). Yükseköğretimdeki dönüşümün lisans eğitimi üzerindeki etkileri: Eğitim fakülteleri örneği. III. Uluslararası Yükseköğretim Çalışmaları Konferansı bildirileri, 21-22.
• Kürüm Yapıcıoğlu, D., Atik Kara, D., & Sever, D. (2016). Trends and problems in curriculum evaluation studies in Turkey: The perspective of domain experts. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 6(12), 91-114.
• Lees, D. (2002). Graduate employability – literature review. LTSN Generic Centre. Retrieved from http://www.palatine.ac.uk/ files/emp/1233.pdf.
• Leveson, L. (2000). Disparities in perceptions of generic skills: academics and employers. Industry and Higher Education, 14(3), 157-164.
• Leviton, L. C., & Hughes, E. F. X. (1981). Research on the utilization of evaluations: A review and synthesis. Evaluation Review, 5, 525-549.
• MacNay, I., (2009). Western guide to curriculum review. Retrieved from https://www.uwo.ca/tsc/resources/pdf/PG_4_Curricu- lum.pdf
• Marsh, C., & Willis, G. (2007). Curriculum: Alternative approaches, ongoing issues (4th Ed.). Upper Saddle River, N. J.: Pearson/ Merrill Prentice. Hall.
• Moldovan, L. (2016).Training outcome evaluation model. Procedia Technology, 22, 1184-1190.
• Mourshed, M., Farrell, D., & Barton, D. (2012). Education to employment: designing a system that works (n.p.): McKinsey Center for Government. Retrieved from https://www. creativitycultureeducation.org/publication/education-to- employment-designing-a-system-that-works/
• Nation, I. S. P., & Macalister, J. (2010). Language curriculum design. New York & London Routledge.
• Noe, R. A. (2009). İnsan kaynaklarının eğitimi ve geliştirilmesi (Çev. Ed. ve Çev.: C. Çetin). İstanbul: Beta.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2008). Higher education to 2030: Demography. Paris: OECD.
• Office of Academic Planning and Assessment. (OAPA). (1998). General education: Students’ perspectives. Assessment Bulletin, 3(1), 1-4.
• Olds B. M., & Miller, R. L. (1998). An assessment matrix for evaluating engineering programs. Journal of Engineering Education, 87(2), 173-178.
• Ornstein, A. C., & Hunkins, F. P. (2004). Curriculum foundations, principles and issues (3rd ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Özer, M., Gür, B., & Küçükcan, T. (2010). Yükseköğretimde kalite güvencesi. Ankara: Seta.
• Palomba, C. A., & Banta, T. W. (1999). Assessment essentials: Planning, implementing, andimproving assessment in higher education. San Francisco, CA: Jossey-Bass
• Parsons, J. (2012). From knowledge to action: shaping the future of curriculum development in Alberta. Alberta Education Planning and Standards Sector. Edmonton, Alberta, Canada T5J 5E6.
• au/26163/1/Klenowski_curriculum_evaluation.pdf
• Taylor, M. C. (2010). Crisis on campus. New York: Alfred A. Knopf
• TEDMEM. (2016). OECD yetişkin becerileri araştirmasi: Türkiye ile ilgili sonuçlar. Retrieved from https://tedmem.org/download/ oecd-yetiskin-becerileri-arastirmasi-turkiye-ile-ilgili-sonuclar
• Kandiko Howson, C. (2010). Creating a 21st Century Curriculum: The King’s-Warwick Project. Retrieved from https://www. academia.edu/38692148/Creating_a_21st_Century_ Curriculum_The_King_s-Warwick_Project
• Tyler, R. W. (1950). Basic principles of curriculum and instruction. Chicago: University of Chicago.
• Tyler, R. W., Gagne, R. M., & Scriven, M. (1967). Perspectives of curriculum evaluation. Chicago, IL: Rand McNally.
• Uşun, S. (2013). Eğitimde program değerlendirme süreçler, yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Anı.
• Üçer-Saylan, D., Sayers, Z., & Alpar, M. A. (2016). Bir çekirdek program hikâyesi- temel geliştirme programı. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(3), 304-316.
• Ültanır, G. (2016). Program değerlendirme. Ankara: Nobel.
• Varış, F. (1988). Eğitimde program geliştirme teoriler, teknikler. Ankara: Alkım.
• Walvoord, B. E. (2004). Assessment clear and simple: A practical guide for institutions. San Francisco: Jossey-Bass.
• Weir, C.J., & Roberts, J. R. (1994). Evaluation in ELT. Oxford: Basil Blackwell.
• Wolf, P., Cristensen, J. H., Svinicki, M. D., & Rice, R. E. (2007). Yüksek öğretimde eğitim programı geliştirme: Öğretim üyeleri tarafından yürütülen süreçler ve uygulamalar. M. T. Atay (Çev. Ed.), (Çev. N. Kalaycı & E. İlhan). Ankara: Elhan.
• Worthen, B. R., Sanders, J. R., & Fitzpatrick, J. L. (1997). Program evaluation: Alternative approaches and practice guidelines (2nd Ed.). New York: Longman.
• Yardley, S., & Dornan, T. (2012). Kirkpatrick’s levels and education ‘evidence’. Medical Education, 46(1), 97-106. http://dx.doi. org/10.1111/j.1365-2923.2011.04076.x
• Yaşar, S., Gültekin, M., Köse, N., Girmen, P., & Anagün, Ş. (2005). The Meta- evaluation ofteacher training programs for elementary education in Turkey. ATEA: Australian Teacher Education Association 33. Annual Conference (pp. 498- 504). Gold Coast, Queensland, Australia: ATEA.
• Yıldız, G., & Ardıç, K. (1999). Eğitimde toplam kalite yönetimi. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 73-82.
• Yiğit, C. (2016). Öğretmenlerin mesleki gelişiminde eylem araştırmasının Kirkpatrick program değerlendirme modeline göre incelenmesi (Doktora tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK) (2018). Güncellenen öğretmenlik lisans programları, Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz’ın da katılımıyla YÖK’te tanıtıldı. Retrieved from http://www. mebpersonel.com/egitim/yok-un-yeni-ogretmenlik- programlari-kamuoyuna-duyuruldu-h222647.html
• Yüksel, İ., & Sağlam, M. (2012). Eğitimde program değerlendirme: Yaklaşımlar, modeller, standartlar. Ankara: PegemA.
• Yüksel, İ. (2010). Türkiye için program değerlendirme standartları oluşturma çalışması (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.