The Effect Of Program Diversification Implementation İn Anadolu Imam Hatip High Schools On Religious Music Education

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 63 - 85, 27.03.2025

Beytullah Çetin , Ahmet Hakkı Turabi

https://doi.org/10.63022/hikem.1624219

Öz

“This study titled “The Effect of Program Diversification Implementation in Anadolu Imam Hatip High Schools on Religious Music Education” focuses on the reflections and impacts of the music program, one of the different types of programs implemented in Imam Hatip High Schools, on the music education in these schools. The program diversification practice, which has been in effect since 2014, allows students studying in Anadolu Imam Hatip High Schools to be selected for schools based on their interests and orientations, receive education according to their talents, and gain competencies in various fields. This diversity has led to a greater emphasis on artistic areas, such as music education, in Anadolu Imam Hatip High Schools. The impact of program diversification on music education in Imam Hatip High Schools began with the music project implementation at Üsküdar Hakkı Demir Anadolu Imam Hatip High School in 2016. As of today, music programs/projects are being implemented in 13 different provinces and schools. This article discusses the importance and necessity of the inclusion of art and music education in Imam Hatip High Schools. Relevant studies regarding the topic of “music in Imam Hatip High Schools” are briefly evaluated. The vision documents published by the Directorate General of Religious Education, which contain information regarding music education and practices in music project schools, are examined and evaluated. In this context, the effects and contributions of program diversification to the music education in AİHL are discussed, and music education and practices are addressed in terms of general/specific objectives, student admission, and implementation stages, followed by findings and evaluations."

Anahtar Kelimeler

Music, Program diversity, Imam Hatip, Art, education, religion

Anadolu İmam Hatip Liselerinde Program Çeşitliliği Uygulamasının Dini Musiki Eğitimine Etkisi

Öz

“Anadolu İmam Hatip Liselerinde Program Çeşitliliği Uygulamasının Dini Musiki Eğitimine Etkisi” başlıklı bu çalışma, imam hatip liselerinde uygulanan farklı program türlerinden birisi olan musiki programının, imam hatip liselerindeki musiki eğitimine yansımasını ve etkilerini konu edinmektedir. 2014 yılından itibaren uygulanan program çeşitliliği uygulaması, Anadolu İmam Hatip Liselerinde öğrenim gören öğrencilerin ilgi ve yönelimlerine göre okullara seçilmelerine ve bu okullarda yetenekleri doğrultusunda eğitim almalarına ve farklı alanlarda yetkinlik kazanmalarına olanak sağlamaktadır. Bu çeşitlilik, musiki eğitimi gibi sanatsal alanların da AİHL’lerde daha fazla önem kazanmasını sağlamıştır. Program çeşitliliğinin imam hatip liselerinde musiki eğitimine etkisi 2016 yılında Üsküdar Hakkı Demir Anadolu İmam Hatip Lisesi musiki projesi uygulaması ile başlamıştır. Bugün itibariyle 13 farklı ilde ve okulda musiki programı/projesi uygulanmaktadır. Bu makalede, sanat ve musiki eğitiminin imam hatip liselerinde yer alması önem ve gereklilik durumu açısından ele alınmıştır. “İmam hatip liselerinde musiki” konusu bağlamındaki ilgili çalışmalar kısaca değerlendirilmiştir. DÖGM tarafından yayınlanan ve musiki proje okullarında musiki eğitimi ve uygulamalarına ilişkin bilgilere yer veren vizyon belgeleri incelenerek değerlendirilmiş bu çerçevede program çeşitliliğinin AİHL musiki eğitimine etki ve katkıları ele alınarak, musiki eğitimi ve uygulamaları genel/özel amaçlar, öğrenci kabulü ve uygulama aşamaları şeklinde ele alınmış daha sonra tespit ve değerlendirmelere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Musiki, program çeşitliliği, imam hatip, sanat, eğitim, din

Kaynakça

• Acar, Ali Kemal. “İmam Hatip Okullarına Dair Betimsel Bir Analiz”. Kilis 7 December University Journal of Theology. https://doi.org/10.46353/k7auifd.1069262
• Akarsu, Sıtkı. “İmam Hatip Ortaokullarındaki Öğrencilerin Müzik Dersine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 19/4 (31 Aralık 2019), 1334-1346.
• Akdoğan, Bayram. Sanatın Kitabı. Ankara, 2014.
• Apaydın, Özkan. “Dini Musiki Öğretmenlerinin Eğitim Yeterlikleri”. Geçmişten Günümüze Uluslararası Dinî Mûsikî Sempozyumu. 537-547. Amasya, 2017. http://isamveri.org/pdfdrg/G00310/2017/2017_APAYDINO.pdf
• Apaydın, Özkan. İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Dînî Mûsikî Dersine Yönelik Tutumları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Doktora, 2018.
• Apaydın, Özkan. “İmam-Hatip Liselerinde Görevli Müzik Öğretmenlerinin Dinî Mûsikî Dersine Karşı Yeterlikleri”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (2018), 1-14.
• Apaydın, Özkan. “İmam-Hatip Liselerinde Okutulan Dinî Mûsikî Dersinin Nicelik ve Nitelik Bakımından İncelenmesi”. Talim Dergisi 1/2 (20 Şubat 2018), 219-256. https://doi.org/10.12738/talim.2017.2.0008
• Apaydınlı, Köksal - Şentürk, Nezihe. “Ders Dışı Sosyal (müziksel) Etkinliklerin Genel Lise Öğrencilerinin Kural Dışı Davranış Gösterme Eğilimlerine Etkileri”. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education 1/1 (2012), 67-79.
• Bağcı, Hatice Fakioğlu. “İHO ve İHL Müfredatında Sanat Eğitimi ve Öğretimi”. İmam Hatip Liselerinde Sanat Eğitim ve Öğretimi. 79-103. Ankara: Mehmet Akif İnan Vakfı MAİV Yayınları:2, 2023.
• Çam, Nusret. “İslam’ın Sanata ve Mimariye Bakışı”, ts.
• Çetin, Mutlu. İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Müziğe Bakış Açılarının İncelenmesi (Batman İli Örneği). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2019.
• Demir, Arif. “İmam Hatip Liselerinde Dînî Mûsikî Dersi Öğretmen Yeterlilikleri (2012 Rize/Çayeli Dînî Mûsikî Semineri İzlenimleri)”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6/ÖYGE Özel Sayısı (01 Haziran 2013), 57-70. https://doi.org/10.12780/UUSBD175
• Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. “Din Öğretimi Genel Müdürlüğüne Bağlı Okullar”. Erişim 30 Kasım 2023. https://dogm.meb.gov.tr/bilgisistemi/okul_listesi
• Doğanay, Aziz. “Bir İmam-Hatipli Sanatı Nasıl Okumalı ?” İmam Hatip Liselerinde Sanat Eğitim ve Öğretimi. 53-58. Ankara: Mehmet Akif İnan Vakfı MAİV Yayınları:2, 2023.
• Kalkan, Ümit. “Öğretmen Görüşlerine Göre Proje İmam Hatip Liselerinde Yönetici ve Öğretmen Nitelikleri: Konya Örneği”. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi. https://doi.org/10.32330/nusha.1139182
• Kapan, Fatma Emel. Anadolu İmam Hatip Liselerindeki Müzik Eğitiminin Öğrenci Görüşleri Açısından Değerlendirilmesi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2011.
• http://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/handle/11630/3038
• Karabaşoğlu, Cemal - Çağman, Tahir. “Tekke Musikisi Kültüründe Müzikal Bir Form Olarak Kâdirî Evrâdı”. Online Journal of Music Sciences 8/2 (29 Aralık 2023), 140-159. https://doi.org/10.31811/ojomus.1320797
• Karadeniz, M. Uğur. “İslam ve Estetik”. İmam Hatip Liselerinde Sanat Eğitim ve Öğretimi. 25-36. Ankara: Mehmet Akif İnan Vakfı MAİV Yayınları:2, 2023.
• Karaman, Davut. İmam Hatip Liselerinde Program Çeşitliliği ve Proje Okul Uygulamaları. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Doktora, 2021. https://acikerisim.sakarya.edu.tr/handle/20.500.12619/96687
• Karaman, Davut. “Yöneticilerine Göre Anadolu İmam Hatip Liselerindeki Program Çeşitliliği ve Proje Okul Uygulamasının Değerlendirilmesi”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 11 (30 Haziran 2021), 11-37. https://doi.org/10.53112/tudear.869069
• Karasu, Tecelli. “İmam Hatip Okullarının Tarihsel Gelişimi, Modeli ve İlgili Tartışmalar”. Demokrasi Platformu Dergisi, 212-243.
• Meydaneri, Zeynep Gülbeyaz - Dinç, Sema. “Dinî Mûsikî Yeterlilikleri Bağlamında İlahiyat ve İslami İlimler Fakülteleri Öğrencileri (Orta Karadeniz Bölgesi Örneği)”. Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi 12 (15 Eylül 2024), 1065-1100. https://doi.org/10.56720/mevzu.1520679
• Ömürlü, Yusuf. “Dini Musiki”. Kubbealtı Akademi Mecmuası 24/4 (1995).
• Öncel, Mehmet. “Türkiye’de İlk Klasik Sanatlar ve Mûsikî Proje Okulu İstanbul Üsküdar Hakkı Demir Anadolu İmam Hatip Lisesi’nde Mûsikî Eğitiminin Mevcut Durumu, Eğitim Müfredatının Değerlendirilmesi ve Öneriler”. Amasya: Amasya Üniversitesi, 2017. http://openaccess.ihu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12154/235
• Öz, Nedim. “İmam Hatip Liselerinin Topluma Katkıları”. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi 6/1 (2022), 95-112.
• Özden, Erhan. “Osmanlı Maârifinde Mûsikî-I-”. Rast Müzikoloji Dergisi 2/1 (2014), 89-107.
• Özkan, Hülya. “Algı ve Gerçek Arasında İmam Hatip Okulları: Medyada İmam Hatip Okullarının Başarısının Ele Alınışı Üzerine Bir İnceleme”. TALIM: JOURNAL OF EDUCATION IN MUSLIM SOCIETIES AND COMMUNITIES 2/4 (01 Ocak 2021). https://doi.org/10.37344/talim.2021.14
• Özkan, İsmail Hakkı. Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri: Kudüm Velveleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 15. baskı., 2016.
• Öztürk, Lokman. İmam Hatip Liselerindeki Dini Musiki Eğitiminin Öğrencilerin Öz Saygısına Olan Etkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2018.
• https://www.proquest.com/docview/2621664282/abstract/B7C8408793DF4C0EPQ/1
• Sağlam, Halil İbrahim. “İmam Hatip Liselerinde Sanat Eğitimi ve Öğretiminin Öğrenci, Mezun, Veli, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri Işığında Değerlendirilmesi”. İmam Hatip Liselerinde Sanat Eğitim ve Öğretimi. 159-174. Ankara: Mehmet Akif İnan Vakfı MAİV Yayınları:2, 2023.
• Sevinç, Muhammet. “İmam Hatip Liselerinde Dini Musiki Eğitiminin Tarihsel Süreci ve Öğretim Programlarının Karşılaştırılması”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/11 (21 Haziran 2017), 153-184.
• Taşkent, Ayşe. “Sanat Eğitim ve Öğretimi Nasıl Olmalı?” İmam Hatip Liselerinde Sanat Eğitim ve Öğretimi. 61-78. Ankara: Mehmet Akif İnan Vakfı MAİV Yayınları:2, 2023.
• Tıraşçı, Mehmet. “İlahiyat Fakültelerinde Okutulan Türk Din Musikisi Dersi Üzerine Bir Değerlendirme”. Route Educational and Social Science Journal 2/6 (01 Ocak 2015), 19-19. https://doi.org/10.17121/ressjournal.334
• Turabi, Ahmet Hakkı. Türk Din Mûsikîsi El Kitabı. Balgat, Ankara: Grafiker, 7. baskı., 2021.
• Uçar, Recep - Altun, Veysel Karani. “İmam Hatip Lisesi İdarecilerine Göre Sanat Eğitimi İmkânları ve Gerçekleşme Düzeyleri”. Geleceğin İnşasında İmam Hatip Okulları. C. 2. 13. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınları, 2017.
• Yüner, Hüseyin. “İlahiyat ve İslami İlimler Fakültelerinde Musiki Eğitimi”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/13 (28 Haziran 2018), 253-267.
• “21. Yüzyıl Becerileri Bağlamında Anadolu İmam Hatip Liseleri ve İmam Hatip Ortaokullarında Yeni Dönem”. Erişim 19 Eylül 2022. https://dogm.meb.gov.tr/pdf/Yeni_Donem_Kitapcik.pdf?t=20200818
• “Anadolu İmam Hatip Liseleri İmam Hatip Ortaokulları Vizyon Belgesi”. Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, Eylül 2017. https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_05/29121149_Aihl_iho_vizyon_belgesi.pdf
• “Anadolu İmam Hatip Liselerinde Program Çeşitliliği (Proje Okulları)”. Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. Erişim 19 Eylül 2022. http://dogm.meb.gov.tr/pdf/AIHL_Program_Cesitliligi.pdf
• “Anadolu İmam Hatip Lisesi ve Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu İmam Hatip Lisesi Haftalık Ders Çizelgesi”. Milli Eğitim Bakanlığı, 2023. https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_09/11120859_aihl-haftalik-cizelge.pdf
• “Anadolu İmam Hatip Lisesi ve Hazırlık Sınıfı Bulunan Anadolu İmam Hatip Lisesi Haftalık Ders Çizelgesi- Sayı 44”. Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye kurulu Başkanlığı, 2024.
• “Din öğretiminde kalite çalıştayları-3 imam hatiplerde mesleki müfredat ve program çeşitliliği”. Timav, 2017. “Dini Musiki Dersi Öğretim Programı”, 2014.
• https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_09/28092215_DiniMusiki_2014.pdf “Dînî Mûsikî Programı”, 2015.
• https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/D%C3%AEn%C3%AE%20M%C3%BBsik%C3%AE%20Program%C4%B1%20-%202015.pdf
• “Klasik Sanatlar ve Musiki Programı Uygulayan Anadolu İmam Hatip Lisesi Vizyon Belgesi”. Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, ts. https://docplayer.biz.tr/202979896-Klasik-sanatlar-ve-musiki-projesi-uygulayan-anadolu-imam-hatip-lisesi-vizyon-belgesi.html
• Milli Eğitim Bakanlığı Özel Proje ve Program Uygulayan Eğitim Kurumları Yönetmeliği, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Proje ve Program Uygulayan Eğitim Kurumları Yönetmeliği (Kanun No. 1/1). Yönetmelik 29818 (2016).
• Milli Eğitim Temel Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Milli Eğitim Temel Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Kanun No. 22/9). 28931 6528 (2014).
• “Yetenek Sınavı ile Öğrenci Alan Okullara Başvuru ve Uygulama e-Kılavuzu”. Milli Eğitim Bakanlığı, 2024. https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_06/13104359_yeteneksinavlariklavuz_13.06.2024.pdf