Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi

Yıl 2019, Sayı: 3, 402 - 412, 01.12.2019

Barış Uslu

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’nin ekonomik gelişimi ile beşeri ve teknolojik yatırımlar arasındaki ilişkileri incelemektir. Ekonomik gelişim Gayri Safi Milli Hâsıla GSMH üzerinden değerlendirilirken, teknolojik yatırımlar Araştırma ve Geliştirme Ar-Ge harcamaları, beşeri sermaye unsurları ise yükseköğretimde öğrenci başına harcama miktarları ile mezun sayıları olarak ele alınmıştır. Bu değişkenler arasındaki yordayıcı ilişkileri incelemek için araştırma, ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın veri setine, GSMH ve ArGe harcamaları için Türkiye İstatistik Kurumu, yükseköğretimde öğrenci başına harcamalar için Milli Eğitim Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu YÖK ve yükseköğretim mezun sayıları için yine YÖK tarafından sağlanan 1997-2018 arası veriler dâhil edilmiştir. Veri seti üzerinde ise, GSMH ile Ar-Ge harcamaları, yükseköğretimde öğrenci başı harcama ve mezun sayıları arasındaki yordayıcı ilişkileri belirlemek için regresyon analizleri gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçları, GSMH’nın en önemli yordayıcısının Ar-Ge harcamaları olduğunu ve yükseköğretimde öğrenci başına harcama miktarlarının da anlamlı bir yordayıcı olduğunu göstermiştir. Diğer taraftan, yükseköğretim mezun sayısının GSMH’ye önemli bir katkısı olmamakla birlikte, genel olarak ekonomik gelişime olumsuz şekilde yansımaktadır. Elde edilen sonuçlar, ekonomik gelişim için teknolojik üretime yönelik yatırımların önemini açıkça ortaya koymaktadır. Ayrıca, yükseköğretim sürecinde öğrencilerin nitelik gelişimi için daha iyi imkânlar oluşturma adına, öğrenci başı harcamaların artırılmasının ekonomik gelişim için yükseköğretim mezun sayısından daha önemli olduğu görülmektedir. Son olarak, teknolojik üretime yön verecek işgücüne kaynaklık eden yükseköğretim programlarına kaydedilecek öğrenci sayısını artırmak için atılan adımların genişletilmesi gerektiği söylenebilir

Anahtar Kelimeler

Beşeri yatırım, Ekonomik gelişim, Teknolojik yatırım, Yükseköğretim harcamaları, Yükseköğretim mezunları

Human and Technological Investments within the Economic Development of Turkey: Research and Development Expenditure, and Higher Education Spending for Students and Graduates

Öz

The purpose of this research is to examine the relationship between economic development and human and technological investment in Turkey. While economic development was evaluated through Gross Domestic Product GDP , technological investment matched Research and Development R&D investment. Human capital components were also linked to higher education HE spending per student and the number of higher education graduates. To examine the predictive relations between these variables, this research was designed in a correlational survey model. For 1997-2018 period, GDP and R&D investment data were accessed from TurkStat, HE spending per student data were calculated using the data of Ministry of Education and of the Council of HE, Turkey, and the number of HE graduates was gathered from the official statistics of the Council of HE, Turkey. The relationship between GDP and R&D investment, HE spending per student, and the number of HE graduates were then examined by regression analysis. The analysis showed that the amount of R&D investment was the most important predictor of GDP while HE spending per student was another significant predictor. On the other hand, although the number of HE graduates had no considerable contribution to the GDP, it generally reflected negatively on economic development. The results clearly reveal the importance of investments regarding technological production for economic development. In addition, it seems that the increase in HE spending per student, to create better opportunities for the quality development of students, is more important than the number of HE graduates for economic development. It can be also said that the initiatives to increase student registrations in HE programs which are the source of the labour force giving direction to technological production should be expanded.

Anahtar Kelimeler

Economic development, Higher education spending, Higher education graduates, Human investment, Technological investment

Kaynakça

• Acar, M., & Bilir, H. (2013). Serbest piyasa, bütçe ve rekabet: Üniversitelerde piyasa yönelimli yeniden yapılanma ihtiyacı. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 184-192. doi:10.5961/ jhes.2013.075
• Alkan, R. M. (2014). Üniversite-sanayi işbirliği için bazı öneriler. Yükseköğretim Dergisi, 4(2), 61-68. doi:10.2399/yod.14.011
• Alkan, R. M., Suiçmez, M., Aydınkal, M., & Şahin, M. (2014). Meslek yüksekokullarındaki mevcut durum: Sorunlar ve bazı çözüm önerileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(3), 133-140. doi:10.5961/jhes.2014.096
• Aslan, H. K., & Aslan, M. (2018). Orta gelir tuzağından kurtulmak için alternatif stratejiler: Türkiye Yükseköğrenim Sisteminde reform. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(1), 1-21. doi:10.5961/ jhes.2018.243
• Atik, İ. (2018). Nitelikli işgücü için etkin mesleki eğitim konusuna çözüm olarak fen, teknoloji, mühendislik, matematik (FTMM) eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(2), 254-263. doi:10.5961/jhes.2018.268
• Bilbao-Osorio, B., & Rodríguez-Pose, A. (2004). From R&D to innovation and economic growth in the EU. Growth and Change, 35(4), 434-455. doi:10.1111/j.1468-2257.2004.00256.x
• Carayannis, E. G., & Campbell, D. F. J. (2009). Mode 3 and Quadruple Helix: Toward a 21st century fractal innovation ecosystem. International Journal of Technology Management, 46(3/4), 201-234.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M., & Meçik, O. (2018). Türkiye’de uzun dönemde eğitim ve sağlık harcamaları ile ekonomik büyüme ilişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 75-96.
• Çelik, N., & Aydın, E. (2016). İş ilanlarının müfredata yansıtılmasına yönelik dinamik bir model önerisi. Yükseköğretim Dergisi, 6(1), 1-7. doi:10.2399/yod.16.001
• Demir, O., Üzümcü, A., & Duran, S. (2006). İçsel büyümede içselleşme süreçleri: Türkiye örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 27-46.
• Duman, K., & Aydın, K. (2018). Türkiye’de Ar-Ge harcamaları ile GSYİH ilişkisi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 4(1), 49-66.
• Dutta, S., Lanvin, B., & Wunsch-Vincent, S. (2018). Global innovation index 2018: Energizing the world with innovation (11th ed.). Geneva: World Intellectual Property Organization.
• Ergen, H., & Çakıoğlu, V. (2018). Türkiye’de yükseköğretimin genişlemesinin ekonomik yönleri (1980–2016). Yükseköğretim Dergisi, 8(2), 207-233. doi:10.2399/yod.18.002
• Ekinci, C. E. (2009). Türkiye’de yükseköğretimde öğrenci harcama ve maliyetleri. Eğitim ve Bilim, 34(154), 119-133.
• Etkowitz, H. (2008). The triple helix: University-industry-govern- ment innovation in action. Abingdon: Routledge.
• Günay, D., & Günay, A. (2017). Türkiye’de yükseköğretimin tarihsel gelişimi ve mevcut durumu. Yükseköğretim Dergisi, 7(3), 156- 178. doi:10.2399/yod.17.024
• Günay, D., & Özer, M. (2016). Türkiye’de meslek yüksekokullarının 2000’li yıllardaki gelişimi ve mevcut zorluklar. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 1-12. doi:10.5961/jhes.2016.138
• Uçan, O., & Yeşilyurt, H. (2016). Türkiye’de eğitim harcamaları ve büyüme ilişkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 179-185.
• United Nations. (2014). World economic situation and prospects 2014. Retrieved from https://www.un.org/en/development/ desa/policy/wesp/wesp_current/2014Chap1_en.pdf
• World Intellectual Property Organization (WIPO). (2017). Statistical country profiles: Turkey. Retrieved from https://www.wipo. int/ipstats/en/statistics/country_profile/profile.jsp?code=TR
• World Intellectual Property Organization (WIPO). (2018). IP Statistics: Patent. Retrieved from https://www.wipo.int/ ipstats/en/
• Wolff, E. N. (2000). Human capital investment and economic growth: Exploring the cross-country evidence. Structural Change and Economic Dynamics, 11(4), 433-472. doi:10.1016/ S0954-349X(00)00030-8
• World Bank. (2018). GDP (current US$)- Turkey. Retrieved from CD?locations=TR
• Yaylalı, M., Akan, Y., & Işık, C. (2010). Türkiye’de ar&ge yatırım harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki eş-bütünleme ve nedensellik ilişkisi: 1990-2009. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(2), 13-26.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019a). Yükseköğretim istatistikleri: Mezun sayıları. Retrieved from https://istatistik.yok.gov.tr/
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019b). Yükseköğretim istatistikleri: Öğrenci sayıları. Retrieved from https://istatistik.yok.gov.tr/
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019c). YÖK, uygulama ağırlıklı programların asgari koşullarını geliştiriyor. Retrieved from https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/program-acma- asgari-kosullar.aspx
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019d). 100/2000 YÖK doktora bursları projesi nedir? Retrieved from https://www.yok.gov.tr/ Sayfalar/Haberler/100-2000-yok-doktora-bursu-2019-2020- guz.aspx
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019e). YÖK Başarı Bursu programı. Retrieved from https://www.yok.gov.tr/ogrenci/yok-bursuve- destekleri
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2019c). Eğitim harcama- ları. Retrieved from http://www.tuik.gov.tr/UstMenu. do?metod=temelist