AN ASSESSMENT OF THE DATE OF THE FIRST COLONY OF GENOESE IN ISTANBUL

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 3, 469 - 479, 09.08.2023

Ömer Özdemir

https://doi.org/10.9737/historystudies.1264733

Öz

Genoa is the last city among the Italian maritime Republics to obtain a commercial district in Istanbul. Venice settled in the capital in 1082 and Pisa in 1111 as a result of the privileges offered by Alexius I Comnenus. Genoa settlement was only possible during the reign of Manuel Comnenus. On the other hand, it was a controversial issue when the colony of the abovementioned republic was established in Istanbul. The first negotiations between the Byzantine Empire and Genoa indicate the year 1155. However, when we examine the transmissions of the contemporary chronicles and the instructions of the ambassadors, it is clear that the date in question is impossible. The dates that emerged in the light of subsequent developments are 1162, 1169, and 1170.

In this article, the developments that took place on the underscored dates were examined through the expressions of Byzantine, Venetian, Genoese, and Pisan sources. In addition, the treaties agreed between the Byzantine Empire and Genoa were compared with the statements of the witnesses mentioned. In light of the data obtained, the validity of the above-mentioned dates was questioned. Finally, it has been revealed which date is more acceptable for the foundation of the first Genoa district in Istanbul.

Anahtar Kelimeler

Byzantine Empire, Genoa, Manuel Comnenus, Trade, Privilege

İSTANBUL’DAKİ İLK CENEVİZ KOLONİSİNİN TARİHİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Cenova, İtalyan Deniz Cumhuriyetleri arasında İstanbul’da ticaret semti elde eden son kenttir. Venedik 1082’de Pisa ise 1111’de Aleksios Komnenos tarafından sunulan ayrıcalıklar neticesinde başkente yerleşmiştir. Cenova yerleşimi ise ancak Manuel Komnenos döneminde mümkün olmuştur. Öte yandan mezkûr cumhuriyetin İstanbul’daki kolonisinin hangi tarihte kurulduğu tartışmalı bir husustur. Bizans İmparatorluğu ile Cenova arasında gerçekleştirilen ilk müzakereler 1155 senesine işaret eder. Ancak çağdaş kroniklerin aktarımlarını ve elçilik talimatlarını incelediğimizde söz konusu tarihin mümkün olamayacağı açıktır. Müteakip gelişmelerin ışığında ortaya çıkan tarihler ise 1162, 1169 ve 1170 yıllarıdır.

Bu makalede altı çizilen tarihlerde meydana gelen gelişmeler Bizans, Venedik, Cenova ve Pisa kaynaklarının aktarımları üzerinden incelenmiştir. Bununla beraber Bizans İmparatorluğu ile Cenova arasında mutabık kalınan anlaşmalar bahse konu şahitlerin beyanatlarıyla kıyaslanmıştır. Ortaya çıkan verilerin ışığında yukarıda ifade edilen tarihlerin geçerliliği sorgulanmıştır. Neticesinde İstanbul’daki ilk Cenova semtinin kuruluşu için hangi tarihin daha kabul edilebilir olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bizans İmparatorluğu, Cenova, Manuel Komnenos, Ticaret, İmtiyaz

Kaynakça

• A. Ana Kaynaklar
• Andrea Dandolo, Chronica Per Extensum Descripta, RIS XII, ed. L. A. Muratori, Bologna 1728.
• Annales Pisani, ed. Karolo Pertz, MGH SS XIX, Hannover 1866.
• Annales Venetici Breves, ed. H. Simonsfeld, MGH SS XIV, Hannover 1883.
• Cafari et Continuatorum Annales Ianuae 1099-1294, MGH, SS XVIII, Hannover 1863.
• Historia Ducum Veneticorum, ed. H. Simosfeld, MGH SS XIV, Hannover 1883.
• Ioannes Kinnamos’un Historia’sı, çev. Işın Demirkent, TTK, Ankara 2001.
• Liber Iurium Reipublicae Genuensis I, Historiae Patriae Monumenta, Torino 1854.
• MÜLLER, Giuseppe, Documenti Sulle Relazioni Delle Citta Toscane Coll’Oriente Cristiano e Coi Turchi Fino All’anno MDXXXI, M. Cellini, Floransa 1879.
• Niketas Khonaites, Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), çev. Fikret Işıltan, TTK, Ankara 2020.
• TAFEL, G. L. R. ve THOMAS, G. M., Urkunden Zur Alteren Handels-Und Staatgeschichhte Der Republik Venedig, Kaiserlich-Königlichen Hof-Und Staatdruckerei, Viyana 1856.
• B. Araştırma Eserler
• ANGOLD, Michael, The Byzantine Empire 1025-1204 A Political History, Longman, New York 1997.
• BALARD, Michel, La Romanie Genoise I (XIIe Debut du XVe Siecle), Ecole Française de Rome, Roma 1978.
• BROWN, Horatio F., “Venetians and Venetian Quarter in Constantinople to the Close of the Twelf Century” The Journal of Hellenic Studies, 40, 1920, s. 68-88.
• CONSTABLE, Olivia Remie, Housing the Stranger in the Mediterranean World; Lodging and Travel in Late Antiquity and the Middle Ages, CUP, New York 2003.
• DAY, Gerald W., “Byzantino-Genoese Diplomacy and the Collapse of Emperor Manuel’s Western Policy 1168-1171”, Byzantion, 48-2, 1978, s. 393-405.
• DAY, Gerald W., “Manuel and the Genoese: A Reappraisal of Byzantine Comemrcial Policy in the Late Twelfth Century”, The Journal of Economic History, Vol 37, No. 2, 1977, s. 289-301.
• DESIMONI, Cornelio, “Memoria sui Quartieri dei Genovesi a Constantinopoli nel secolo XII”, Giornale Ligustico di Archeologia, Storia e Belle Arti Vol I, Genova 1874.
• DÖLGER, Franz, Regesten Der Kaiserurkunden Des Oströmischen Reiches von 565-1453, Vol II 1025-1204, Verlag C. H. Beck, Münih 1995.
• Du Cange, “Hospitium”, Glossarium Mediae et Infimae Latinitatis Vol IV, Niort 1885.
• Du Cange, “Pecunia, Glossarium Mediae et Infimae Latinitatis Vol VI, Niort 1886.
• EPSTEIN, Steven, Genoa&Genoese 958-1528, The University of North Carolina Press, London 1996.
• FOSS, Clive, “Embolos”, The Oxford Dictionary of Byzantium I, Oxford University Press, Oxford 1991.
• GILL, Joseph, “Venice, Genoa and Byzantium”, Byzantinische Forschungen Internationale Zeitschrift für Byzantinistik 10, Amsterdam 1985, s. 57-73.
• GRIERSON, Philip, “Hyperpyron”, The Oxford Dictionary of Byzantium II, Oxford University Press, Oxford 1991.
• HEYD, W., Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, çev. Enver Ziya Karal, TTK, Ankara 2000.
• HEYWOOD, William, A History of Pisa; Eleventh and Twelfth Centuries, CUP, Cambridge 1921.
• LILLIE, Ralph Johannes, Handel und Politik Zwischen dem Byzantinischen Reich und den Italienischen Kommunen Venedig, Pisa und Genua in der Epoche der Komnenen und der Angeloi 1081-1204, Verlag, Amsterdam 1984.
• MAGDALINO, Paul, The Empire of Manuel I Komnenos 1143-1180, Cambridge University Press, New York 1993.
• MANFRONI, Camillo, “Le Relazioni fra Genova, L’Imperio Bizantino e i Turchi”, Atti Della Societa Ligure di Storia Patria, Vol XXVIII, Genoa 1896.
• NICOL, Donald M., Bizans ve Venedik; Diplomatik ve Kültürel İlişkiler Üzerine, çev. Gül Çağalı Güven, Sabancı Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2000.
• OIKONOMIDES, Nicolas, “Chrysobull”, The Oxford Dictionary of Byzantium II, Oxford University Press, Oxford 1991.
• OSTROGORSKY, Georg, Bizans Devleti Tarihi, çev. Fikret Işıltan, TTK, Ankara 2011.
• ÖZDEMİR, H. Ömer, “Bizans İmparatorluğu’nun Venedik’e Verdiği Ticari İmtiyazlar (Chrysobullar); Komnenos Hanedanı Devri”, Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 2020, s. 424-434.
• PENNA, Dafni, The Byzantine Imperial Acts to Venice, Pisa and Genoa 10th-12th Centuries, Eleven International Publishing, Groningen 2012.
• SAULI, Ludovico, Della Colonia dei Genovesi in Galata, Torino 1831.
• SEVCENKO, Nancy Patterson, “Himation”, The Oxford Dictionary of Byzantium II, Oxford University Press, Oxford 1991.
• TURAN, Şerafettin, Türkiye-İtalya İlişkileri I Selçuklulardan Bizans’ın Sona Erişine, TTK, Ankara 2020.