MUHAMMED RIZA ŞAH'IN TÜRKİYE ZİYARETİ (15-29 Mayıs 1956)

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 76 - 86, 15.12.2024

Kamuran Karabalık

https://doi.org/10.5281/zenodo.14260398

Öz

II. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan siyasi ortam Türkiye ve İran’ı birbirlerine yaklaştırdı. Sovyet Rusya tehdidinin sebep olduğu bu yakınlaşmada iki devlet ilişkilerini geliştirmek amacıyla karşılıklı ziyaretler gerçekleştirdiler. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın 20 Eylül 1955 tarihinde İran’ı ziyaret etmesinden sonra Muhammed Rıza Şah da 15 Mayıs 1956 tarihinde Türkiye’ye geldi. Büyük bir törenle karşılanan şah, sırasıyla Ankara, Karabük, Zonguldak, İstanbul, Yalova, Bursa, İzmir ve Balıkesir gibi birçok yeri ziyaret etti. Bu ziyaretler sırasında halkın yoğun sevgi gösterileri ile karşılanan şah, durumdan oldukça memnundu. Ayrıca, şahın bu ziyareti münasebetiyle T.C. Posta ve Telgraf Teşkilatı (PTT) Genel Müdürlüğü tarafından bir lira değerinde olan hatıra pulları basıldı. Onuruna gösteriler yapılan şaha, Ankara Belediyesi tarafından fahri hemşehrilik, İstanbul Üniversitesi tarafından da fahri hukuk doktorluğu payesi tevcih edildi. Ziyaretleri sırasında her seferinde Türkiye-İran dostluğuna vurgu yapan şah, 29 Mayıs 1956’da ülkesine döndü.
Bu çalışmanın amacı, Muhammed Rıza Şah’ın Türkiye’ye yaptığı ziyareti ve bu ziyaretin safhalarını basın-yayın ve telif-tetkik eserler ışığında incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, İran, Muhammed Rıza Şah, Celal Bayar

Muhammad Reza Shah's Visit to Turkey (15-29 Mayıs 1956)

Öz

The political environment that emerged after World War II brought Türkiye and Iran closer to each other. In this rapprochement caused by the threat of Soviet Russia, the two states made mutual visits in order to improve their relations. After President Celal Bayar visited Iran on September 20, 1955, Muhammad Reza Shah came to Turkey on May 15, 1956. The shah, who was welcomed with a great ceremony, visited many places such as Ankara, Karabük, Zonguldak, Istanbul, Yalova, Bursa, Izmir and Balıkesir respectively. The shah, who was greeted with the demonstration of intense affection from the people during these visits, was very pleased with the situation. In addition, commemorative stamps worth one lira were issued by Post and Telegraph Corporation of T.R. on the occasion of this visit of the shah. The shah, in whose honor demonstrations were held, was granted honorary citizenship by Ankara Municipality and an honorary doctorate of law degree by Istanbul University.The shah, who always emphasized Turkey-Iran friendship during his visits, returned to his country on May 29, 1956.
The aim of this study is to examine Muhammad Reza Shah's visit to Turkey and the stages of this visit in the light of press and copyrighted works.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Iran, Muhammad Reza Shah, Celal Bayar

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) 30.18.1.2/127.74.20 30.18.1.2/125.42.14 30.1.0.0/35.213.12 30.1.0.0/35.213.12
• Süreli yayınlar Akşam Cumhuriyet Her Sabah Milliyet Son Saat Son Telgraf Tan T.C Resmî Gazete Ulus Yeni Sabah Yeni İstanbul Vakit Zafer
• Araştırma Eserler Akdevelioğlu, Atay ve Kürkçüoğlu, Ömer. “İran’la İlişkiler”. İçinde Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 1919-1980. Editör Baskın Oran. C. I, 648-654. İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
• Akgül, L. Hilal. “Rıza Han’ın (Rıza Şah Pehlevi) Türkiye Ziyareti”. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, sy. 7/1 (2005): 1-42.
• Armaoğlu, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Alkım Yayınları, 1999.
• Benhür, Çağatay. “İkinci Dünya Savaşı’nda İran’ın İşgali ve Türk Basını (1941)”. Turkish Studies, İnternational Periodical for the Languages, Litarature and History of Turkisor Turkic, sy. 10/9 (2015): 75-104.
• Çetinsaya, Gökhan. “Tarihsel Perspektifte Türkiye-İran İlişkileri ve Nükleer Sorun”. İran Dosyası, SETA, sy. 2-27 (2006): 2-277.
• Çetinsaya, Gökhan. “Türk-İran İlişkileri”. İçinde Türk Dış Politikasının Analizi. 135-158, Der. Faruk Sönmezoğlu, İstanbul: Der Yayınları, 2004.
• Deringil, Selim. İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1986.
• Dilan, Hasan Berke. Türkiye’nin Dış Politikası/Atatürk Dönemi 1923-1939. İstanbul: Alfa Yayınları, 1998.
• Fırat, Melek Fırat ve Kürkçüoğlu, Ömer. “Ortadoğu’yla İlişkiler”. İçinde Türk Dış Politikası, 1919-1980. Editör
• Baskın Oran. C. I, 615-633. İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
• Gönlübol, Mehmet ve Sar, Cem. Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası 1919-1938. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2013.
• Gürün, Kamuran. Dış İlişkiler ve Türk Dış Politikası. Ankara: A.Ü. S.B.F. Yayınları, 1983.
• Hale, William. Dış Politikası 1774-2000. Çev. Petek Demir, Anakara: Mozaik Yayınları, 2013.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. Zoraki Diplomat. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
• Mangör, Halime Zehra. “Demokrat Parti Dönemi Türkiye-İran İlişkilerinin Kronolojik Olarak İncelenmesi”.
• CJas (Cappadocia Journal of Area Strudies), sy. 2/2 (2020): 166-187.
• Mercan, M. Salih. “Tahran İkinci İslam İktisat Kongresi”. Yüzüncü Yıl Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Ortadoğu Özel Sayısı, (2016).
• Özgiray, Ahmet. Atatürk’ün Dış Politikası 1919-1938. İzmir: Selçuklu Basımevi, 1999. Türk-İran Dostluk Cemiyeti Nizamnamesi. İstanbul: İstanbul Matbaacılık, 1965.