16. ASIRDAN BİR ZAFER-NÂME ÖRNEĞİ: MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ'NİN GAZÂLE-NÂME ADLI ESERİ

Yıl 2020, Sayı: 12 [BAHAR 2020], 72 - 112, 01.04.2020

Önder Yaşar

https://doi.org/10.28981/hikmet.683059

Öz

Gazâle, Kahire ve çevresindeki yerleşim yerlerine saldırılar düzenleyen, burada sakin halktan haraç alan, emrine uymayanları kılıçtan geçiren bir Arap kabilesinin ismidir. Halka nefes aldırmayan bu asileri ortadan kaldırmak, Sultan III. Murâd [ö. 1595]’ın Mısır’a beylerbeyi olarak atadığı Hadım Hafız Ahmed Paşa [ö. 1613]’ya nasip olur. Muhyî-i Gülşenî, on altıncı asır müelliflerindendir. Muhyî, ömrünün bir kısmını Mısır’da geçirdiğinden Gazâle Araplarının yağma ve kıyımlarına şahit olmuştur. Şair, Ahmed Paşa’nın, sultanın emriyle Mısır’a gelerek söz konusu kabileyi ortadan kaldırmasını, Gazâle-nâme adlı eserle anlatmıştır. Bu yazıda söz konusu eser muhteva ve şekil bakımından kısaca değerlendirilmiş, eserin transkripsiyonlu metni sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Muhyî-i Gülşenî

Kaynakça

• Abdülkerim bin Abdurrahman, Târîh-i Mısır, Millet Kütüphanesi, ty. Hekimoğlu 705.
• KOÇ, Mustafa (2005a) (Haz.), Bâleybelen-Muhyî-i Gülşenî-İlk Yapma Dil, İstanbul: Klasik Yayınları.
• Koç, Mustafa (2005b), “16. Yüzyılda Kaleme Alınmış Bir Aşk Metni: Muhyî-i Gülşenî’nin İhsânnâme Adlı Mesnevisi”, Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları, S 8, s. 185-237.
• Köksal, M. Fatih (2017), Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori, 2. Baskı, Kesit Yayınları, İstanbul.
• Levend, Agâh Sırrı (1956), Gazavât-nâmeler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavât-nâmesi, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Mehmed Süreyya (1996), Sicill-i Osmanî 2, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Meryem Kaçan Erdoğan ve Meral Bayrak Ferlibaş (2015), “Hadım Hafız Ahmed Paşa’nın Mısır’daki Evkafı”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S 32, s. 1-30.
• Muhyî-i Gülşenî, Ahlâk-ı Kirâm (2004), (Hzl. Abdullah Tümsek), İnsan Yayınları, İstanbul.
• Muhyî-i Gülşenî, Mecmûa-i Muhyî, Dârü’l-Kütübi’l-Kavmiyyeti’l-Hıdiviyye, ‘İlmü’l-Mecâmi‘i’l-Türkiyye, numara 23, vr. 413a.
• Muhyî-i Gülşenî, Menâkib-i İbrâhîm-i Gülşenî ve Şemleli-zâde Ahmed Efendi Şîve-i Tarîkat-i Gülşenîye (1982), (Hzl. Tahsin Yazıcı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Muhyî-i Gülşenî, Reşehât-ı Muhyî (2014), (Hzl. Mustafa Koç, Eyüp Tanrıverdi), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
• Saraç, M. A. Yekta (2007), Klasik Edebiyat Bilgisi: Biçim, Ölçü, Kafiye, 3F Yayınevi, İstanbul.
• Seyyid Mahmud es-Seyyid Mahmud (1990), XVI. Asırda Mısır Eyaleti, Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Şeyhü’l-İslâm Muhammed bin es-Sürûr el-Bekrî es-Sıddîkî (1998), En-Nüzhetü’z-Zehebiyye fî-Zikri Vülâti Mısri ve’l-Kâhire el-Mu’ziyye, (Hzl. Abdürrezzâk Abdürrezzâk Îsâ), Matbaatü’n-Nîl, Kâhire.
• Şeyhü’l-İslâm Muhammed bin es-Sürûr el-Bekrî es-Sıddîkî (2011), Feyzü’l-Mennân fî-Devleti’l-Osmân, (Hzl. Abdürrezzâk Abdürrezzâk Îsâ), Mektebetü’z-Zehrâ eş-Şark, Kâhire.
• Yaşar, Önder (2019), Muhyî-i Gülşenî [ö. 1604] Dîvânı, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.