“NEVHÂT” ON THE ROAD FROM BEİNG TO NON-EXİSTENCE

Yıl 2024, Sayı: 20 [BAHAR 2024], 214 - 227, 30.04.2024

Ali Polat

https://doi.org/10.28981/hikmet.1410651

Öz

The name of little-known period in New Turkish literature, located between Tanzimat literature and Servet-i Fünûn literature is Intermediate Generation period. Hüseyin Haşim Bey, who wrote poetry during this period; in addition to being a poet, he is also a painter, calligrapher and composer. He belonged to the Muallim Naci school and remained devoted to its understanding of poetry until his death. The artist, who usually writes religious-mystical, love and heroic poems, experienced some difficulties that caused him to write the poem called “Nevhât”. In this poem, which is the second poem of his poetry book called Şihâb, he talks about the poet’s troubles in life, loneliness, helplessness and absence. Haşim Bey, who has difficulty in coping with the difficult life he lives and the troubles he is exposed to wishes for non-existence after a while in this poem. It is thought that the poet was influenced byor benefited from Akif Pasha’s “Adem Kasidesi” while writing his poem. Having to leave the city where he was born and raised, losing his father at a young age, experiencing financial difficulties due to unemployment caused him to fall into despair and write this poem in despair. This article will focus on how the troubles the artist encountered during his life were reflect in “Nevhât” and why he wanted non-existence.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Haşim, Nevhât, Existence, Non-Existence, Trouble.

VARLIKTAN ADEME GİDEN YOLDA “NEVHÂT”

Öz

Yeni Türk edebiyatı içinde, Tanzimat edebiyatı ile Servet-i Fünûn edebiyatı arasında yer alıp, az bilinen dönemin adı Ara Nesil dönemidir. Ara Nesil devrinde şiir yazan Hüseyin Haşim Bey; şairliğinin yanı sıra aynı zamanda ressam, hattat ve bestekârdır. Muallim Naci mektebine mensup olup, ölünceye kadar onun şiir anlayışına bağlı kalır. Genellikle dini-tasavvufi, aşk ve hamasi şiirler kaleme alan sanatçının, yaşamış olduğu bir takım sıkıntılar “Nevhât” adını verdiği şiiri kaleme almasına neden olur. Şihâb adlı şiir kitabının ikinci şiiri olan bu şiirde; şairin hayattaki dertlerinden, yalnızlığından, çaresizliğinden, zorluklardan ve yokluktan bahseder. Yaşadığı zorlu hayat ve maruz kaldığı dertlerle başa çıkmakta zorlanan Haşim Bey, bu şiirinde bir zaman sonra ademi arzular. Şairin, şiirini kaleme alırken Akif Paşa’nın “Adem Kasidesi”nin etkisinde kaldığı veya ondan yararlandığı düşünülmektedir. Hayatının çeşitli dönemlerinde yaşadığı zorlu süreçler, onun bu şiiri kaleme almasında rol oynamaktadır. Doğup büyüdüğü şehirden ayrılmak zorunda kalması, küçük yaşta babasını kaybetmesi, işsizlik ve maddi zorluklar yaşaması, onun bedbinliğe düşmesine, umutsuzluk içinde bu şiiri kaleme almasına neden olmuştur. Bu makalede, “Nevhât adlı şiirde sanatçının yaşarken karşılaştığı sıkıntıların şiirine nasıl yansıdığı ve ademi niçin istediği üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Haşim, Nevhât, varlık, adem, dert

Kaynakça

• Akdoğan, Yaşar. Ahmedî Divanı. E-kitap. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, (t.y.). https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78357/ahmedi-divani.html (Erişim Tarihi: 18/12/2023).
• Akkuş, Metin. Nef’î Divanı. E-kitap. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2018. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-206118/nefi-divani.html (Erişim Tarihi: 18/12/2023).
• Bachelard, Gaston. Mekânın Poetikası, çev. Alp Tümertekin. İstanbul: İttaki Yayınları, 2014.
• Çetin, Nurullah vd. Şiir Çözümlemeleri. Ankara: Kesit Yayınları, 2015.
• Çopur, Emel Nalçacıgil “Tezat Sanatı Çerçevesinde Yunus Emre Öğretileri” Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi 6/2 (2021), 662-693.
• Es-Sehâvî, Muhammed Abdurrahman. El-Makasıdu’l-Hasane. Beyrut: Daru’l-kitab el-Arabi, 1985.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal. Son Asır Türk Şairleri I. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1969.
• İpekten, Haluk. Fuzûlî. Ankara: Akçağ Yayınları, 2016.
• Kaplan, Mehmet. Şiir Tahlilleri1. İstanbul: Dergah Yayınları,1997.
• Kavaz, İbrahim. Akif Paşa Hayatı ve Eserleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 2005.
• Kaya, Bayram Ali. Osman Nevres Divanı. E-kitap. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2020. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-273352/osman-nevres-divani.html (Erişim Tarihi: 18/12/2023).
• Kolcu, Ali İhsan. Türk Şiirinde Yokluk Fikri ve Akif Paşa’nın Adem Kasidesi. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi, 2013.
• Kolcu, Ali İhsan. Şair, Hattat, Ressam, Bestekâr Hüseyin Haşim Bey. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi, 2016.
• Korkmaz, Ramazan. İkaros’un Yeni Yüzü Cahit Sıtkı Tarancı. Ankara: Akçağ Yayınları, 2014.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Hayrettin Karaman vd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2017.
• Kurtoğlu Orhan. Zâtî Divanı. E-kitap. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2017. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195592/zati-divani.html (Erişim Tarihi: 18/12/2023).
• Pala, İskender. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları, 2018.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Basımevi, 1997.
• Tarlan, Ali Nihat. Fuzûlî Divanı Şerhi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2017.
• Tüzer, İbrahim. İsmet Özel Şiire Damıtılmış Hayat. Ankara: Akçağ Yayınları, 2018.
• Uçman, Abdullah. “Akif Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2/261-262. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Uzun, Adnan. “Eşref Paşa’nın Akif Paşa’ya Naziresi ‘Kaside-i Adem’ ve ‘Adem’ Mefhumu Üzerine’” Artvin Çoruh Üniversitesi İlahiyat Araştırmaları Degisi 2/1 (2018), 1-31.
• Üneş, Asuman. Abdülkadirzâde Hüseyin Haşim Bey Hayatı, Sanatı, Eserleri Üzerine Monografik Bir Çalışma. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• Yavuz, Yusuf Şevki “Adem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Yunus Emre. Yunus Emre Divanı, -Tenkitli Metin- Haz. Mustafa Tatçı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2005.