MÜELLİFİ BİLİNMEYEN BİR DÂSİTÂN-I İSM‘ÎL MESNEVİSİ

Yıl 2024, Sayı: VEFATININ 100. YILI MÜNASEBETİYLE ALİ EMÎRÎ ÖZEL SAYISI, 768 - 803, 30.09.2024

Ayşe Yılmaz

https://doi.org/10.28981/hikmet.1507847

Öz

Peygamber kıssaları, insanların sıradan hayatlarını etkileyen olağanüstülüklerle örülüdür ve içerisinde çeşitli değer yargıları barındırmaktadır. Bu nedenle sanatın bütün şubelerinde sıklıkla yer bulan kıssalar, edebiyatta da duygu yüklü metinlerin inşasını sağlar. İbrahim peygamberin bir çocuğu olması için Tanrı’ya adak adaması, oğlu İsmail dünyaya geldiğindeyse ahdini tutup en sevdiğini kurban etmesinin istenmesi hadisesi üzerine inşa edilen Dâsitân-ı İsmâ‘îl mesnevisi, bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu’nda Mec. 107/2 numarasıyla kayıtlı, müellifi meçhul bu mesnevi 196 beyit ve 12 dörtlükten oluşmuştur. Makalede nüsha farkları gösterilerek çeviri yazısı yapılan metnin şekil, üslup ve içerik özellikleri de incelemiştir.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Peygamber, İsmail Peygamber, Kurban, Kıssa, Manzum/Dinî Destan.

A DASITAN-I ISMA'IL MASNAVI OF UNKNOWN AUTHOR

Öz

The parables of the Prophet are woven with extraordinary events that affect people's ordinary lives and contain various value judgments. For this reason, parables, frequently found in all branches of art, enable the construction of emotionally charged texts in literature. The Dasitan-ı Isma'il masnavi, which is based on the incident of the prophet Abraham's sacrifice to God to have a child, and when his son Ismail was born, he was asked to keep his covenant and sacrifice his favorite one, constitutes the basis of this study. Registered in Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal Library Turkish Manuscripts Catalog with the number Mec. 107/2, this masnavi, whose author is unknown, consists of 196 couplets and 12 quatrains. In the article, the translated text's form, style and content features are also analysed by showing the copy differences.

Anahtar Kelimeler

Prophet Abraham, Prophet Ismail, Sacrifice, Parable, Manzum/Religious Epic

Kaynakça

• Ayverdi, İlhan. Kubbealtı Lügati. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2008.
• Derleme Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları, 1982.
• Dilçin, Cem. Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013.
• ______. Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000.
• Hajı Ebrahim, Yasmin. Manzum Hikâyeler Mecmuası: Kitab-ı Destan, Kız Destanı, Hazâ Kitâb-ı Destân-ı Yohsul. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış YL Tezi, 2018.
• İpekten, Haluk. Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016.
• Gülsevin, Gürer, Erdoğan Boz. Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Gazi Kitabevi, 2004.
• Güzel, Abdurrahman. Dinî- Tasavvufi Türk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları, 2004.
• Kartal, Ahmet. “Eski Türk Edebiyatında Mesnevî”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, S. 10, 2007, s. 353-432.
• Köksal, M. Fatih – Kaçar, Mücahit – İlhan, Mevlüt. Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu. İstanbul: Kesit Yayınları, 2018.
• Kuran-ı Kerim. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1995.
• Kumartaşlıoğlu, Satı. “Kur’an Kıssalarının Dinî Edebiyata Tesirine Bir Örnek: Dâstân-ı Hazret-i İbrahim”. Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 36, 2015, 249-77.
• Levend, Agah Sırrı, Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1984.
• Mehmed Salâhî. Kâmûs-ı Osmânî (haz: Kudret Ayşe Yılmaz). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2023.
• Tarlan, Ali Nihat. Ali Nihat Tarlan’ın Makalelerinden Seçmeler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1990.
• Tıetze, Andreas. Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı I: A-E. İstanbul- Wien: Simurg Yayınları, 2002.
• Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2005.
• İslâm Ansiklopedisi (2012). Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yazıcı Şahin, S. “Hikmet Geleneğinde Yazılmış Kıssa-i Hazret-i İsmâ‘îl”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, C. 5, S. 1, 2016, s.189-225.
• Yeniterzi, Emine. Divan Şiirinde Na’t. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.