ZİYA PAŞA’NIN ARZ-I HÂL’İ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2016, Sayı: 4, 53 - 65, 30.04.2016

Ferhat Korkmaz

Öz

Arz-ı Hâl, Ziyâ Paşa’nın 19. yüzyılın ikinci yarısında zor günler
geçiren Osmanlı Devleti’nde idari ve mali ıslahatlar yapılması için öneri
ve düşüncelerini ortaya koyduğu eseridir. Genellikle “padişaha sunulan
bir dilekçe” olarak tanıtılan eserde Ziyâ Paşa’nın kısa bir biyografisi ve
yıkılmaya doğru giden bir ülkenin yıkılışını önlemek maksadıyla yaptığı
sosyal, siyasal ve ekonomik alanlara ilişkin öneri ve düşünceleri
bulunmaktadır. Arz-ı Hâl, Sultan Abdülaziz’in Avrupa seyahati sırasında
kendisine Londra’da 1867 yılında takdim edilmiş ve şairin ölümünden
sonra müstakil bir eser olarak bastırılmıştır. Ziyâ Paşa’nın devlet
tecrübelerinin büyük bir ustalıkla yansıtıldığı bu eser, yer yer
siyasetnâme özelliklerine sahip olup 72 sayfadan müteşekkildir. Eser, ilk
olarak İkinci Meşrutiyet’in ilanından birkaç yıl sonra yayımlanmıştır.
Arz-ı Hâl üzerinde bugüne kadar detaylı bir araştırma yapılmadığı
gerekçesiyle yazılan bu makalede, eserin içerik, dil ve üslup özellikleri
değerlendirilmiştir. Çalışmamızın, Ziyâ Paşa hakkındaki bazı yanlış
kanaatleri değiştireceğini düşünmekteyiz. 

Anahtar Kelimeler

Ziyâ Paşa, Arz-ı Hâl, Biyografi, Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Öneriler

Kaynakça

• Ahmet Hamdi Tanpınar, 19. Asır Türk Edebiyat Tarihi, Dergâh, İstanbul, 2013