BİLİNMEYEN BİR GÜL KASİDESİ: AYINTABLI REŞİD’İN GÜL KASİDESİ VE ŞERHİ

Yıl 2019, Sayı: 11, 272 - 301, 31.10.2019

Zeliha Açar

https://doi.org/10.28981/hikmet.581793

Cited By: 2

Öz

Gül, klasik şiirin
biricik remizlerindendir. Bazen sevgiliyi sembolize eder, dikenleri bu bağlamıyla
rakip olur. Bazen bülbülün feryat ve figanına kayıtsız kalır, maşukluk cilvesini
kullanarak gayret kılıcıyla bülbülün canına kıyar. Bahçede şah olur, diğer
çiçeklere hükmeder. Bazen de Hz. Peygamber’in mübarek terine telmih unsuru
olarak kullanılır. Aynı geleneğe bağlı şairlerin şiirleri, aynı kaynaktan
beslendiğinden şairin, sanatını gösterebilmesi için farklı bir üslupta benzer
şeyleri söylemesi gerekmekteydi. Bu sebeple şairler geniş hayallere sahip “redif”leri
kullanmayı tercih etmekte ve şiirini de o redifin ekseninde kurmaktaydı. Redif
için seçilen kelimeler, genel olarak geniş bir imgelem gücüne sahip olan bahçe
ve bahçeye dair unsurlardan seçilmekteydi. Bahçedeki konumu (çiçeklerin şahı)
ve seçkin vasıflarından ötürü “memduh”a gül üzerinden hitap etmek de gelenek
olmuştur. Necâtî ile başlayan Fuzûlî ile devam eden “Gül Kasidesi” ananesinin
son halkalarından biri de Antepli şair Reşid’in gül kasidesidir. Türk
edebiyatında yazılmış olan gül kasideleri incelemesi yapıldı fakat bu gül
kasidesine rastlanmadı. Adı geçen şiire elde bulunan “şuara mecmuası”nın
dışında hiç bir yerde rastlanmamıştır. Ayıntablı Reşid’in XIX. yüzyılda yazmış
olduğu “Gül Kasidesi”nin tanıtımı daha önce üzerinde hiçbir ilmi çalışma yapılmamış
olması bağlamında önemlidir. Bu çalışmanın amacı varlığı bilinmeyen bir “gül kasidesi”nin
tanıtımını yapıp, şiiri şerh etmektir.

Anahtar Kelimeler

Ayıntablı Reşid, gül kasidesi, XIX. yüzyıl, şerh

Kaynakça

• Ahmed Gazâlî (2008). Âşıkların Hâlleri Sevânihu‟l Uşşâk. (çev. T. Koç-M. Çetinkaya), Hece Yayınları, Ankara. Açıl, Berat (2015). “Klasik Türk Şiirinde Estetik Bir Unsur Olarak Çiçekler”, Fsm İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, S.5 s.1-28Ayvazoğlu, Beşir (2008). “ Güller Kitabı”, Kapı yayınları, İstanbul. Bayram, Yavuz (2007). “Klasik Türk Şiirinde Duyguların Dili: Çiçekler” Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic S. 2/4 S. 210-219Cebecioğlu, Ethem (2014). Tasavvuf Terimleri Ve Deyimleri Sözlüğü, Otto Yayın, Ankara. Chittick, William C. (2016). Varolmanın Boyutları –Tasavvuf Ve Vahdetü’l-Vücûd Üzerine Yazılar- (çev.) Turan Koç, İnsan Yayınları, İstanbul.Çukurlu, Talip (2017). Klasik Türk Şiirinde Gül (Gazellerde). Sakarya Üniversitesi\ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya. Gölpınarlı, Abdülbâki (2016). Fuzûlî Dîvânı, Inkılâp Kitabevi, İstanbul.İpek, Abdulmuttalip (2008). Klâsik Türk Şiirinde Gül Redifli Kasideler, Fırat Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ. İzutsu, Toshihiko (2005). İbn Arabî’nin Fusûs’undaki Anahtar-Kavramlar, (çev.) Ahmet Yüksel Özemre, Kaknüs Yayınları, İstanbul. Kortantamer, Tunca (1993). Eski Türk Edebiyatı Makaleler. Akçağ Yayınları, Ankara. Kuzu, Fettah (2014). “Klâsik Şiirde Şarap Kavramı ve Fehîm-i Kadîm’in “Şarâb” Redifli Gazeli Üzerine Bir Tahlil Denemesi” University Journal of Social Sciences. S. 13/4 s. 961-972Onay, Ahmet Talat (2016). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü (Haz. C. Kurnaz). Ankara: Kurgan-Edebiyat Yayınları. Schimmel, Annemarie (2001). İslâmın Mistik Boyutları. (çev.) Ergun Kocabıyık, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.Şentürk, Ahmet Atillâ (2016). Osmanlı Şiiri Kılavuzu I-II. OSEDAM, İstanbul. Yakar, Halil İbrahim (2013). Antepli Divan Şairleri. Ycm Yayınları, Gaziantep.