Hadislerin Bağlamının Tespitinde İhtisar ve Takti’ Uygulamasının Neden Olduğu Sorunlar

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 31, 315 - 326, 30.06.2017

Fuat İstemi

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.333211

Cited By: 1

Öz

Hz. Peygamber (s.a.v.)’in hadislerini sonraki nesillere aktaran raviler hadisler üzerinde birtakım tasarruflarda bulunmuşlardır. Bu tasarruflar bazen hadislerin anlaşılamamasına hatta yanlış anlaşılmasına dahi neden olabilmiştir.  Özellikle de bazı hadislerin uzun olması nedeniyle ravilerin bunları özetleme yoluna gitmeleri, hadisin muhtevasında var olan bazı ayrıntıların kaybolmasına neden olmuştur. Kaybolan bu ayrıntıların başında hadisin ortaya çıktığı bağlamın tespit edilememesi yer almaktadır. Hadisi özet olarak aktaran ravi, hadisin anlaşılmasına yardımcı olacak bir takım ayrıntıları kasıtlı ya da kasıtsız olarak çıkardığı için hadisin bağlamı tespit edilememekte dolayısıyla hadisten Hz. Peygamber’in kastının ne olduğu bazen anlaşılamamaktadır. Aynı şekilde ravilerin ve musanniflerin uygulamış oldukları takti’ yöntemi de hadislerin anlaşılmasının önündeki bir başka engeldir. Çünkü bu yöntemle parçalara ayrılan ve her bir parçası farklı kitap ve bab başlıkları altında aktarılan hadisin parçaları bütünden koparıldığı için hadis anlaşılamamakta ya da yanlış anlaşılmaktadır. Biz de bazı örnek hadisler üzerinden ihtisar ve takti’ yönteminin neden olduğu problemleri ortaya koymaya ve bu problemlerin çözümüne yönelik bir araştırmaya giriştik.

Anahtar Kelimeler

İhtisar, Takti’, Bağlam, Ravi

The Problems Caused by Ikhtisar (Abbrevation) and Takti’ (Fragmentation) Method in Determination of the Context of Hadiths

Öz

Hadith scholars who transferred the hadiths of the Prophet (s.a.v.) to the next generations used a number of discretion on the hadiths. These discretions have sometimes made the hadiths even more incomprehensible and also caused misunderstandings. Particularly transmitters’ resort to Ikthisar (abbrevation) due to the lengthiness of hadiths caused some details which took in the hadiths, were disappeared. From the first of these missing details have came the absence of the context from which the hadith emerged. Since the transmitter who summarized the hadith knowingly or unknowingly removed some details which would help us to understand the hadith, the context of it could not be understood and as a result of it the intention of the Prophet may sometimes become unclear. In the same way, the method of Takti’ (fragmentation) that transmitters and compilers practiced, is another obstacles in understanding the hadiths. The hadith may be obscure or misunderstood because the parts of the hadith which have been used by this method and transferred under different titles and books, have been separated from the whole. We sought to identify and solve the problems caused by the methods of Takti’ (fragmentation) and Ikthisar (abbrevation) through some examples of hadith. 

Anahtar Kelimeler

Hadith, İhtisar, Takti’, abbrevation

Kaynakça

• AGİTOĞLU, Nurullah, “Hadiste Bağlam İnşası”, Jasss (The Journal of Academic Social Science Studies), V. 6, İssue: 5 May. 2013. ss. 127-145.
• ASKALÂNİ, İbn Hacer, Nüzhetü’n-Nazar fi Şerhi Nuhbeti’l-Fiker, Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut 2009.
• …………, el-Kifâye fi İlmi’r-Rivâye, Müessesetu’r-Risale, Beyrut 2013.
• …………, Tehzîbu’t-Tehzib, Birinci Baskı, Dâru’s-Sadr, Beyrut Trs. I-XII.
• …………,Fethu’l-Bâri Şerhu Sahihi’l-Buhârî, Daru’s-Selam, Riyad 2000. I-XIII.
• AYDINLI, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, yedinci baskı, İfav Yayınları, İstanbul 2013.
• BAĞDÂDÎ, Ebû Bekr Hatîb Ahmed b. Ali b. Sabit Hatîb, el-Câmi’ li-Ahlâki’r-Râvi ve Âdâbi’s-Sâmi’, Mahmud et-Tahhân (Thk.), Mektebetu’l-Mearif, Riyad 1983. I-II.
• BUHARİ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğîre el-Cu’fi, Sahîhu’l-Buhârî, İkinci Baskı, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 2014. I-II.
• CEZÂİRÎ, Tahir, Tevcihu’n-Nazar ila Usûli’l-Eser, Mektebtu’l-İslamiye, Beyrut 1995. I-II.
• CONDON, John C., Kelimelerin Büyülü Dünyası, Murat Çiftkaya (Çev.), İnsan Yayınları, İstanbul 1995.
• COŞKUN, Selçuk, Hadise Bütüncül Bakış, İFAV Yayınları, İstanbul 2011.
• EBÛ DÂVUD, İbnu’l-Eş’as es-Sicistâni el-Ezdî, Sünen’u Ebî Dâvud, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 2001. I-IV .
• IRAKİ, Ebu'l-Fazl Zeynuddin Abdurrahim b. Hüseyin, Şerhu’t-Tebsıra ve’t-Tezkire, Abdüllatif Hemim, Mahir Yasin Fahl (Thk.), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2002, II, 47.
• İBN HİBBAN, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed et-Temîmî, Kitâbu’l-Mecruhîn mine’l-Muhaddisin ve’d-Duafa ve’l-Metrukin, Dâru’l-Marife, Beyrut 1996. I-III.
• İBN SALAH, eş-Şehrezûri, Mukaddimetu İbni’s-Salâh fi Ulûmi’l-Hadis, Nureddin Itr (Thk.), Dâru’l-Fikr, Beyrut 1998. KARACABEY, Salih, “Hadiste İhtisar ve Muhtasar Rivayetten Kaynaklanan Problemler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 1, 2002, s.
• KELEŞ, Ahmet, ““…Savaşmakla Emrolundum.” Hadisi Örneğinde Hadislerin Tasnifi Problemi”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Adana Temmuz-Aralık 2004, C. 4, S. 2, ss. 33-60.
• KOÇYİĞİT, Talat, Hadis Istılahları, İkinci Baskı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1985.
• MIZZÎ, Cemaleddin Ebû’l-Haccâc Yûsuf, Tehzîbu’l-Kemâl fi Esmai’r-Rical, Ahmed Ali Ebid, Hasan Ahmed Âğâ (Thk.), Dâru’l-Fikr, Beyrut 1994. I-XXII.
• MÜSLİM b. el-Haccac el-Kuşeyri el-Nîsâbûrî, Sahîh’u-Muslim, Üçüncü Baskı, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 2010. ÖZAFŞAR, Mehmet Emin, Hadisi Yeniden Düşünmek, Üçüncü Baskı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2000.
• ÖZPINAR, Ömer, Hz. Peygamber’i ve Hadislerini Anlamak (Fıkhu’l-Hadis İlmi), İkinci Baskı, Ensar Yayınları, İstanbul 2012.
• POLAT, Salahattin, “Hadiste Metin Tenkidi I”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1989, Sayı; 6, ss. 113-130.
• SUYÛTİ, Celalettin, Tedrîbu’r-Ravi, Müessesetu’l-Kutubi’s-Sekâfiye, Beyrut 2003. I-II
• TİRMİZÎ, Ebû Îsa Muhammed b. Îsa b. Sevre, Sünenu’t-Tirmizî, Birinci Baskı, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 2013. UĞUR, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, TDV Yayınları, Ankara 1992.