XVI. YÜZYIL ŞAİRLERİNDEN HAZÎNÎ VE TESELLÂU’L-KULÛB ADLI ESERİ

Yıl 2017, Sayı: 6, 69 - 100, 16.04.2017

Ahmet Kara

Öz

Yazma
nüshalar gerek edebî ve gerekse tarihi açıdan büyük öneme sahiptir. Bu eserler
müelliflerinin yaşadığı çağa ait birçok bilgileri kapsamakta ve bazı önemli
noktaların aydınlanmasına vesile olmaktadır. Bu eserler yazıldığı dönemlerle ilgili
bilgiler içermekte ve çeşitli meseleler hakkında bazı ipuçları taşımaktadır. Bu
çalışmada 16. yüzyılda yaşamış Yesevi tarikatine mensup mutasavvıf Hazînî’nin
Tesellâ’u’l-Kulûb adlı eseri incelenmiştir. Eser, Mevlânâ’nın hayatı, onun
Mesnevî’sinin ilk üç beytinin şerhiyle birlikte Mevlânâ’nın Şems-i Tebrizî ile
arasında geçen menkıbelerini içermektedir. Bu çalışmada Hazînî’nin hayatı,
ailesi, eğitim durumu, şeyhi, bağlı olduğu silsileleri, edebî şahsiyeti ve
eserleri hakkında bilgi verilmiş daha sonra Tesellâ’u’l-Kulûb adlı eser
incelenmiş eserin muhtevasından bahsedilmiştir. Hazînî Mâverâünnehir bölgesinde
doğup büyümesi, Yesevî tarikatına mensup olması bakımından, Hazînî’nin eserleri
Tasavvuf tarihi ve yaşadığı coğrafya için büyük önem taşımaktadır ve bu eserler
Yesevî tarikatının en önemli kaynaklarındandır.

Anahtar Kelimeler

Hazînî, Mevlânâ, Şems-i Tebrizî, Tesellâ’u’l-Kulûb, Yesevî, Mesnevî

Kaynakça

• Azamat, Nihat, “Cevâhirü’l-Ebrâr”, TDVİA, İstanbul, 1993, c. 7., s. 432.
• Aşkar, Mustafa, Tasavvuf Tarihi Literatürü, İz Yay., İstanbul, 2006.
• Çelebi, Kâtib, Keşfu’z-zunûn ‘an esâmi’l-kutubi ve’l-funûn, Milli Eğitim Bakanlığı Yay., I-II, İstanbul, 1971.
• Eflâkî, Ahmed, Ariflerin Menkıbeleri, Çev. Tahsin Yazıcı, Kabalcı Yay., İstanbul, 2006.
• Gölpınarlı, Abdülbâki, Mevlânâ’dan sonra Mevlevîlik, İnkilap ve Aka Kitabevi, İstanbul, 1983.
• Hasan, Nadirhan, “Hazînî’nin Menba’u’l-Ebrâr fî Riyazi’l-Ebrâr Adlı Eseri”, Tasavvuf İlmi Akademik Araştırma Dergisi, Eylül-Aralık 2001/7., s. 15-19
• Hazînî, Ahmed b. Mahmud, “Cevâhirü’l-Ebrar Min Emvâc-ı Bihâr” Yesevi Menâkıbnamesi, haz. nşr ve thk. Cihan Okuyucu, Kayseri, 1995
• Hazînî, Cevâhirü’l-Ebrar Min Emvâc-ı Bihâr, İstanbul Üniv. Merkez Ktp. TY. No: 3893
• Hazînî, Menba’u’l-ebhâr fî riyazi’l-ebrâr, Süleymaniye Ktp. Şehid Ali Paşa, No: 1425
• Hazînî, Tesellâ’u’l-kulûb, Paris Bibliotheque Nationale, Pers. A.F. 263 (vr. 2b-84b)
• Hazînî, Du Mersiye, Paris Bibliotheque Nationale, Pers. A.F. 263 (vr. 2b-84b)
• Hazînî, Huccetü’l Ebrâr, Paris Bibliotheque Nationale, Pers. A.F. 263 (vr. 2b-84b)
• Hazînî, Menba’u’l Ebhâr fî Riyâzi’l-Ebrâr, hz. M. Mâhur Tulum, İstanbul, 2009.
• Hayyâmpûr, A., Ferheng-i Suhenverân, I-II, İntişârât-i Tılâye, Tahran, 1372 hş.
• Kanar, Mehmet, Farsça-Türkçe Sözlük, Say Yay., İstanbul, 2013.
• Köprülü, M. Fuad, “Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar”, Ankara, 1976., s. 368-369.
• Köprülü, M. Fuad, Anadolu’da İslamiyet, Haz. Metin Ergun, Akçağ Yay., Ankara, 2005.
• Kunt, İbrahim, Hazînî ve Dîvânı (İnceleme-Metin), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya, 2002
• Kunt, İbrahim, Hazînî’nin Farsça Dîvânı, Nüsha dergisi, sayı 13, 2004., s. 56.
• Kurnaz, Cemâl; Mustafa Tatçı, Yesevîlik Bilgisi, MEB. Yay., Ankara, 2000.
• Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, Dergâh Yay., İstanbul, 2010.
• Mahmudova, Samire, Hazînî’nin ‘Menba’u’l Ebhâr fî Riyâzi’l-Ebrâr’ Adlı Eserinin Tahkîk, Neşir ve Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2000.
• Sami, Şemseddin, Kâmûs-i Türkî, Çağrı Yay., İstanbul, 1978.
• Seyfuddin Refiu’ddin, Nadirhan Hasan, “Hazînî’nin “Câmiu’l-Mürşidîn” adlı eseri hakkında”, Tasavvuf Dergisi, Ankara, 2004, s. 159.
• Sevim, Hacer, Hazînî’nin ‘Menba’u’l Ebhâr fî Riyâzi’l-Ebrâr’ Adlı Eserinin Tahkîk, Neşir ve Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2004.
• Storey, C.A., “Persian Literatüre”, Londra, 1972, 2.cilt., s. 976.
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yay., İstanbul, 1991.