BİR KÜÇÜKBURJUVANIN GENÇLİK YILLARI ROMANINDA VAROLUŞÇULUK FELSEFESİNİN İZLERİ

Yıl 2022, Sayı: 16 [BAHAR 2022], 437 - 450, 30.04.2022

Ali Akgün

https://doi.org/10.28981/hikmet.994896

Öz

“Bunalım edebiyatı” 1950’li yıllardan itibaren gelenekten koparak yeni temalar, bakış açıları ve anlatım olanakları ile öyküler kurgulayan bir eğiliminin adı olarak edebiyat tarihinde yerini almıştır. Bu adla anılmalarında yine o dönemde dünyada etkisini sürdüren Jean Paul Sartre ve varoluşçulukla olan bağları önemli olmuştur. Demir Özlü de yazdıkları ile kuşağın önemli temsilcilerindendir. İlk hikâye kitabı Bunaltı’dan (1958) başlayarak eserlerinin birçoğunda varoluşçuluk felsefesini çeşitli yönleriyle işlemiştir. 1979 yılında basılan Bir Küçük Burjuvanın Gençlik Yılları adlı romanı da bu felsefi düşünce etrafında kurgulanmış bir eser olarak okuyucuya sunulmuştur.
Romanda Selim karakterinin varoluş bunalımları yaşamasının temel nedeni toplumdur. Toplumun belli başlı normları ile kişinin kendi doğrularının uyuşmaması bir gerilime neden olmaktadır. Her seferinde roman kişisi seçme özgürlüğüne ne kadar sahip olsa da toplumun çeşitli kurumları tarafından sınırlandırılmışlığı onun aşamadığı bir engeldir. Eserde evlilik, iyi bir meslek sahibi olmak, askerlik bu sınırların ve belirleyici normların başında gelmektedir. Selim, bir duvar gibi karşısına çıkan toplumun engellerine çarpar ve sonucunda bunalım, sıkıntı, yabancılaşma gibi varoluşsal kaygılar yaşar. Çalışmada adı geçen romanda varoluşçuluk felsefesi etrafında yer alan bu durumlar ortaya koyulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Varoluşçuluk felsefesi, sıkıntı, bunalım, bulantı, birey, toplum, seçme özgürlüğü, karamsarlık, zeminsizlik.

Kaynakça

• Kaynakça: Ağaoğlu, Adalet. (1992), Ölmeye Yatmak, Simavi Yayınları, İstanbul.
• Duru, Orhan. (1996), “Geçmişe Bir Bakış Kuşağımıza Sarılınca”, Adam Öykü S 2, 145-148.
• Edgü, Ferit. (1976), “Bazı Yazarlarımızda İzleri Görülse de, Türk Edebiyatında Varoluşçuluktan Söz Etmek Güçtür”, Milliyet Sanat S 202, 11-12.
• Erbil, Leyla. (1998), Tuhaf Bir Kadın. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Eren, Hasan, Tekin Talat, Gözaydın Nevzat, Parlatır İsmail, Zülfikar Hamza. (1992), “Bireysellik”, “ Bireycilik” Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Hilav, Selahattin. (1975), “Sartre’ın Düşünce Dönemleri ve Sartre Felsefesinin Ana Çizgileri”. Milliyet Sanat S 137, 12-13,16.
• Kafka, Franz. (1995), Dava, (Çev.). Kamuran Şipal, Cem Yayınevi, İstanbul.
• Kahraman, Hasan Bülent. (2020), “Varoluşçuluğun Türkiye Serüveni: Huzursuzluğun Varoluşçuluğu Varoluşçuluğun Huzursuzluğu” S 92, 11-58.
• Kaufmann, Walter. (2005), Dostoyevski’den Sartre’a Varoluşçuluk, (Çev.) Akşit Göktürk, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Koçak, Orhan. (1992), “Modernizm Tartışması İçin Bir Çerçeve Kurma Denemesi”, Sonbahar S 11, 26-28.
• Kurt, Mustafa. (2007), 1950 Sonrası Türk Edebiyatında Varoluşçu Felsefeden Etkilenen Yazarların Romanlarında Yapı, Tema ve Anlatma, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Kurt, Mustafa. (2009), “Varoluşçuluğun Türk Edebiyatına İlk Girişi ve İlk Etkileri” Gazi Türkiyat S 4, 139-154.
• Magill, Frank. Egsiztansiyalist Felsefenin Beş Klasiği, (Çev.) Vahap Mutal, Dergah Yayınları, İstanbul.
• Özlü, Demir. (1962), “Bunalım Yazımını Savunu”, Yeni Ufuklar S 11, 17-29.
• Özlü, Demir. (1990), Bunaltı, Ada Yayınları, İstanbul.
• Özlü, Demir. (1993), Bir Küçük Burjuvanın Gençlik Yılları, Can Yayınları, İstanbul.
• Özlü, Demir. (1993), Bir Uzun Sonbahar, Can Yayınları, İstanbul.
• Özlü, Demir. (1991), Bir Yaz Mevsimi Romansı, Can Yayınları, İstanbul.
• Özlü, Demir. (1997), Borges’in Kaplanları. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Sartre, Jean Paul. (1995), Bulantı, (Çev.) Erdoğan Alkan, Oda Yayınları, İstanbul.
• Sartre, Jean Paul. (1999), Varoluşçuluk, (Çev.) Asım Bezirci, Say Yayınları, İstanbul.
• Tosun, Necip. (2013), Öykümüzün Kırk Kapısı, Hece Yayınları, İstanbul.