The Place and Significience of the Law Numbered 115 in the Turkish History of University

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 1, 205 - 225, 28.02.2022

Cağfer Güler

Öz

The Universities Law of 1946 was an important milestone in Turkish university history in terms of bringing administrative and academic autonomy and legal personality. This law has taken significant place in history as it binds university autonomy to solid principles and structures. However, the 14-year practice of the Law (1946-1960) and the lack of representation of young academics (associate professors and assistants) in the decision-making bodies of the university revealed the consequences of this inadequacy that led to victimization. The National Unity Committee, which came to power after the military coup of 27 May 1960, not only changed the articles of the Law that negatively affected the personal rights and academic careers of young academics in its 14-year practice; but also carried the administrative autonomy and governance reforms to the highest point by abolishing the articles of the Law regarding the government's limited control authority over the university.

Anahtar Kelimeler

Turkish History of University, Military coup d´etat of 27 May 1960, Self Governance (Autonomy) of University, National Committee of Unity

115 SAYILI KANUNUN TÜRK ÜNİVERSİTE TARİHİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Öz

1946 Üniversiteler Kanunu, idari ve bilimsel özerkliği ve tüzel kişiliği getirmesi açısından Türk üniversite tarihinin önemli bir kilometre taşıydı. Bu kanun daha ziyade özerkliği, sağlam esaslara bağlaması ile zihinlerde yer etmiştir. Ancak kanunun 14 yıllık tatbikatı (1946-1960), üniversitenin karar organlarında genç akademisyenlerin (doçent ve asistan) temsilindeki yetersizliği, bu yetersizliğin mağduriyete yol açan sonuçlarını ortaya çıkarmıştı. 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesi’nden sonra yönetime gelen Milli Birlik Komitesi, kanunun 14 yıllık tatbikatında genç akademisyenler aleyhine işleyen maddelerini değiştirmekle kalmamış, kanunda hükümetin üniversite üzerindeki sınırlı denetim yetkisine ilişkin maddelerini yürürlükten kaldırarak idari özerkliği en ileri noktaya taşımıştı.

Anahtar Kelimeler

Türk Üniversite Tarihi, 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesi, Üniversite Özerkliği, Milli Birlik Komitesi

Kaynakça

• 147’ler Meselesi: Beyaz Kitap, Sermet Matbaası, İstanbul 1962.
• ALBAYRAK, Mustafa; Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti, Phoenix Yayınları, Ankara 2004.
• ARSLAN, Ali; Kısır Döngü, Truva Yayınları, İstanbul 2004.
• BABAN, Cihad; Politika Galerisi, Remzi Kitabevi, İstanbul 1970.
• BURÇAK, Rıfkı Salim; On Yılın Anıları, Ankara 1998.
• COŞAR, Ömer Sami-İPEKÇİ, Abdi; İhtilalin İç Yüzü, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2021.
• Cumhuriyetin 75. Yılında Yükseköğretim, MEB Yayınları, Ankara 1998.
• ÇETİK, Mete; Üniversitede Cadı Kazanı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1998.
• DÖLEN, Emre; Türkiye Üniversite Tarihi C. V: Özerk Üniversite Dönemi 1946-1981, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul 2010.
• DÖLEN, Emre; Türkiye Üniversite Tarihi, C. IV: İstanbul Üniversitesi (1933-1946), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2010.
• ERDEM, Tarhan; Anayasalar ve Belgeler (1876-2012), Doğan Kitap, İstanbul 2012.
• ERKANLI, Orhan; Anılar, Sorunlar, Sorumlular, Baha Matbaası, İstanbul 1972.
• EROĞUL, Cem; Demokrat Parti, İmge Yayınları, Ankara 2003.
• ESİN, Numan; Devrim ve Demokrasi Bir 27 Mayısçının Anları, Doğan Kitap, İstanbul 2005.
• GÖKÇE, Tevfik İsmail - ÜSTER, Neşati; Tevfik Sağlam, C.III, Türkiye Ulusal Verem Savaş Derneği Yayını, İstanbul 1971.
• GÜNEŞ, Turan; Türk Demokrasisinin Analizi, Agora Yayınları, İstanbul 2009.
• HIRSCH, Ernst; Dünya Üniversiteleri ve Türkiye’de Üniversitelerin Gelişmesi C. II, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara 1998.
• KÖYMEN, Mehmet Altay; “Bir Doçentin Mektubu Üniversitedeki Çeşitli Klikler”, “Üniversiteler Islaha Muhtaç mıdır?”, “Üniversiteler Nasıl Islah Edilebilir?”, TopluMakaleler, C. III, Haz.: Sinan Tarifçi-Kerim Köksal Kaya, TTK, Ankara 2018.
• KÖYMEN, Mehmet Altay; “Bir Fakültede Yapılan Açılış Merasimi; İşte Muhtar Üniversite; Köymen’in Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanına Cevabı”, Toplu Makaleler, C. III, Haz.: Sinan Tarifçi-Kerim Köksal Kaya, TTK, Ankara 2018.
• ÖZDAĞ, Ümit; Menderes Döneminde Ordu Siyaset İlişkileri ve 27 Mayıs İhtilali, Boyut Yayınları, İstanbul 1998.
• SİMAV, Akın; Turan Güneş’in Siyasal Kavgaları, Agora Yayınları, İstanbul 2009.
• TC. MBK Genel Kurul Toplantısı, C. I, Ankara
• TEVFİKOĞLU, Muhtar; Akil Muhtar Özden, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara 1996.
• TİMUR, Taner; Toplumsal Değişme ve Üniversiteler, İmge yayınları, Ankara 2000.
• TOKER, Metin; İsmet Paşa’yla 10 Yıl, C. I: (1954-1957), Akis Yayınları, Ankara 1966.
• TOPUZ, Hıfzı; 100 Soruda Türk Basın Tarihi, Gerçek Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 1996.
• TUNAYA, Tarık Zafer; Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, Arba Yayınları, İstanbul 1995.
• TUNAYA, Tarık Zafer; Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, Sulhi Garan matbaası, 2. Baskı, İstanbul 1969.
• TURAN, Şerafettin; Anılarla Türkiye Gerçeği, Bilgi Yayınları, Ankara 2016.