Tuğlukşahlar Hanedanlığı'nın Menşei Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 145 - 156, 31.12.2023

Metın Bılal Savaş Eğilmez

Öz

Hindistan tarih boyunca gerek yer altı gerekse yer üstü zenginlikleriyle dikkat çeken bir bölge olur. Onun bu özelliği yabancı toplumların dikkatinden kaçmaz. Bundan dolayı insanlar bu zenginliklerden faydalanmak için çeşitli yollara başvurmuşlar. Bu bazen seferle bazen de bir tacirin hizmetinde köle olarak gerçekleşir. Hindistan’da hüküm süren hanedanlıkların kurucularına baktığımızda da bu durumun bariz örneklerini görürüz. Örneğin Delhi merkezli kurulan ve Kuzey Hindistan’a damgasını vuran Müslüman Türk hanedanlıklarının kurucuları Türkistan’dan genellikle bu yollarla gelmişlerdir. Delhi Türk Sultanlıkları’ndan biri olan Tuğlukşahlar Devleti’ne baktığımızda da benzer hadiselerle karşılaşırız. Hanedanlığın kurucusu Tuğluk at çobanı olarak bir tacirin hizmetinde Hindistan’a gelir. Akabinde Tuğluk, Halaç sarayına intisap eder. Burada önce mîrâhurluğa akabinde de valilik pâyesine kadar yükselir. Tuğluk, Halaç Hanedanlığı’nın yönetimi Hunduların eline geçince bu duruma karşı gelerek kendi hâkimiyetini tesis eder. Böylece Tuğlukşahlar Devleti tarih sahnesinde yerini alır. Bu çalışma da uzun yıllar Hindistan’da hâkimiyet süren Tuğlukşahlar Hanedanlığı’nın menşei üzerine bir değerlendirme yapılır.

Anahtar Kelimeler

Karaunas, Tuğluk, Tuğlukşahlar, Hindistan, Delhi

AN EVALUATION ON THE ORIGIN OF THE TUGHLUQSHAHS DYNASTY

Öz

Throughout history, India has been a region that has attracted the attention whit its underground and aboveground riches. This feature of it does not go unnoticed by foreign societies. For this reason, people have resorted to various ways to benefit from these riches. This sometimes takes place on expedition, sometimes as a slave in the service of a Merchant. When we look at the founders of the dynasties ruling in India, we see clear examples of this situation. For instance the founders of the Muslım Turkish Dynasties, which were founded in Delhi and left heir mark on Northern India, generally came from Turkistan by these way. When we look at the Tughluqshahs State, one of the Delhi Turkish Sultanates, we encounter similar events. Tughluq , the founder of the dynasty, came to India as a horse herder in the service of a Merchant. Subsequently, Tughluq joined the Khalaj palace. At this place he rises to first promoted to the rank of mirahur and then to the rank of governor. When the management of the Khalaj Dynasty fell into the hands of the Hindus, Tughluq opposed this situation and established his own dominance. Thus, the Tughluqshahs state took its place on the stage of history. In this study, an evaluation is made on the origin of the Tughluqshahs Dynasty, which ruled İndia for many years.

Anahtar Kelimeler

Qaraunas, Tughluq, Tughluqshahs, India, Delhi

Kaynakça

• Afif, Şems-i Sirâc, Târîh-i Firuzsâhî, (Ed. Maulavi Vilayat Hüseyin), Calcutta 1891.
• …..,Tarıkh-ı FırozShahi (İng trc. ve ed. H.M. Elliotand John Dowson, Susil Gupta İndia), Calcutta 1953.
• Berenî, Ziyâeddin, Târîh-i Firuzşahî, (Tas. Mevlevî Seyyid Ahmed Han Sahip), Kalküta 1862.
• …..,Târîh-i Firuzşahî, (İng. çev. İshtiyaq Ahmad Zilli), Primus Books, Delhi 2015.
• Cüzcânî, Minhâc-ı Sirâc, “Tâbâkât-ı Nâsırî”, The History of İndia As Told By İts Own Historians, (Ed. H.M. Eliiot), vol. 2, London 1869.
• Duğlat, Mirza Haydar, Tarih-i Reşidî, (Çev. Osman Karatay), Selenge Yay., İstanbul 2006.
• Ebû Abdullah Muhammad İbn Battûta Tancî, İbn Battûta Seyahatnâmesi, (Çev. A. Sait Aykut), cilt 2, YKY, İstanbul 2000.
• Firişte, Muhammed Kâsım Hinduşah, “Tarîh-i Firişte”, (İng. trc. John Briggs), History of the Rise of theMuhammadan Powar of İndia, London 1829.
• Gâlib, Mübarek. Hindistan’da Türk Hükümdarları, (Haz. Saadettin Gömeç), Kültür Bakanlığı Yay. Ankara 1990.
• Nizâmeddin Ahmed, Tabakat-ı Ekberî, vol. 1, (İng. çev. By B. DE), Calcutta 1927. Polo, Marco, Dünyanın Hikâye Edilişi, (Çev. Işık Ergüden–Z. Zühre İlkgelen) Ötüken Neşriyat, İstanbul 2018.
• Sirhindi, Yahya B. Ahmed B. Abdullah, Târîh-i Mübârekşahî, (İng. çev. K.K. Basu), Oriental İnstitute, Baroda 1932.
• Araştırma Eserler ve Tezler
• Ahmed, M. Aziz, Siyasi Tarihi ve Müesseseleriyle Delhi Türk İmparatorluğu, (Bas. haz. Tansu Say), Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul.
• Banerjee, Jamini Mohan, History of Firuz Shah Tughluq, Munshiram Manoharlal, Delhi 1967.
• Bayur, Hikmet, Hindistan Tarihi, TTKB., Ankara 1950.
• Cöhce, Salim, “Şemsi Melikleri”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü,(Yayımlanmamış Doktora Tezi), Elazığ 1986.
• Haig, Wolseley, The Cambridge history of İndia: Turks and Afghans, vol. 3, Üni. Press, London 1928.
• Hüseyin, Aga Mehdi, Tughluq Dynasty,Thacker Spink&Co., Calcutta 1933.
• …..,The Rise and Fall of Muhammad bin Tughluq, Luzac&Co., London 1938.
• Konukçu, Enver, “Kalaç Sultanlığı”, Atatürk Üni. Ed. Fak., (Yayımlanmamış Doçentlik Çalışması), Erzurum 1977.
• Kortel, S. Haluk, Delhi Türk Sultanlığı’nda Teşkilât (1206-1414), Ankara 2006. Merçil, Erdoğan, Müslüman Türk Devletleri Tarihi, TTK, Yay., Ankara 2006.
• Moreland, W.H., The Agrarian System of Moslem İndia, Central Book Depot, Allahabad 1929.
• Prasad, İshwari, History of the Qaraunah Turks İndia, Centeral Book Depot, vol. 1, Allahabad 1974.
• Singh, Sukhdev, The Muslims of İndian Origin During the Delhi Sultanate, Aravali Books İnternational, New Delhi 2005.
• Stanley, Lane Poole, The Muhammadan Dynasties Chronological and Genealogical Tables with Historical İntrodictions, Archibald Constableand Company, Hindistan 1893.
• Stein, Aurel, Ruin of Desert Cathay, MacmillanandCo, London 1912.
• Üçok, Bahriye, İslâm Devletlerinde Türk Naibeler ve Kadın Hükümdarlar, Kültür Bak. Yay., Ankara 1993.
• Makale ve Kitap Bölümleri
• Ansari, A. S. Bazmee, “İltutmish”, El2, vol. 3, Leiden 1991, s. 1155-1156.
• Cöhce, Salim, “Delhi Türk Sultanlığı’nın Kurucusu Kutbed-din Aybeg’in Hayatı ve Şahsiyeti”, Fırat Üni. İlahiyat Fak. Der., Prof. Dr. Şaban Kuzgun Armağanı, s. 5, Elazığ 2000, s.13-24.
• Gömeç, Saadettin Yağmur, “Giyaseddin Balaban ve Hükümdarın Görevleri”, DTCF. Tarih Araştırmaları Der., s. 35/59, Ankara 2016, s. 239-254.
• Haig, Wolseley, “Halacî”, MEB. İA., cilt 5, İstanbul 1987, s. 108-9. ….., “Tugluk”, MEB. İA., cilt 12/1, İstanbul 1979, s. 482-3.
• …..,“Five Questions İn The History Of The Tughluq Dynasyt of Delhi”, J.A.R.A.S, 1922, s. 319-372.
• Kafesoğlu, İbrahim, “Delhi Türk Sultanlığı (1206-1413)”, Türk Dünyası El Kitabı, seri 1 s. 45, Ankara 1976, s. 323.
• Konukçu, Enver, “Aybeg, Kutbüddin”,DİA. cilt 4, İstanbul 1991, s. 231-232.
• …..,“Hindistan’da Kurulan Türk Devletleri (1206-1414)”, Tarihte Türk Devletleri I, Ankara Üni. Basımevi, Ankara 1987, s. 347-58.
• Köprülü, M. Fuad, “Balaban”, MEB. İA., cilt 2, İstanbul 1964, s. 263-268.
• …..,“Alâeddin Halacî”, MEB. İA., cilt 1, İstanbul 1978, s. 279-282.
• Köprülü, Orhan Fuat, “Balaban Han”, DİA., cilt 5, İstanbul 1992, s. 3.
• ….., “Fîrûz Şah Halacî”, DİA., cilt 13, İstanbul 1996, s. 140-141.
• Özcan, Azmi, “Hindistan Tarihi”, DİA., cilt 18, İstanbul 1998, s. 101-108.
• Roy, S., “The Khalji Dynasty”, Delhi Sultanate, (Ed. R.C. Majumdar), Bombay 1960, s. 12-51.
• Saksana, Banarsi Prasad, “Ghiyasuddın Tughluq”, A Comprehensive History of İndia, vol. 5, New Age Printing Press, Delhi 1970, s. 460-483.
• Üçok, Bahriye, “Delhi Müslüman-Türk Sultanlığının Kuruluşu ve Sultan Raziye’nin Saltanatı”, Ankara Üni. İlahiyat Fak. Der., VIII, Ankara 1960, s. 135-148.