ANALYZING THE INTRODUCTION OF POETS IN TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ-YI ÂMİD IN THE CONTEXT OF THE FIRST SENTENCE

Yıl 2024, Sayı: VEFATININ 100. YILI MÜNASEBETİYLE ALİ EMÎRÎ ÖZEL SAYISI, 210 - 229, 30.09.2024

Ayşe Korkmaz

https://doi.org/10.28981/hikmet.1508552

Öz

Tezkires are works that give information about the lives, works and literary personalities of poets. Ali Emirî's Tezkire-i Şu'arâ-yı Âmid is one of the tezkires that occupies an important place in this tradition, which started with Ali Şir Nevâyî's Mecâlisü'n- Nefâis in Turkish literature and ended with Mahmud Kemal İnal's Last Century Turkish Poets in the XXth century. In his tezkire, the author, who was born in Diyarbakır, describes the lives of poets who were born in Diyarbakır or whose paths somehow passed through Diyarbakır, through his own experiences and observations and the information in the sources he is sure of their accuracy. It is possible to find information on many subjects about poets in the Tezkire. In this study, this abundance of information in Tezkire-i Şu'arâ-yı Âmid will be analyzed only on the axis of the introductory sentences of the articles and the existing topics will be identified and classified and supported with examples. It will be determined how the diversity of subjects in the whole of the tezkire is reflected in the introductory sentences and what is paid attention to in the first sentences.

Anahtar Kelimeler

Tezkire, Ali Emirî, Tezkire-i Şu’arâ-yı Âmid

TEZKİRE-İ ŞU’ARÂ-YI ÂMİD’DE ŞÂİRLERİN TANITIMININ İLK CÜMLE ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

Öz

Tezkireler, şâirlerin hayatları, eserleri, edebî kişilikleriyle alakalı bilgiler veren eserlerdir. Türk edebiyatında Ali Şir Nevâyî’nin Mecâlisü’n-Nefâis adlı eseriyle başlayan ve XX. yüzyılda Mahmud Kemal İnal’ın Son Asır Türk Şairleri ile son bulan bu gelenekte önemli bir yer tutan tezkirelerden biri Ali Emirî’nin Tezkire-i Şu’arâ-yı Âmid adlı tezkiresidir. Diyarbakır doğumlu olan yazar, tezkiresinde Diyarbakır’da doğmuş veya yolu bir şekilde Diyabakır’a uğramış şâirlerin hayatlarını, kendi tecrübe ve gözlemleri ve doğruluğundan emin olduğu kaynaklardaki bilgiler vasıtasıyla anlatmıştır. Tezkire içerisinde, şâirler hakkında birçok konuda bilgi bulabilmek mümkündür. Çalışmada, Tezkire-i Şu’arâ-yı Âmid’deki bu bilgi bolluğu sadece maddelerin giriş cümleleri ekseninde incelenecek ve mevcut konular tespit edilip sınıflandırılacak ve örneklerle desteklenecektir. Tezkirenin genelindeki konu çeşitliliğinin giriş cümlelerine nasıl yansıdığı ve ilk cümlelerde nelere dikkat edildiği tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tezkire, Ali Emirî, Tezkire-i Şu’arâ-yı Âmid

Kaynakça

• Ali Emîrî Efendi. Tezkire-i Şu’arâ-yı Âmid. Haz. İdris Kadıoğlu. E-Kitap: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2018. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR- 208593/ali-emiri-efendi--tezkire-i-suara-yi-amid.html (Erişim tarihi: )01.07.2024
• İsen, Mustafa vd. Şâir Tezkireleri. Ankara: Grafiker Yayınları, 2009.
• Kılıç, Filiz. “Edebiyat Tarihimizin Vazgeçilmez Kaynakları: Şair Tezkireleri”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 5/10 (2007), 543-564.
• Mustafa Safâyî Efendi. Tezkire-i Safâyî. Haz. Pervin Çapan. Ankara: AKM Yayınları, 2005.
• Öztürk Doğan, Aslıhan. “Ali Emirî’nin Tezkire-i Şuarâ-yı Âmid’inde Meslektaşlarına Yönelik Tenkitleri ve Bilgi Tashihleri”. TULLIS, 7/3 (2022), 437-454.
• Tolasa, Harun. 16. Yüzyılda Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.
• Türkçe Sözlük. Haz. Şükrü Halûk Akalın ve başk. Ankara: TDK Yayınları, 2011.
• Yılmaztürk, Hasan. Esâmî-i Şu’arâ-yı Âmid’in Tenkitli Metni. İstanbul: Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1999.