ADIYAMAN İLİ MERKEZ KÖY ADLARININ SEMANTİK VE MORFOLOJİK TASNİFE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Sayı: 18 - BAHAR 2023, 334 - 352, 30.04.2023

Osman Türk , Fatma Koç

https://doi.org/10.28981/hikmet.1206009

Cited By: 1

Öz

Yer adları; coğrafi bir bölgeye ait olan kültür, tarih, gelenek ve görenek gibi birçok alanı kendi içerisinde muhafaza eden bir hafızadır. Milletlerin yaşadığı yerler, aynı zamanda o milletin kültürünü, tarihini, yaşanmışlıklarını, ekonomisini, inançlarını bir ayna gibi yansıtır. Dil; söz konusu bu alanlardan bağımsız olmayıp onları kendi belleğinde harmanlayarak gelecek nesillere aktarır. Yer adları ise dilin süreç içindeki bu devinimiyle kendini var eder. Dolayısıyla bir yer adı, orada yaşayan insanların kültürel birikimlerinden izler taşıyan bir dil malzemesidir. Bu malzeme aynı zamanda dilcilik noktasında araştırmacılara bir çalışma sahası oluşturmaktadır. Türkiye; coğrafi konum itibariyle birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olup kültürel çeşitliliğin oldukça fazla olduğu bir ülkedir. Dolayısıyla her bir il, ilçe, köy, mahalle adı, var olan kültürü gelecek kuşaklara aktaran bir miras görevini üstlenir.
Çalışmada tarama, tespit ve tasnif yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmanın sınırlarını Adıyaman ilinin merkez köylerinin semantik ve morfolojik açıdan incelenmesi teşkil etmektedir. 135 adet köy tespit edilmiş olup anlamlarına göre 13 başlık altında gruplandırılmıştır. Başlıklara ayrılan köy adları, morfolojik bakımdan analiz edilmiştir. 135 köy içerisindeki başlıklar ve morfolojik dağılım oranları sonuç bölümünde tablo biçiminde gösterilmiştir. Sayısal veriler sonucunda ulaşılan çıkarımlar ve değerlendirmeler ise sonuç bölümünde aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toponomi, Ad bilimi, Adıyaman, Köy Adları.

Kaynakça

• Akar, Ali. (2006), Renge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Örneği, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 51-63.
• Aksan, Doğan. (1974), “Anadolu Yer Adları Üzerine En Yeni Araştırmalar”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 185-193.
• Aksan, Doğan. (1990), Her Yönüyle Dil-III, Türk Dil Kurumu Yay. Ankara.
• Amanoğlu, Efulfez Kulı. (2000), Divanü Lûgati’t-Türk’teki Kişi Adları Üzerine, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15, 5-13.
• Caferoğlu, Ahmet. (1966), Aydın İli Ağızlarından Örnekler Etnografya Bakımından Özellikleri, Belleten,165-167.
• Çağbayır Yaşar. (2007), Orhun Yazıtlarından Günümüze Türkiye Türkçesinin Söz Varlığı, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Demir, Ekrem. (2004), Adıyaman Şehrinin Yerleşimi, Nüfusu ve Ekonomik Yapısı, Türk Coğrafya Dergisi, 42, 115-144.
• Eren, Hasan. (1966), Yer Adlarımızın Dili, TDK Yayınları, Ankara.
• Eren, Hasan. (2010), Yer Adlarımızın Dili, TDK Yayınları, Ankara.
• Gabain, A. Von. (1968), (Çev. Semih TEZCAN) “Renklerin Sembolik Anlamları”, Türkoloji Dergisi, A.Ü. DTCF Yay., S 1, C III, s. 107-113, Ankara.
• Gülensoy, Tuncer. (1995), Türkçe Yer Adları Kılavuzu, TDK Yayınları, Ankara.
• Halaçoğlu Yusuf. (1988), Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (I), 377-379. İstanbul.
• Kara, Bülent. (2012), İsimler ve Mekânlar, Adıyaman, Adıyaman Tarihi ve Kültürü Üzerine, (Editör: Hamdi Doğan), Kömen Yayınları, Konya.
• Karaçetin, Habib. (1984), “Antik Çağda Anadolu’da Yer Adları”, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, Ankara.
• Kurgun, Levent. (2002), Denizli İli Yer Adları, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Denizli.
• Memmedov, Nadir. (1993), Azerbaycan’ın Yer Adları, Oronimiya, Bakı.
• Şahin, Güven. (2010), Türkiye’de Yapılmış Toponomi Çalışmaları, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 / 4, 134-156.
• Şahin, İbrahim. (2007), “Türkçe Yer Adlarının Yapısı Üzerine”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S 32, 1-14.
• Şahin, İbrahim. (2015), Türkiye Yeradbiliminde Leksik-Semantik Sınıflandırma Meselesi, Avrasya Terim Dergisi, 3 (1) , 10-21.
• Türkçe Sözlük (2011), TDK Yayınları, Ankara.
• Vardar, Berke. (2002), Açıklamalı Dil bilim Terimleri Sözlüğü. Multilingual Yayınları, İstanbul.
• Yavuz, Serdar, Şenel, Mustafa. (2013), Yer Adları (Toponim) Terimleri Sözlüğü, Turkish Studies, 8, 2239-3354.
• Yusifov, Yusif, Kerimov, Serraf. (2017), Toponiminin Esasları Üzerine Bir İnceleme. (T. Türkçesine Akt: Serdar Yavuz), ASOS yayınları, Elazığ.