AZAKÎ MEHMED EFENDİ’NİN DERLEDİĞİ MECMÛADA DİYARBAKIRLI ŞÂİRLERE AİT YENİ ŞİİRLER

Yıl 2019, Sayı: 11, 255 - 271, 31.10.2019

Saddam Çokur

https://doi.org/10.28981/hikmet.620499

Öz

İçerdikleri bilgiler dolayısıyla mecmûalar klasik Türk edebiyatında önemli bir yer tutar. Mecmûalarderleyenin şiir zevkini gözler önüne seren ve dönemin kültür, eğitim, sanat gibi özelliklerini yansıtan birer tarihi vesika hüviyeti taşır. Mecmûalar sayesinde çeşitli sebeplerle şâirlerin divânına girmemiş yahut hala gün yüzüne çıkmamış şiirler ortaya çıkar. Bu çalışmada XVII. yüzyıl şâiri olan Kıpçaklı Müftü Mehmet Azakî Efendi’nin derlemiş olduğu şiir mecmûasındaki Diyarbakırlı iki şâir, Halîfe ve Vücûdî’ye ait şiirler tanıtılacaktır. Mecmûada Halîfe ait bir, Vücûdî’ye ait sekiz şiir mevcuttur. Çalışmamıza konu olan şâirlerin divânlarının olmaması ve tespit edilmiş şiirlerinin bulunmaması sebebiyle, mecmûada zikredilen şiirler önem arzetmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mecmûa, Halîfe, Vücûdî

NEW POEMS OF POETS FROM DİYARBAKIR IN THE MAGAZINES COMPILED BY AZAKÎ MEHMED EFENDİ

Öz

Magazines occupy an important please in classical Turkish Literature because of the information they contain. Magazines are the historical documents that reflect the taste of poetry and the features of the period such as culture, education and art. Thanks to the magazines, poems that have not been included in the divan of the poets or have not come to the light yet for various reasons have come to existence. In this study, the poems of two poets from Diyarbakır, Halîfe and Vücûdî, mentioned XVII century poet Azakî’s poem magazine, will be introduced. There are eight poems of Vücûdî and one poem of Halîfe in that magazine. The poems mentioned in the magazine are important due to the fact that the two poets that are the subject of our study do not have divan and there are no previously published poems.

Anahtar Kelimeler

Magazine, Halîfe, Vücûdî

Kaynakça

• AYDEMİR, Yaşar- KURNAZ, Cemal. (2013), “Mecmûalara Sorulması Gereken Sorular”, Turkish Studies, Güz, C 8, s. 51-64.
• AYDEMİR, Yaşar. (2007), “Metin Neşrinde Mecmûaların Rolü ve Karşlaşılan Problemler”, Ankara Üniversitesi Türkoloji Dergisi, C 2, s.123.
• CANIM, Rıdvan. (2000), Latîfî Tezkiretü’ş-Şu’ara ve Tabsıratü’n-Nüzema, AKM Yayınları, Ankara.
• ÇAPAN, Pervin. (2000), Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî, AKM Yayınları, Ankara.
• ÇOKUR, Saddam. (2017), XVII. Yüzyıl Şâiri Azâkî’nin Derlediği Bir Şiir Mecmûası (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır.
• DEVELLİOĞLU, Ferit. (2010), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, İstanbul.
• DOĞAN, Ahmet. (2005), Açıklamalı ve Örnekli Aruz Bilgisi, Akçağ Yayınları, Ankara.
• EKMEKÇİ, Güneş. (2008), XVI. Yüzyıl Diyarbakır Şairleri Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır.
• GIYNAŞ, Kamil Ali. (2011), “Şiir Mecmûaları Hakkında Yapılan Çalışmalar Biblografyası”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S 25, s.245-60.
• GÜNER, Galip, GÜNER, Nurhan. (2003), Ali Emirî Efendi Esâmî-i Şu’arâ-yı Amid, Anıl Matbaa ve Ciltevi, Ankara.
• GÜRBÜZ, Mehmet. (2003), “Mecmûaların Kaynakları Üzerine”, Turkish Studies, Güz, C 8, s.315-322.
• KADIOĞLU,İdris(e-kitap), Tezkire-i Şu’arâ-yı Âmid, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,201251/ahdi-gulsen-i-suara.html
• KILIÇ, Filiz. (2010), Meşâirü’ş-Şu’ara, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
• KILIÇ, Atabey. (2012), Mecmûa Tasnifine Dair, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, Haz.: Hatice Aynur, vd.Turkuaz Yayınları, İstanbul.
• KÖKSAL, M. Fatih. (2012), Şiir Mecmualarının Önemi ve Mecmuaların Sistematik Tasnif Projesi (MESTAP), Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, Haz.: Hatice Aynur, vd., Turkuaz Yayınları, İstanbul.
• KURNAZ, Cemal, ÇELTİK, Halil. (2013), “Şâirlerin Gözüyle Mecmûa”, Turkish Studies, Güz, C 8, s.21-49.
• KURU, Selim S. (2012), Mecmûaların İçine Edebiyatın Dışına Doğru, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, Haz.: Hatice Aynur, vd.Turkuaz Yayınları, İstanbul.
• LEVEND, Agâh Sırrı. (2014), Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• LEVEND, Agâh Sırrı. (1952), “Bilinmeyen Eski Eserlerimizden: Halîfe'nin Leylâ ve Mecnûn'u”, Türk Dili Dergisi, TDK Yayınları, C 1, S 8, s.447-51.
• SAMİ, Şemsettin. (2013), Kamus-i Türki, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• SOLMAZ, Süleyman (e-kitap), Ahdî Gülşen-i Şuarâ, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10731,agmpdf.pdf?0
• TANYILDIZ, Ahmet. (2013) “Şiir Mecmûalarının Neşri Hakkında”, Uluslar Arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Bahar, C 5, S 21, s. 224-239.
• TANYILDIZ, Ahmet. (2013), “Tahran’da Bulunan Bir Şiir Mecmûası ve Neşredilmemiş Bazı Şiirler”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal of Academic Literature), Yıl 1, Kış, S. 2, s. 39-87.
• TANYILDIZ, Ahmet (2018), “Acem’e Türki Öğretmek: Farsça Yazılmış Bir Kava‘id-i Türkiyye Kitabı Üzerine” Uluslararası Yunus Emre ve Anadolu’da Türk Yazı Dilinin Gelişimi Sempozyumu, Yayımlanmamış Bildiri, Kırşehir.
• ÜNVER, İsmail. (2008) “Çeviri Yazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”, Turkish Studies, Güz, C 3, s. 1-46.
• YAVUZ, Fikri, ÖZEN, İsmail. (1972), Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, C I II III, Meral Yayınevi, İstanbul.
• YILMAZ, Mehmet. (1992), Edebiyatımızda İslamî Kaynaklı Sözler (Ansiklopedik Sözlük), Enderun Kitapevi, İstanbul.