A 17th CENTURY MAWLAWİ POET SELÎMÎ DEDE AND HIS DÎVÂNÇE

Yıl 2024, , 859 - 900, 30.09.2024

Musa Tozlu

https://doi.org/10.28981/hikmet.1497048

Öz

Classical Turkish literature is a period that has been represented very strongly with thousands of artists and works in a very wide geography for more than six centuries and has an exceptional place in Turkish literature. Academic studies on the works of literature of this period continue unabated and a new artist or work is encountered every day. The subject of this study is the 17th century poet Selîmî Dede and his Dîvânçe, about whose life and works there is not much information. There are verse and prose works of Selîmî Dede in the cönk named Mecmûʻa-i Âsâr, registered in Istanbul University Rare Works Library Turkish Manuscripts 09288. One of this verse works is the poet's Divânçe. The work, which contains 42 poems in total, is between 36a-43a of the manuscript in question. In the introductory part of the study, the physical characteristics of the cönk are mentioned. In the first part, information about the poet's biography is shared, while in the second part, information about the poet's works is given. The main subject of the study Dîvânçe, is analyzed in more detail in the third chapter under the headings of Form, Language and Style Features and Content Features. The translated text of Dîvânçe is given in the fourth chapter. In the conclusion section, it is stated that the poems in the Dîvânçe of Selîmî Dede, a Mawlawi poet who lived in the 17th century, can be evaluated as a product of religious- sufistic Turkish literature. However, it is underlined that the poet also benefited from the prose technique, meaning and imagination of classical Turkish literature.

Anahtar Kelimeler

17th Century, Mawlawi, Selîmî Dede, Dîvânçe

17. YÜZYILDA MEVLEVİ BİR ŞAİR SELÎMÎ DEDE VE DÎVÂNÇESİ

Öz

Altı asırdan fazla çok geniş bir coğrafyada binlerce sanatçı ve eserle, çok güçlü bir şekilde temsil edilen ve Türk edebiyatında müstesna bir yeri olan döneme klasik Türk edebiyatı denmektedir. Bu dönem edebiyatının eserleri üzerine yapılan akademik çalışmalar hız kesmeden devam etmekte ve her geçen gün yeni bir sanatçı veya eserle karşılaşılmaktadır. Bu çalışmanın konusu da, hayatı ve eserlerine dair çok fazla bilgi bulunmayan 17. yüzyıl şairi Selîmî Dede ve Dîvânçe’si hakkındadır.
İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe Yazmalar 09288 numarasıyla kayıtlı Mecmûʻa-i Âsâr adlı cönk içerisinde Selîmî Dede’ye ait manzum ve mensur eserler mevcuttur. Bu Manzum eserlerden biri de, şairin Divânçe’sidir. Toplam 42 şiirin bulunduğu eser, bahsedilen yazmanın 36a-43a varakları arasındadır. Çalışmanın giriş bölümünde söz konusu cönkün fiziksel özelliklerinden bahsedilmiştir. Birinci bölümde şairin biyografisine dair tespit edilebilen bilgiler paylaşılırken, ikinci bölümde ise şairin eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın ana konusu olan Dîvânçe; Şekil, Dil ve Üslup Özellikleri ile Muhteva Özellikleri başlıkları altında üçüncü bölümde daha detaylı incelenmeye çalışılmıştır. Dîvânçe’nin çeviri yazılı metni ise dördüncü bölümde verilmiştir. Sonuç bölümünde; 17. yüzyılda yaşamış Mevlevi bir şair olan Selîmî Dede’ye ait Dîvânçe’deki şiirlerin, daha çok dini-tasavvufi Türk edebiyatı mahsulü olarak değerlendirilebileceği belirtilmiştir. Bununla birlikte şairin, klasik Türk edebiyatının nazım tekniği ile anlam ve hayal dünyasından da yararlandığı hususunun altı çizilmiştir.

Anahtar Kelimeler

17. YÜZYIL,, MEVLEVİ,, SELÎMÎ DEDE,, DÎVÂNÇE

Kaynakça

• Akbayar, Nuri - Kahraman, Seyit Ali. Mehmed Süreyya Sicill-i Osmanî Osmanlı Ünlüleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay., 1996.
• Aydın, Abdullah. “Süleyman Bey, Sûfî Mehmed Paşa-zâde”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 14.04.2024. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/suleyman-bey-sufi-mehmed-pasazade.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Otto Yay., 2014.
• Ekinci, Ramazan. Vekâyi‘u’l-Fuzalâ Şeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay., 2018.
• Eraydın, Selçuk. Tasavvuf ve Tarikatler. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2016.
• Erkan, Davut. “Sofu Mehmed Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ek-2, 515-517, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 2019.
• Gölpınarlı, Abdülbaki. Mevlevî Âdâb ve Erkânı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2006.
• Karaman, Hayreddin, vd. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir (I-V). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 2006-2008.
• Kılıç, Filiz. “Selîmî, Süleymân Selîm Dede” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 14.04.2024, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/selimi-suleyman-selim-dede.
• Kurnaz, Cemal – Tatcı, Mustafa. Mehmet Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay., 2001.
• Mecmûʻa-i Âsâr. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar 09288 / 4, 36a-43a.
• Mecmûʻatü’r-Resâil. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe Yazmalar 00621, 1a.
• Müstakimzade Süleyman Sadeddin. Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nesebi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Halet Efendi No: 628, 1762. (Mikrofilm Arşivi)
• Taşkesenlioğlu, Lokman. Klasik Türk Edebiyatı Kavramlar, Şekil ve Tür Bilgisi Ses ve Ahenk Unsurları Anlam ve Mecaz Dünyası. Ankara: Nobel Yayınevi, 2020.
• Tozlu, Musa. “17. Yüzyıl Şairi Selîmî ve Nazm-ı Neseb-i Nebî Adlı Mesnevisi”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 11 / 29 (Mart 2024), 1-21.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2001.