Öğrenciler için Yükseköğretim Kurumları Sınavı Ne Anlama Geliyor? Metaforik Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 40 - 48, 30.04.2023

Serkan Yüksel , İsmail Eray Dursun , Mustafa Özgenel

https://doi.org/10.5961/higheredusci.1083036

Öz

Türkiye’de Yükseköğretim Kurumları Sınavına (YKS) giren öğrenci sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bu sınav öğrenciler üzerinde stres ve
kaygı gibi pek çok psikolojik soruna yol açabilmektedir. Bu araştırmanın amacı, farklı türden ortaöğretim kurumlarının son sınıflarında
öğrenim görmekte olan öğrencilerin Yükseköğretim Kurumları Sınavına ilişkin kullandıkları metaforları belirlemek ve analiz etmektir.
Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, İstanbul İli Silivri
ve Büyükçekmece İlçelerinde devlet okullarında öğrenim gören 505 lise son sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Çalışma grubu maksimum
çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Araştırmada toplanılan veriler yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde
edilmiştir. Verilerin analizinde tümevarımcı analiz yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda öğrencilerin oluşturduğu metaforlar, benzerlik
ve farklılıklarına göre araştırmacılar tarafından alt tema ve temalar altında toplanmışlardır. Metaforların toplandığı alt temalar “olumsuz
çağrışım”, “belirsizlik”, “yarış/mücadele”, “gelecek/umut” alt temaları ve “endişe/kaygı” ile “beklenti” temalarıdır. Çalışmadan elde edilen
sonuçlara göre öğrenciler üniversite sınavını en çok “kabusa” ve “ölüme” benzetmişlerdir. Öğrenciler genel olarak üniversite sınavını ölüm
kalım meselesi olarak değerlendirmektedir. Çalışmanın son bölümünde ise ortaya çıkan metaforlardan hareketle okul rehberlik servisleri
ile ilgili kurumların yapacağı çalışmaların önemine vurgu yapılmıştır

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim Kurumları Sınavı, Üniversite Giriş Sınavı, metafor

What Does the Higher Education Institutions Exam Mean for Students? A Metaphorical Review

Öz

The number of students taking the Higher Education Institutions Examination in Turkey is increasing day by day. This exam can cause
many psychological problems such as stress and anxiety on students. The aim of this research is to identify and analyze the metaphors
used by students in their senior year of different types of secondary education institutions regarding the Higher Education Institutions Examination. In the research, phenomenological research design, one of the qualitative research methods, was used. The study group
of the research consists of 505 high school senior students studying in public schools in Istanbul Province Silivri and Büyükçekmece
Districts. The study group was determined using the maximum variation sampling method. The data in the study were obtained by using a
structured interview form. The inductive analysis method was used in the analysis of the data. In this context, the metaphors created by the
students were gathered under sub-themes and themes by the researchers according to their similarities and differences. The sub-themes
in which the metaphors are collected are “negative connotation”, “uncertainty”, “race/struggle”, “future/hope” sub-themes, and “worry/
anxiety” and “expectation” themes. According to the results obtained from the study, the students compared the university exam to a
“nightmare” and “death” the most. Students generally consider the university exam as a matter of life and death. In the last part of the
study, the importance of the work to be done by the school guidance services and related institutions was emphasized based on the
metaphors that emerged.

Anahtar Kelimeler

Higher Education Institutions Exam, University Entrance Exam, Metaphor

Kaynakça

• Akman, Y. (2020). Farklı lise türlerinde öğrenim göre öğrencilerin üniversite kavramına yönelik metaforik algıları. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(2), 776-793.
• Arnett, R. C. (1998). Metaphorical guidance administration as building and renovation. Journal of Educational Administration, 37(1), 80-87.
• Arslan, M. (2004). Eğitim sistemimizin kapanmayan yarası: Yükseköğretime Geçiş. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 37-51.
• Baş, G. ve Kıvılcım, Z. S. (2019). Türkiyede öğrencilerin merkezi sistem sınavları ile ilgili algıları: Bir metafor analizi çalışması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 639-667.
• Başkal, S. (2009). Anadolu, fen ve genel liselerde eğitim alan son sınıf öğrencilerinin bir üst öğrenime geçişte meslek seçimi ile ilgili yaşadıkları kaygıların çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Muğla ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Cüceloğlu, D. (2021). İnsan ve davranışı. Remzi.
• Creswell, J. W. (2020). Eğitim araştırmaları (H. Ekşi, Çev. Ed.). Edam.
• Demir, M. ve Gençdoğan, B. (2017). Okul tükenmişliğini yordamada sınav kaygısı ve akademik başarının etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 8(20), 111-126.
• Dinç Altun, Z. ve Uzuner, F. G. (2017). Güzel sanatlar lisesi öğrencilerinin üniversite kavramına yönelik metaforik algıları. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 8(16), 60-83.
• Duban, N. ve Arısoy, H. (2017). 8. sınıf öğrencilerinin temel eğitimden orta öğretime geçiş (TEOG) sınavına ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 7(1), 67-98.
• Ertem, Z. S. ve Arı, A. (2016). Lise öğrencilerinin üniversite ve öğretim elamanı kavram algıları. Cumhuriyet International Journal of Education, 5(3), 78-92.
• Ersoy, E. (2009). Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği (Malatya örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 209-230.
• Gölpek, F. ve Uğurlugelen, K. (2013). Avrupa ülkelerinde ve Türkiye’de yükseköğretime giriş sistemleri. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(5), 64-77.
• Gümüş, E. (2012). Eğitimin getirileri. E. Gümüş ve M. Şişman (Ed.). Eğitim ekonomisi ve planlaması içinde (s. 53-70). Pegem.
• Karacabey, M. F. (2021). Nitel veri toplama teknikleri. S. Şen ve İ. Yıldırım (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (s. 385-406). Nobel.
• Karadağ, E. & Yücel, C. (2022). Türkiye üniversite memnuniyet araştırması 2022. ÜNİAR. https://www.uniar.net/_files/ugd/779fe1_5d660b5f472e4e1ab70623097c2ff856.pdf
• Kumandaş, H. ve Kutlu, Ö. (2014). Yükseköğretime öğrenci seçmede ve yerleştirmede kullanılan sınavların oluşturduğu risk faktörlerinin okul başarısı üzerindeki etkileri. Türk Psikoloji Dergisi, 29(74), 15-31.
• Korkmaz, F. ve Bağçeci, B. (2013). Lise öğrencilerinin üniversite kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 187-204.
• Köse, S., Kurucu Yılmaz, Ş. ve Göktaş, S. (2018). Lise son sınıf öğrencilerinin sınav kaygı düzeyleri ile uyku kalitesi arasındaki ilişki. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(2), 105-111.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2015). Metaforlar (G. Y. Demir, Çev.). İthaki.
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and ımages of classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41(4), 172-175.
• Lyddon, W. J., Clay, A. L. & Sparks, C. L. (2001). Metaphor and change in counseling. Journal of Counseling & Development, 79(3), 269-274.
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM). (2022). 2022 YKS Sayısal Verileri. [Erişim: 01.08.2022, https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2022/YKS/sayisalbilgiler18072022.pdf ].
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM). (2021). 2021 YKS Yerleştirme Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. [Erişim: 05.12.2021, https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2021/YKS/YERLESTIRME/sayisal_bilgiler_17092021.pdf].
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM). (2020). 2020 YKS Yerleştirme Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. [Erişim: 05.12.2021, https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2020/YKS/sayisalbilgiler26082020.pdf ].
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM). (2019). 2019 YKS Yerleştirme Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. [Erişim: 05.12.2021, https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2019/YKS/sayisalbilgiler06082019.pdf].
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM). (2018). 2018 YKS Yerleştirme Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler. [Erişim: 05.12.2021, https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2018/YKS/YER/SayisalBilgiler31082018.pdf].
• Özgür, G., Yörükoğlu, G. ve Baysan Arabacı, L. (2011). Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 53-60.
• Polatcan, M ve Kılınç, A. Ç. (2018). Fenomenoloji ve araştırmalarda fenomenolojik yöntem. K. Beycioğlu, N. Özer ve Y. Kondakçı (Ed.), Eğitim yönetiminde araştırma içinde (s.391-408). Pegem.
• Shuell, T. J. (1990). Teaching and learning as problem solving. Theory Into Practice, 29(2), 102-108.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2020a). Gelir ve yaşam koşulları araştırması. [Erişim: 24.01.2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2019-33820
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020b). İstatistiklerle gençlik, 2020. [Erişim: 18.02.2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2020]
• Ulucan, H. & Ciftci, C. (2019). Türkiye’de üniversite eğitiminin ücretler üzerindeki etkisi azalıyor mu? Business and Economics Research Journal, 10(3 Special Issue), 649-669.
• Ulusoy, B. (2020). 8. Sınıf öğrencilerinin liselere geçiş sınavı’na (lgs) ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 186-202.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldırım, İ. (2000). Akademik başarının yordayıcısı olarak yalnızlık, sınav kaygısı ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 167-176.
• Yıldırım, İ. ve Ergene, T. (2003). Lise son sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının yordayıcısı olarak sınav kaygısı, boyun eğici davranışlar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 224-234.
• Zengin, Ş. ve Bekmezci, M. (2021). Algı yönetimi ve işletmeler açısından önemi. International Journal of Commerce, Industry and Entrepreneırship Studies, 1(1), 37-52.