ADIYAMAN İLİ VE YÖRESİ AĞIZLARINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜ’NE KATKILAR: FİİL

Yıl 2019, , 98 - 115, 30.04.2019

Burak Telli , Türker Barış Bulduk

https://doi.org/10.28981/hikmet.533149

Cited By: 3

Öz

Dilin bütün unsurlarının tam anlamıyla
ortaya konması ağızların da etraflıca araştırılmasını gerekli kılar. Bu
bakımdan ağızlar dile ait fonetik ve morfolojik özelliklerin belirlenmesi ve
söz varlığı unsurlarının eksiksiz olarak ortaya konmasında önemli bir
kaynaktır. Türkçenin tarihi dönemlerinde tespit edilen ancak bugün standart
yazı dilinde bulunmayan bir ek ya da söz varlığı unsuru ağızlarda kullanılmaya
devam edebilmektedir. Ağızlar bu yönüyle de dilin tarihi dönemleri ile çağdaş
dönemi arasında bağlantı kurmada dil çalışmalarına katkı sunmaktadır. Ağızların
Türkolojinin her alanı için oldukça kıymetli olmasının yanında zamana yenik
düşmek gibi bir özelliği de bulunmakta. Bugünün hızla gelişen teknolojisi ve
iletişim araçları ile ağız özellikleri kaybolabilmektedir. Bu sebeple özellikle
ağızlarda yaşayan söz varlığı unsurlarımızın yok olmadan yazıya aktarılması
gerekmektedir. Bu amaçla hazırlanmış Derleme Sözlüğü, ağız sözlükçülüğü
noktasında en temel kaynaktır. Ancak bu durum ağızlarda yaşayan bütün
sözcüklerin bu eserde bulunduğu anlamını taşımamaktadır. Bugün Anadolu
ağızlarında yaşayıp da Derleme Sözlüğü’ne girmemiş sözcükler bulunmaktadır.
Derleme Sözlüğü’ne katkı çalışmaları bu eksikliği giderme anlamında
yapılmaktadır.

Adıyaman ili ve yöresi ağızlarından Derleme Sözlüğü’nde kayıtlı çok az
sözcük bulunmaktadır. Yöre ağzı oldukça zengin bir söz varlığı
barındırmaktadır. Çalışmamızda bu söz varlığından Derleme Sözlüğü’ne katkı
yapmak amaçlanmaktadır. Katkı yapılabilecek çok fazla sözcük bulunduğundan bu
çalışmada sadece fiil türünde sözcüklere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Söz varlığı, Derleme Sözlüğü, Adıyaman ağzı, Adıyaman

CONTRIBUTIONS FROM ADIYAMAN DIALECT TO THE DICTIONARY OF COMPILATION: VERB

Öz

The exact definition of all elements of
language requires a thorough exploration of dialects. In this respect, the
dialects are an important source in determining the phonetic and morphological
characteristics of the language and to reveal the vocabulary completely.

An annex or vocabulary element which is
determined in the historical periods of Turkish but not in the standard written
language today can continue to be used in the dialects. In this respect, the
dialects contribute to language studies in establishing a connection between
the historical periods of the language and its contemporary period. In addition
to being very valuable for all areas of Turkology, dialects have a special
feature. With today's rapidly developing technology and communication tools,
dialect features can be lost. For this reason oral vocabulary elements in
dialects must be transferred to the written language. Prepared for this
purpose, the Dictionary of compilation is the most basic resource for oral
dictionary. However, this does not mean that all words living in the dialects
are found in this work. Today, there are words that do not live in the
Anatolian dialects and have not entered the Dictionary of Compilation.
Contribution to the Compilation Dictionary is done in terms of eliminating this
deficiency.

There are very few words registered in
the Dictionary of Compilation from the dialects of Adıyaman province and
region. The dialects in this region have a rich vocabulary. In our study, it is
aimed to contribute to the compilation dictionary from this vocabulary. Since
there are too many words to contribute, only verbs are included in this study.

Anahtar Kelimeler

Vocabulary, Compilation Dictionary, Adıyaman dialect, Adıyaman

Kaynakça

• AKAR, Ali. (2006). Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları, Turkish Studies, Volume 1/2 Fall 2006, 37-53.
• BULUT, Serdar. (2013). Türkiye Türkçesi Ağızları Üzerine Çalışma Yapılmayan İl ve İlçeler, Turkish Studies, Volume 8/1 Winter 2013, 1129-1149.
• BURAN, Ahmet. (1996). Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Türk Dili, 535, 38-43
• ERGİN, Muharrem. (2012). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım-Yayın-Tanıtım
• KARAHAN, Leyla. (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• KORKMAZ, Zeynep. (1976). Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, C. 22, S. 1975-1976, 143-172
• KORKMAZ, Zeynep (2010). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• TELLİ, Burak ve BULDUK, Türker Barış. (2018). Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları Söz Varlığı, Ankara: Gazi Kitabevi
• Türk Dil Kurumu (2009). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (6 Cilt), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• YAVUZ, Serdar. (2013). Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları, Ankara: Turkish Studies Yayınları