VERSIFIED PASSAGES CONCERNING THE MAMLUKS IN PREAMBLE OF TRANSLATION OF QISAS AL-ANBİYA ATTRİBUTED TO EL-BOLEVÎ

Yıl 2024, Sayı: VEFATININ 100. YILI MÜNASEBETİYLE ALİ EMÎRÎ ÖZEL SAYISI, 672 - 686, 30.09.2024

Ömer Gök

https://doi.org/10.28981/hikmet.1514171

Öz

In the history of Turkish literature, there are many poetic works concerning historical figures and historical events. These can be standalone or can be found within other works. In this study, it is aimed to transcribe, examine, and introduce the poetic part found at the beginning of the prose work Translation of Qısas al- Anbiya, attributed to Mustafa b. Mirza el-Bolevî, which is registered under number 444 in the Hüsrev Pasha Section of the İstanbul Süleymaniye Manuscript Library. The poetic part in question consists of one hundred and four couplets and contains information particularly on the history of the Mamluk Sultanate and its ruler, Sultan Qansuh al-Ghuri. The work also makes references to Mir Hussein, one of the important emirs of Qansuh al-Ghuri, and to some historical structures built in Jeddah during that period. It is believed that this study will contribute to both Turkish history, Mamluk history and the history of Turkish literature.

Anahtar Kelimeler

Mustafa b. Mirza el-Bolevî, Translation of Qısas al-Anbiya, Mamluk Sultanate, Sultan Qansuh al- Ghuri, Translation

EL-BOLEVÎ’YE ATFEDİLEN TERCEME-İ KISAS-I ENBİYÂ’DA MEMLUKLER’E DAİR MANZUM PARÇALAR

Öz

Türk edebiyatı tarihinde, tarihî şahsiyetlere ve tarihî olaylara dair yazılmış çok sayıda manzum esere rastlanmaktadır. Bunlar müstakil olabileceği gibi herhangi bir eserin içerisinde de yer bulabilmektedir. Bu çalışmada İstanbul Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Hüsrev Paşa Bölümü numara 444’te kayıtlı Mustafa b. Mirza el-Bolevî’ye isnat edilen ve mensur olarak kaleme alınan Terceme-i Kısas-ı Enbiyâ’nın baş kısmında bulunan Türk İslam tarihine katkı sunacak manzum kısmın çeviri yazısının yapılması, incelenmesi ve tanıtılması amaçlanmaktadır. Söz konusu manzum kısım yüz dört beyitten müteşekkil olup tercümeden bağımsız olarak bilhassa Memluk Sultanlığı tarihine ve onun son hükümdarı Sultan Kansu Gavrî’ye dair bilgiler ihtiva etmektedir. Eserde Kansu Gavrî’nin önemli emirlerinden Mîr Hüseyin’e ve o dönemde Cidde’de inşa edilen bazı tarihî yapılara da göndermeler bulunmaktadır. Çalışmanın bu yönüyle hem Türk tarihine hem Memluk tarihine hem de Türk edebiyatı tarihine katkılar sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mustafa b. Mirza el-Bolevî, Memluk Devleti, Sultan Kansu Gavrî, tercüme, tarihî manzume

Kaynakça

• Abdülazîz bin Mahmûd el-İsfehanî. Sıfâtu’l-Haremeyen. haz. Necati Demir. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bilge, Mustafa L. “Cidde”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 7/523-525. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
• Cemiloğlu, İsmet. “Kısas-ı Enbiya ve Türkiye Kütüphanelerindeki Kısas-ı Enbiya Nüshaları”. Türk Kültürü Araştırmaları 26/2 (1988), 235-242.
• Eckman, János. “Memlûk-Kıpçak Edebiyatı”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten 30-31 (1982-1983), 85-99.
• Erarslan, Kemal. “Kisâ’î’nin Kitabu Bed’i’d-Dünyâ ve Kısasi’l-Enbiyâ Adlı Eserinin İstanbul’daki Tercümeleri”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 18 (1970), 125-132.
• Es-Seyyid, Seyyid Muhammed. “Kansu Gavri”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 24/314- 316. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
• İbn İyas. Memluk Devleti’nin Son Yılları Kansu Gavrî ve Osmanlılar (1501-1516). çev. Ramazan Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• İsen, Mustafa. “Kansu Gavrî, el-Eşref Kansu el-Gavrî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 03.02.2014. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kansu-gavri- elesref-kansu-elgavri
• Karataş, Ahmet. “Türk-İslam Kültür ve Edebiyatında Kısas-ı Enbiyâ Türü”. Diyanet İlmî Dergi 49/3 (2013), 113-126.
• Ocak, Fadime. Kisâi’nin Kısasu’l-Enbiyâsı’nın Mustafâ Efendi ibni İmirzâ el- Bolevî Tercümesi (1b-100b) İnceleme-Metin-Değerlendirme-Sözlük. Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Şahin, M. Süreyya. “Kısas-ı Enbiyâ”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 25/494-495. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.
• Terceme-i Kısasu’l-Enbiyâ. İstanbul: Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Hüsrev Paşa, 444.
• Tümer, Günay. “Bir Türkçe Kasas-ı Enbiyâ”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22/1-2 (1978), 397-404.
• Yavuz, Orhan. Kansu Gavrî’nin Türkçe Dîvânı (Metin-İnceleme-Tıpkıbasım). Konya: Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 2002.
• Yazar, Sadık. Anadolu Sahası Klasik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2011.