ÇANAKKALE’NİN İLK KADIN MİLLETVEKİLİ ZEKİYE GÜLSEN’İN TBMM'DEKİ FAALİYETLERİ

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: Cumhuriyetin 100. Yılı Özel Sayısı, 27 - 42, 29.10.2023

Derya Çini Şimşek

https://doi.org/10.9737/historystudies.1270238

Öz

Çanakkale’nin İlk Kadın Milletvekili Zekiye Gülsen, 1918 yılında Lâpseki’de dünyaya geldi. Tek Parti Döneminden, vefat ettiği 20 Temmuz 2013 tarihine kadar Cumhuriyet tarihinin önemli dönemlerine tanıklık eden Gülsen, 27 Mayıs 1960 darbesinin doğurduğu siyasal ve toplumsal koşullar sonucu aktif siyasete girdi. 1969-1977 yılları arasındaki siyasal yaşamı süresince; XIV. ve XV. Dönem Adalet Partisi Çanakkale Milletvekili olarak görev TBMM’de yaptı. Zekiye Gülsen’in milletvekilliği dönemi meclisteki faaliyetlerini somut ve objektif bir şekilde ortaya koyarak Türk siyasi yaşamının anlaşılmasına katkı sağlamayı amaçlayan çalışma, literatür taraması yapılarak Gülsen’in milletvekili olarak TBMM’de görev yaptığı XIV. ve XV. Dönemlerde meclise sunduğu kanun teklifleri, önergeleri ve konuşmaları ile sınırlandırıldı. Çalışmada; TBMM zabıtları ve TBMM Arşivi'nden yararlanılmış, Gülsen’in kendi anıları yanında onun hakkında yazılmış ya da dolaylı olarak ondan bahseden yayınlar da kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zekiye Gülsen, Çanakkale, Milletvekili, Siyaset, Adalet Partisi.

Teşekkür

Sayın Editörüm merhaba. Ben Başkent Üniversitesi'nden Doç. Dr. Derya Çini Şimşek. Formlar umarım istediğiniz şekildedir. Bir hata yaptıysam hemen düzeltebilirim. Makaleyi 2. kez ek olarak örnek şablon içine yerleştirerek de yolladım. İyi çalışmalar. Doç. Dr. Derya Çini Şimşek.

Activities of Zekiye Gülsen, First Female Deputy of Çanakkale, in The Grand National Assembly of Turkey

Öz

Zekiye Gülsen, the first female deputy of Çanakkale, was born in 1918 in Lapseki. Gülsen, who witnessed important periods in the history of the Republic from the Single Party Period to her death on July 20, 2013, entered active politics as a result of the political and social conditions caused by the May 27, 1960 coup. During his political life between 1969-1977; XIV. and XV. She served as the Çanakkale Deputy of the Term Justice Party in the Turkish Grand National Assembly. The study, which aims to contribute to the understanding of Turkish political life by presenting Zekiye Gülsen's activities in the parliament during her parliamentary term in a concrete and objective way, was reviewed in the XIV. and XV. It was limited to the law proposals, motions and speeches it presented to the parliament during the periods. In the study; The minutes of the Grand National Assembly of Turkey and the Archives of the Grand National Assembly of Turkey were used, besides Gülsen's own memoirs, publications written about her or indirectly mentioning her were also used.

Anahtar Kelimeler

Zekiye Gülsen, Çanakkale, Member of Parliament, Politics, Justice Party.

Kaynakça

• Resmi Yayınlar
• Resmi Gazete, s.63, 06.03.1924.
• Meclis Zabıtları
• TBMMZC, D.2, C.22. B.57, 17.02.1926, s.230-234.
• TBMMZC, D.4, C.17, B.76, 26.10.1933, s. 26-10.
• TBMMZC, D. 4, C.25, B.2, 05.12.1934, s. 82-84.
• TBMM Tutanak Dergisi
• TBMMTD, D.3, C.5, B.85, 22.05.1970, s.229-232.
• TBMMTD, D.3, C.6, B.102, 12.06.1970, s.347.
• TBMMTD, D.3, C.7 B.113, 27.06.1970, s.232.
• TBMMTD, D.3, C.7, B. 117, 01.07.1970, s.495-496.
• TBMMTD, D.3, C.8 B.125, 11.07.1970, s.289.
• TBMMTD, D.3, C.11, B.52, 18.02.1971, s. 433-436.
• TBMMTD, D.3, C.11, B.59, 25.02.1971, s.786.
• TBMMTD, D 3, C.13, B.101, 17.05.1971, s.474.
• TBMMTD, D.3, C.16, B.144, 06.08.1971, s. 534.
• TBMMTD, D.3, C.15, B.130, 14.07.1971, s.426.
• TBMMTD, D.3, C.15. B.132, 16.07.1971, s.527-528.
• TBMMTD, D.3, C.15, B.133, 19.07.1971, s.571-572.
• TBMMTD, D.3, C.16, B.138, 28.07.1971, s.113-115.
• TBMMTD, D.3, C.15, B.132, 16.07.1971, s.527-533.
• TBMMTD, D.3, C.17, B.151, 19.08.1971, s. 28-38.
• TBMMTD, D.3, C.21, B.42, 18.02.1972, s.261-264.
• TBMMTD, D.3, C.23, B.61, 27.03.1972, s.357-361.
• TBMMTD, D.3, C.30, B.26, 22.12.1972, s.728.
• TBMMTD, D.3, C.31, B.29, 27.12.1972, s.138.
• TBMMTD, D.3, C.32, B. 39, 12.01.1973, s.165,186-188.
• TBMMTD, D.3, C.32, B.39, 12.01.1973, s.165,186-188.
• TBMMTD, D.3, C.32, B.46, 30.01.1973, s.580.
• TBMMTD, D.3, C.32, B.47, 31.01.1973, s.633-634.
• TBMMTD, D.3, C.34, B.62, 19.02.1973, s.299-302.
• TBMMTD, D.3, C.34, B.62, 19.02.1973, s.391.
• TBMMTD, D.4, C.1, B.45, 26.02.1974, s.745-747.
• TBMMTD, D.4, C.5, B.87, 27.05.1974 s. 244.
• TBMMTD, D.4, C.10, B.46, 23.02.1975, s.81-83.
• TBMMTD, D.4, C.10, B.47, 24.02.1975, s.212-215.
• TBMMTD, D.4, C.11, B.58, 01.04.1975, s.253-254.
• TBMMTD, D.4, C.12, B.78, 20.05.1975, s.227-228.
• TBMMTD, D.4, C.12, B.80, 22.05.1975, s.287-288.
• TBMMTD, D.4, C.17, B.76, 25.02.1976, s.80.
• TBMMTD, D.4, C.23, B.33, 18 01.1977, s.124.
• TBMMTD, D.4, C.25, B.56, 26.02.1977, s.515-516.
• TBMMTD, D.4, C.23, B.33, 18.01.1977, s.124.
• TBMMTD, D.4, C.24, B.47, 17.02.1977, s.204:205.
• TBMMTD, D.4, C.25, B.55, 25.02.1977, s.269-270.
• TBMMTD, D.4, C.25, B.56, 26.02.1977, s.420.
• Hürriyet, 24.07.1971.
• Hürriyet, 26.08.2018.
• Araştırma ve İncelemeler
• AHMAD Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, Kaynak Yayınları, Ankara 2005.
• AHMAD Feroz - Bedia Turgay Ahmad, Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945- 1971. Bilgi Yayınevi, İstanbul 1976.
• AYDEMİR Şevket Süreyya, İkinci Adam, Remzi Kitapevi, Ankara 2000.
• BENDASON Ney, Başlangıcından Günümüze Kadın Hakları, İletişim Yayınları, İstanbul 1990.
• BİLGİÇ Sadettin, Hatıralar, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 2004.
• CAPORAL Bernard, Kemalizm’de ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını, İş Bankası Yayınları, Ankara 1982.
• ÇOLAK Filiz, “Türk Siyasi Tarihinde Beyaz İhtilal: 14 Mayıs 1950 Genel Seçimleri (İzmir Örneği).” Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, C.6, S.1, 2008, s.95-108.
• ÇOKER Fahri, Türk Parlamento Tarihi Cumhuriyet Senatosu Üyelerinin Özgeçmişleri (1966-1980), Türkiye Büyük Millet Meclisi Yayınları, Ankara 1999.
• DUROĞLU Sibel, Türkiye’de İlk Kadın Milletvekilleri. (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
• FEYZİOĞLU Turhan, “Eğitimin Laikleştirilmesi ve Eğitim Birliği.” Atatürk Yolu, C.1, S.1, 1987, s.204-205.
• GÖKÇİMEN Semra-vd, Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler (1935-2009), Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2009.
• GÜLSEN Zekiye, Yamalı Bohçam, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2002.
• GÜLSEN Zekiye, Yollar, Yıllar, İzler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2005.
• KARTAL Cemile Burcu, “Türkiye’de Kadınların İlk Defa Oy Kullandığı 1930 Belediye Seçimlerinde Türk Kadınlar Birliği’nin Faaliyetleri”, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.2, S.3, Ekim 2016, s.175.
• MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİ, TUİK Yayınları, Ankara 2012.
• SAĞ, Vahap, “Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Kadını ve Atatürk”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C,2 S.1, Nisan 2001, s.12-14.
• ŞİMŞEK ÇİNİ Derya, Süleyman Sami Demirel’in Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri, Türkiye Alim Kitapları, İstanbul 2015.
• ŞİMŞEK ÇİNİ Derya, “Türkiye’de Kadının Siyasal Temsili: Çok Partili Döneme Geçişten 2000’e”, Türkiye’de Kadının Tarihi ve Talihi, Libra Yayınevi, Ankara 2021.
• TEKELİ Şirin, Kadınlar Siyasal ve Toplumsal Hayat, Birikim Yayınları, İstanbul 1982.
• TURGUT Mehmet, AP Kuruluşu Hakkında Birkaç Söz, AP’nin Doğuşundan Bugüne, Seden Matbaası, Ankara 1966.
• TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ ALBÜMÜ, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2010.
• YARAMAN Ayşegül, Bir Demokrasi Tartışması, Türkiye’de Kadınların Siyasal Temsili (1935-1999), Bağlam Yayınları, İstanbul 1999.
• İnternet Sayfası
• https://www.canakkaletravel.com/haber/canakkale-eski-milletvekili-zekiye-gulsen-vefat-etti.html. (E.T. 02.01.2023)
• file:///C:/Users/user/Desktop/ADALET%20PART%C4%B0S%C4%B0%20KADIN%20M%C4%B0LLETVEK%C4%B0LLER%C4%B0/BELGELER/ZEK%C4%B0YE%20G%C3%9CLSEN/ZEK%C4%B0YE%20G%C3%9CLSEN%20SE%C3%87%C4%B0M%20MAZBATASI.pdf (E.T. 13.12.2022)
• file:///C:/Users/user/Desktop/ADALET%20PART%C4%B0S%C4%B0%20KADIN%20M%C4%B0LLETVEK%C4%B0LLER%C4%B0/BELGELER/ZEK%C4%B0YE%20G%C3%9CLSEN/ZEK%C4%B0YE%20G%C3%9CLSEN%20HAL%20TERC%C3%9CME.pdf (E.T. 17.09.2022)