Wıllıam James'in Çoğulcu Evren Perspektifinde İdealizm Eleştirisi

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 34, 713 - 730, 30.12.2018

Mustafa Kınağ

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.469362

Öz

Felsefe
tarihi boyunca evrenin anlaşılması amacıyla geliştirilen farklı düşünce sistemlerinden
realizm ile idealizmin farklı, çoğu zaman karşıt arka planları günümüzde dahi pek
çok tartışmanın kaynağını teşkil etmiştir. Tümel ve aşkın çerçeveden bakışı, bilginin
nesnesinin düşünce faaliyetine bağlı olduğunu kabul eden idealizm soyut alandan
hareketle somut alanın belirlenmesine olanak verir. Realizm somut alanda
kalmakla beraber, bu alanın özneden bağımsız bir gerçekliğe sahip olduğunu varsayar.
Ancak farklı alt dalları içeren iki düşünce sisteminin evreni açıklamaya
yönelik farklı yaklaşım metotlarına karşın bunlardan birinin mutlak surette
yanlışlanması, doğası gereği felsefe için olanaksızdır.William
James, saf idealizm ve saf realizmin, varlığın önceden verilmiş parametrelerle açıklanmasını
öncelediği için güncel problemlerin çözümüne katkı sunmada sorunlar içerdiğini
savunur. Onun klasik metafizik yerine, pratik, somut ve deneyimsel temelleri
olan bir metafizik yapma biçimini benimsediği açıkça görülür. Çalışmamız,
James’in çoğulcu bir evren teorisi oluşturma çabalarında idealizm ve realizme
yönelik eleştirilerini ve pragmatik bir çerçevede önerdiği saf deneyim
teorisini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Felsefe Tarihi, pragmatizm, William James, çoğulcu evren, idealizm

William James' Critics of Idealism From The Perspective of Pluralistic Universe

Öz

By postulating different
and even opposite propositions, realism and idealism, which have been among
thinking systems to understand the universe throughout the history of
philosophy, have constituted the source of many debates even in today’s world.
The idealism, by recognizing universal and transcendental framework as well as thatthe
objects of knowledge depend on the activity of mindallows determining the
tangible through abstract space. Although staying in tangible space, realism presumes
that this space has a reality –free of subject. Yet, philosophy, by its nature,
cannot falsify either two different thought system which has certain
methodological approaches.William James argues that pure idealism
and pure realism constitute some problems to contribute
solution to contemporary problems since they prioritize explanation of entity
with pre-given parameters. It is clear that he adopts a form of metaphysics
basing on practical, tangible, and experiential essentials rather than
classical metaphysics. This study aims to reveal William James’ critics on
idealism and realism regarding constructing a pluralistic universe theory and
pure experience which has been proposed in a pragmatic framework.

Anahtar Kelimeler

History of Philosophy, pragmatism, William James, pluralistic universe, idealism

Kaynakça

• Acton, Harry Burrows. “Idealism”, The Encyclopedia of Philosophy. Ed. Paul Edwards, Vol. 4, New York:Collier-MacMillan Publishing, 1967. 110-118.
• Beiser, Frederick C. German İdealism The Struggle Against Subjectivism. London: Harvard University Press, 2002.
• Bunnin, Nicholas – Yu Jiyuan.The Blackwell Dictionary of Western Philosophy. USA: Blackwell Publishing, 2004.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
• Döndü, Mustafa. William James’in Gerçeklik Anlayışı. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
• Ezrosky, Gertrude. “Pragmatic Theory of Truth”, The Encyclopedia of Philosophy. Ed. Paul Edwards, Vol. 6, New York: Collier-MacMillan Publishing, 1967, ss. 427-430.
• Hammer, Espen.German Idealism, Contemporary Perspectives. London: Routledge Publishing, 2007.
• http://tdk.gov.tr, Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü,“İdealizm” Maddesi, 31.07.2018.
• James, William. “A World of Pure Experience”, The Journal of Philosophy, Psychology, and Scientific Methods. 1/20, (September 1904), 533-543.
• James, William. A Pluralistic Universe. New York: Longmans Green and Co. Publishing, 1909.
• James, William. Pragmatism. USA: Harvard University Press, 1907.
• James, William. The Varieties of Religious Experience A Study in Human Nature. USA: The Pennsylvania State University Press, 2002.
• James, William. William James; Writings: 1902 – 1910. USA: Library of America, 1987.
• Kant, Immanuel. Saf Aklın Eleştirisi. trc. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınları, 2015.
• Limnatis, Nectarios G. German Idealism and The Problem of Knowledge. USA: Springer Publishing, 2008.
• Rockmore, Tom.Hegel, Idealism, Analytic Philosophy.USA: Yale University Press, 2005.
• Rockmore, Tom. Kant and İdealism. USA: Yale University Press, 2007.
• Shook, John R. Amerikan Pragmatizminin Öncüleri. trc. Celal Türer, İstanbul: Üniversite Kitabevi, 2003.
• Skrbina, David. Panpsychism in The West. USA: Massachusetts İnstitute of Technology Press, 2005.
• Türer, Celal. William James’in Ahlak Anlayışı. Ankara: Elis Yayınları, 2005.