Türkiye’de Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalında Hazırlanmış ve Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinde Kayıtlı Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 3, 485 - 497, 31.12.2024

Damla Yıldız , Abdullah Özalpgil

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi bünyesinde kaydı bulunan ve orman mühendisliği ana bilim
dalında hazırlanan ilk lisansüstü çalışmanın başladığı tarih olan 1972 yılından 2022 yılına dek, çalışmada son tarama tarihi olarak belirlenen
(19.04.2023) zamana kadar yaklaşık olarak 50 yılı aşkın sürede (1972-2022), yapılmış olan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizini
gerçekleştirmektir. Yükseköğretim Kurulu veri tabanından elde edilen lisansüstü tez verilerinin bibliyometrik analizleri, MAXQDA 2020
paket programı ve Microsoft Office Excel yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Tezlerin bibliyometrik analizinde parametreler: “yıllara göre
dağılım durumu, en yüksek katkı veren üniversiteler, tez türlerine ve enstitülere göre dağılım, danışman ünvanı, izin durumu, tez yazım dili,
ilişkili olunan mesleki disiplin konuları, dizinde yer alan kelimeler” şeklinde belirlenmiştir. Çalışma sonucunda; incelenen tezlerin %81’inin
yüksek lisans tezi düzeyinde hazırlandığı, %92’sinin Fen Bilimleri Enstitüsü bünyesinde yer aldığı, %99’unun Türkçe yazım dilinde kaleme
alındığı, %83’ünün erişime açık olduğu, en fazla tezin 2019 yılında yayınlandığı, neredeyse yarısının Profesör Doktor ünvanlı akademik
danışmanla gerçekleştirildiği ve %68,6’sının erkek yazarlar tarafından yazıldığı ortaya konmuştur. Orman mühendisliği ana disiplininde
hazırlanan bu tezlerde botanik, biyoloji, peyzaj mimarlığı, zooloji, çevre mühendisliği, ziraat ile ormancılık ve orman mühendisliği
olmak üzere toplam 34 farklı meslek disiplinine yer verilmiştir. Bu çalışma ile ormancılık biliminin hangi disiplinlerle iç içe olduğu,
genel yönelimleri, bu bağlamda daha çok hangi bilim dallarına yönelik çalışmaların yapıldığı vb. çoğu veri nesnel bir değerlendirmeyle
akademik ortamın hizmetine sunulmuştur. Orman mühendisliği ana bilim dalında hazırlanan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizini gerçekleştiren kapsamlı ve detaylı herhangi bir çalışmanın yapılmamış olması, ilk kez bu çalışma aracılığıyla bütüncül bir bakış açısıyla
orman mühendisliği ana bilim dalının akademik düzeydeki potansiyelinin ortaya konulması, çalışmanın özgünlük boyutunu göstemektedir

Anahtar Kelimeler

Analiz, Bibliyometri, Lisansüstü tez, MAXQDA, Orman mühendisliği

Etik Beyan

Yazarlar, makalenin etik kurul izni gerektirmediğini beyan etmiştir.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Teşekkür

Açıklama: Bu çalışma, Karabük Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümünde Dr. Öğr. Üyesi Damla YILDIZ danışmanlığında, lisans öğrencisi Abdullah ÖZALPGİL tarafından hazırlanan lisans tezinin bir kısmını içermektedir.

Bibliometric Analysis of Graduate Thesis Prepared in the Major Science of Forest Engineering in Turkey and Registered in the National Thesis Center of the Council of the Higher Education

Öz

This study aims to perform a bibliometric analysis of the postgraduate theses registered in the National Thesis Center of the Council of
the Higher Education in Türkiye, which were carried out over a period of more than 50 years (1972-2022) from 1972 to 2022, the date
of the first postgraduate study prepared in the main branch of forest engineering, until the last access date (19.04.2023) was determined.
Bibliometric analysis of the data of postgraduate theses obtained from the Council of the Higher Education database were carried out with
the help of the MAXQDA 2020 package program and Microsoft Office Excel. The parameters determined in the bibliometric analysis of
the theses are as follows: “distribution status by years, universities with the highest contribution, distribution according to thesis types and
institutes, supervisor title, permission status, thesis writing language, related professional discipline subjects, words included in the index”.
As a result of the study, it was revealed that 81% of the theses examined were prepared at the master’s thesis level, 92% were within the
Institute of Natural and Applied Sciences, 99% were written in Turkish, 83% were open to access, the most theses were published in 2019,
almost half of them were carried out with an academic advisor with the title of Professor doctor and 69% were written by male authors.
In these theses prepared in the main discipline of forest engineering, a total of 34 different professional disciplines, including botany,
biology, landscape architecture, zoology, environmental engineering, agriculture, and forestry and forest engineering, were included. With
this study, most of the data, such as the disciplines with which forestry science is intertwined, general orientations, which disciplines are
mostly studied in this context, etc., have been presented to the academic environment with an objective evaluation. The fact that there
is no comprehensive and detailed study that performs bibliometric analysis of postgraduate theses prepared in the main branch of forest
engineering, and that the potential of the main branch of forest engineering at the academic level is revealed for the first time from a holistic
perspective through this study shows the originality dimension of the study.

Anahtar Kelimeler

Analysis, Bibliometrics, Forest engineering, Graduate thesis, MAXQDA

Kaynakça

• Ak, M. (2021). Yönetim ve örgütsel davranışta bibliyometrik analizler. Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., ISBN: 978-625-439-455-3. Ankara.
• Al, U. (2008). Türkiye’nin bilimsel yayın politikası: atıf dizinlerine dayalı bibliyometrik bir yaklaşım [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTez- Merkezi
• Al, U., & Coştur, R. (2007). Türk Psikoloji Dergisi’nin bibliyometrik profili. Türk Kütüphaneciliği, 21(2), 142-163.
• Aria, M., & Cuccurullo, C. (2019). Bibliometrix: an R tool for comprehensive science mapping analysis. Journal of Informetrics, 11(4), 959-975.
• Aslan, M. (2021). İş yaşam dengesi üzerine bir araştırma: lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 2623-2633.
• Balcı, A. (2021). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi, 15. Baskı, ISBN: 978-95-6802-40-3.
• Baş, T., & Akturan, U. (2017). Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel araştırma yöntemleri. Güncellenmiş ve Genişletilmiş 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, ISBN: 978-975-02-4087-4.
• Bilson, A. P. K. E., Alemna, A. A., & Badu, E. E. (2019). A bibliometric analysis of theses at the school of nuclear and allied sciences, University of Ghana, Legon. Library Philosophy and Practice (e-journal). 2567. https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/ 2567
• Borgman, C. L., & Furner, J. (2002). Scholarly communication and bibliometrics. Annual Review of İnformation Science and Technology, 36(1), 1-53.
• Bradford, S. C. (1934). Sources of information on specific subjects. Engineering, 137, 85-86.
• Broadus, R. (1987). Toward a definition of “bibliometrics”. Scientometrics, 12(5-6), 373-379.
• Bullock, R., & Lawler, J. (2015). Community forestry research in Canada: a bibliometric perspective. Forest Policy and Economics, 59, 47-55.
• Cobo, M. J., Herrera Lopez, A. G., Herrera, E. V., & Herrera, F. (2011). Science mapping software tools: review, analysis, and cooperative study among tools. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 62(7), 1382-1402.
• Çepel, N. (1988). İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi yayınları bibliyografyası. Kitaplar, makaleler ve bilimsel toplantı bildirileri (1892-1987). İ. Ü. Yayın No: 3515, O. F. Yayın No: 396.
• Çepel, N., & Karaöz, Ö. (1998). İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi yayınları bibliyografyası-II. Kitaplar, makaleler ve bilimsel toplantı bildirileri (1988-1995). İ. Ü. Yayın No: 3996, O. F. Yayın No: 443, ISBN:975-404-444-9, 155 sayfa, İstanbul.
• Dağ, F. (2019). Ormancılık alanında yapılmış olan lisansüstü tezler: orman ekonomisi merkezli bir içerik analizi. [Yüksek Lisans Tezi], Düzce Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Düzce, 68 s. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Doğan, D. (2020). Entegre raporlama konusunda YÖKTEZ ve ULAKBİM veri tabanındaki akademik çalışmalar üzerine bir bibliyometrik analiz (2010-2020). Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi 2(2), 120-142.
• Durusoy, İ., & Dağ, F. (2019). Orman ekonomisi alanındaki lisansüstü tez özetlerinin sözbilimsel hareket çözümlemesi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(3), 1947-1956. DOI: 10.29130/ dubited.577313
• Eraslan, İ. (1989). Türkiye’de ormancılık öğretim ve eğitim kurumlarının tarihsel gelişimi. Ormancılık Eğitim ve Kültür Vakfı, Yayın no: 1, 157 s., İstanbul.
• Eskin, B., & Kurt, A. (2020). Bibliometric investigation of registered master’s and doctoral thesis prepared under the title of environmental problems in Turkey. J. Anatolian Env. and Anim. Sciences, 5(4), 676-684.
• Fazeli-Varzaneh, M., Bettinger, P., Ghaderi-Azad, E., Kozak, M., Mafi- Gholami, D., & Jaafari, A. (2021). Forestry research in the Middle East: a bibliometric analysis. Sustainability, 13(15), 8261. https:// doi.org/10.3390/su13158261
• Garfield, E. (1955). Citation indexes for science – new dimension in documentation through association ideas. Science, 122(3159), 108-111.
• Gross, L. K., & Gross, E. M. (1927). College libraries and chemical education. Science, 66(1713), 385-389.
• Gutiérrez-Salcedo, M., Martínez, M. Á., Moral-Munoz, J. A., Herrera- Viedma, E., & Cobo, M. J. (2018). Some bibliometric procedures for analyzing and evaluating research fields. Appl Intell, 48, 1275– 1287. https://doi.org/10.1007/s10489-017-1105-y
• Güçlü, İ. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri teknikyaklaşım- uygulama. Nika Yayınevi, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, ISBN: 978-625-7653-34-3.
• Gülen, İ., & Özdönmez, M. (1987). İ.Ü. Orman fakültesinde lisansüstü öğretim. Türkiye’de Ormancılık Eğitimi Semineri, Tebliğler. T.C. Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Eğitim Dairesi Başkanlığı, 22-23 Aralık 1987, s.71-78, İstanbul.
• Gümüş, C. (2004). Ormancılık politikası. Cilt I, KTÜ Orman Fakültesi Yayın no:34, 444 s., Trabzon.
• Hoştut, S., Sırsat, S., & Arslan, Ö. (2022). 35 yıllık sosyal sorumluluk araştırmalarının analizi: yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(33), 70-86.
• Hulme, E. W. (1923). Statistical bibliography in relation to the growth of modern civilization: Two lectures delivered in the University of Cambridge in may, 1922. London: Printed for the author by Butler and Tanner; Grafton and Co.
• Kartal, Ş. (2021). Nitel araştırmanın desenlenmesi. (Editör: Çelebi, M.), Nitel Araştırma Yöntemleri içinde (ss. 212-236). Ankara, Pegem Akademi Yayınları.
• Kozak, N. (1994). Anatolia Dergisi’nde yayınlanan yazılar üzerine bir inceleme. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(3), 22-33.
• Kutluk, H. (1948). Türkiye ormancılığı ile ilgili tarihi vesikalar 893 - 1339 (1487 - 1923). Osmanbey Matbaası, İstanbul.
• Kutluk, H. (1957). Fransız ormancıları nasıl getirildi? Orman mektebi kimlerin isteği ile ve ne suretle açıldı? Türkiye Ormancılığı 100. Tedris Yılına Girerken. Türkiye Ormancılar Cemiyeti, s. 18-21, Ankara.
• Law, R., & Cheung, P. (2008). An analysis of publications in leading tourism journals and its implications. Journal of China Tourism Research, 4(1), 78-97. DOI:10.1080/19388160802099840
• Lee, S. H. (2015). A bibliometric analysis of the field of records management: a case study of records management journal, 1989-2013. [Master thesis], University of Toronto (Order No. 1598971).
• Lotka, A. J. (1926). The frequency distribution of scientific productivity. Journal of the Washington Academy of Sciences, 16(1), 317- 323.
• Mücevher, M. H., Demirgil, Z., Çetinceli, K., & Özdemir, K. (2020). Örgütsel davranış alanındaki yönelimler: örgütsel davranış kongrelerinde sunulan bildirilerin bibliyometrik analizi. Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 24-36.
• Özdönmez, M., & Ekizoğlu., A. (1996). Türkiye’de ormancılık yüksek öğretiminin başlangıcından bu yana mezunlara verilen ünvanlar ve diplomalar. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: B, 46/1-2-3-4 (1993), 45-64.
• Özispa, N., & Akdaş, O. (2019). Dijital dönüşüm konusunda yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı bibliyometrik analizi. Mersin Üniversitesi Denizcilik ve Lojistik Araştırmaları Dergisi, 1(1), 60-75.
• Pamay, B. (1968). İ. Ü Orman fakültesi yayın kataloğu (1931-1967). İstanbul Üniversitesi Yayın No: 1353, Orman Fakültesi Yayın No: 127, Fakülteler Matbaası.
• Pritchard, A. (1969). Statistical bibliography or bibliometrics?. Journal of Documentation, 25(4), 348-349.
• Santillán-Fernández, A., Vásquez-Bautista, N., Pelcastre-Ruiz, L. M., Ortigoza-García, C. A., Padilla-Herrera, E., Tadeo-Noble, A. E., Carrillo-Ávila, E., Juárez-López, J. F., Vera-López, J. E. ve Bautista-
• Ortega, J. (2023). Bibliometric analysis of forestry research in Mexico published by Mexican journals. Forests, 14, 648. https://doi. org/10.3390/ f14030648
• Sengupta, I. N. (1992). Bibliometrics, informetrics, scientometrics and librametrics: An overview. Libri, 42, 75-98. https://doi. org/10.1515/libr.1992.42.2.75
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık, Gözden Geçirilmiş 7. Baskı, ISBN: 978-605-170-317-6.
• Szewczykiewicz, J., Materska, K. ve Skrzecz, I. (2017). Bibliometric analysis in the evaluation of journals published by the Forest Research Institute: Forest Research Papers and Folia Forestalia Polonica Series A-Forestry. Forest Research Papers, 78(3), 218–225, DOI: 10.1515/frp-2017-0024.
• Şahin, E., Akdağ, G., Çakıcı, C., & Onur, N. (2018). Gastronomi ve mutfak sanatları ana bilim dallarında yayınlanan tezlerin bibliyometrik analizi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek.1), Bahar, 30-41. e-ISSN: 2602-3008.
• Şakar, G. D., & Cerit, A. G. (2013). Uluslararası alan indekslerinde türkiye pazarlama yazını: bibliyometrik analizler ve nitel bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), 37-62.
• Teceren, E. (2019). Türkiye’de kadın konusu üzerine yazılan lisansüstü tezlerin bibliyometrik incelemesi (2008-2018). İşletme Bilimi Dergisi, 7(2), 499-530. https://doi.org/10.22139/jobs.543163
• Topuz Savaş, A. (2020). Dijital reklamcılık kapsamında Türkiye’de yayınlanmış lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili. Turkish Studies, 15(8), 3807-3832. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies. 46076
• Tuğdemir Kök G., & Özer Çaylan D. (2022). Postgraduate theses on industrial clustering: bibliometric analysis. Journal of Higher Education and Science/Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(1), 10-26. https://doi.org/10.5961/higheredusci.934634
• Tür, E. (2022). Türkiye’de destinasyon imajı üzerine yayınlanmış olan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Tourism and Recreation, 4(2), 58-71. https://doi.org/10.53601/tourismandrecreation. 1160357.
• URL, (2024). Üniversite tercihleri - 2024 YKS (TYT-AYT-YDT) ve üniversiteler tercih motoru. https://universitetercihleri.com/yks-tyt-ayttercih, (Erişim Tarihi: 30.05.2023).
• Yağmuroğlu D., & Per E. (2022). Türkiye’de memeli hayvanlar ile ilgili lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science, 12(1), 133-147. https://doi.org/10.5961/higheredusci.993596
• Yeksan, Ö. (2019). Örgütsel bağlılık konusunda yazılmış yüksek lisans tezlerinin bibliyometrik analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 219-239, Van, Türkiye, ISSN: 1302-6879.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, ISBN: 978-975-02-6982-0.
• Yılmaz, G. (2017). Restoranlarda bahşiş ile ilgili yayınlanan makalelerin bibliyometrik analizi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(2), 65-79. DOI: 10.24010/soid.335082
• YÖK, (1981). 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu. YÖK Kurumsal Mevzuat Çevrimiçi. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/ 1.5.2547.pdf, (Erişim Tarihi: 30.04.2023).
• Zipf, G. K. (1949). Human behavior and the principle of least effort. Addison - Wesley.
• Zopiatis, A., Theocharous, A. L., & Constanti, P. (2015). The past is prologue to the future: an introspective view of hospitality and tourism research. Scientometrics, 102(2), 1731-1753.
• Zupic, I., & Cater, T. (2015). Bibliometric methods in management and organization. Organizational Research Methods, 18(3), 429-472. DOI:10.1177/1094428114562629