Can the Qur’anic Patterns of Expression Shed Light on the Chronological Order of the Qur’an? An Examination About the Time of Revelation of the Surah al-Fatih

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 28, 5 - 34, 30.12.2015

Selim Türcan Ömer Dinç

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.524951

Öz

We can develop a concrete method to be able to ascertain the chronological order by following the Qur'anic passages by the chronology of the Qur'anic patterns of expression. We had already set forth an initial application of this method in the case of the Surah al-Muzzammil. In this second article, we have applied the method to the Surah al-Fatiha and achieved a three-stage result. Thus, this method has been improved to the level that can respond to some challenges arising from characteristics of Qur’anic passages and its expression patterns. We hope that this research method, after being developed in detail, can become a computer research program.

Anahtar Kelimeler

The Qur’ân, the descent chronology, method, passage, patterns of expression, Fâtiha

Kur’an’ın İfade Kalıpları Nüzul Kronolojisini Aydınlatabilir mi? Fâtiha Suresinin Nüzul Zamanına İlişkin Bir Değerlendirme

Öz

Kur'an’ın ifade kalıplarının gündeme geldiği tarihleri takip ederek Kur'an pasajlarının nüzul tarihlerini tespit edebileceğimiz somut bir yöntem geliştirebiliriz. Daha önce böyle bir yöntemin ilk uygulamasını Müzzemil suresi örneğinde bir makalede ortaya koyduk. Bu ikinci makaledeyse aynı yöntemi Fatiha suresine uygulayıp nüzul zamanına ilişkin üç aşamalı bir sonuca ulaştık. Böylece geliştirdiğimiz yöntem çeşitli Kur’an pasajlarının ve kullanılan ifade kalıplarının hususiyetlerinden kaynaklanan zorluklara daha iyi cevap verebilecek düzeye taşınmıştır. Bu çalışma yönteminin yeteri kadar geliştirildikten sonra bir bilgisayar programı haline getirilebilieceğini umuyoruz.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, nüzul kronolojisi, yöntem, pasaj, ifade kalıpları, Fâtiha

Kaynakça

• Bâzergan, Mehdi, Seyr-i Tahavvul-i Kur’ân, Şirket Sehamî İntişâr, by., 1385H; Kur’an’ın Nüzul Süreci, çev: Yasin Demirkıran, Melâ Muhammed Feyzullah, Fecr Yayınevi, Ankara 1998.
• el-Beğavî, Ebu Muhammed el-Hüseyin b. Mesûd, Tefsîru’l-Beğavî-Meâlimu’t-tenzîl tahk.: Muhammed Abdullah en-Nemr, Osman Cuma Himyeriyye, Süleyman Müslim el-Harş, Dâru Taybe, Riyâd H. 1409.
• Bell, Richard, Iııtroductioıı to Tlıe Qıır'an, The Edinburgh University Press, Edinburgh 1953.
• Blachere, Regis,, Le Coran (al-Qur'an), Maisoneuve et Larose, Paris 1966.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, Dâru’s-Selâm, Riyâd 1999.
• el-Câbirî, Muhammed Âbid, Fehmu’l-Kur’âni’l-Hakîm: et-Tefsîru’l-Vâdıh Hasebe Tertibi’n-Nüzûl, yy., Beyrut 2008; Dâru’l-Neşri’l-Mağribiyye, Beyrut 2009.
• Derveze, İzzet, İzzet Derveze, et-Tefsîru'l-hadîs es-suveru’l-murattebe hasbe nuzûlihî, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabiyye, by., 1381/1962.
• Derveze, İzzet, İzzet Derveze, et-Tefsîru'l-hadîs-Nüzul Sırasına Göre Kur'an Tefsiri, çev.: Saban Karatas, Ahmet Çelen, Mehmet Çelen ve diğerleri, Ekin Yayınları, İstanbul 1998. Derveze, İzzet, İzzet Derveze, Asru'n-Nebî-Kur'an'a Göre Hz. Muhammed'in Hayatı, çev.: Mehmet Yolcu, Yöneliş Yay., İstanbul 1995.
• Derveze, İzzet, İzzet Derveze, Sîretu’r-Resûl, Menşûrâti’l-Mektebeti’l-Asriyye, Beyrut ts.
• Duman, Mehmet Zeki, Beyânu’l-Hâk, (Kur’an’ı Kerîm’in Nüzul Sırasına Göre Tefsiri) Fecr Yay., Ankara 2006.
• Ebû Davud Süleyman b. Eşas b. İshâk, Sünenu Ebî Dâvûd, tahk.: Yusuf el-Hâc Ahmed, Mektebetü İbn Hacer, Dımeşk 2004.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf, el-Bahru’l-muhît, tahk.: Adil Ahmed Abdulmevcûd, Ali Muhammed Muriz, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 1993.
• Ebu’l-Leys es-Semerkandî, Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrahim, Tefsîru’s-Semerkandî- Bahru’l-ulûm, tahk.: Muhammed Muavvez, Adil Ahmed Abdulmevcûd, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 1993.
• Gözeler, Esra, Kur'ân âyetlerinin tarihlendirilmesi sorunu ve Kur'ân'a kronolojik-olgusal bir yaklaşım –Hicrî 1(Rebiu'l-evvel)-4 (Rebiu'l-evvel) Periyodu Özelinde-, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2009.
• Grimme, Hubert, Mohammed, Münster 1895.
• Hirschfeld, Hartwig, New Researches into the Composition and Exegesis of the Qoran, Royal Asiaic Society, London 1902.
• İbn Atiyye, Ebu Muhammed Abdulhak b. Gâlib, el-Muharraru’l-vecîz fî Tefsîri’l-kitâbi’lazîz, tahk.: Abdüsselam Abdüşşafî Muhammed, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 2001. İbn Cüzey, Ebu’l-Kâsım Muhammed b. Ahmed, et-Teshîl li ulûmi’t-tenzîl, tahk.: Muhhamed Sâlim Hâşim, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.
• İbn Dureys, Ebu Abdullah Muhammed b. Eyyub el Becelî, Fedâilu’l-Kur’ân, tahk. Urve Bedîr, Dâru’l-Fikr, Dimesk 1987.
• İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm müsneden an Resûlillâh ve’s-Sahâbe ve’t-Tâbi‘în, tahk.: Esad Muhammed et-Tayyib, Mektebetü Nezzâr Mustafa el-Bâz, Riyâd 1997.
• İbn Ebi Şeybe, Ebu Bekr Abdullah b. Muhammed, el-Musannef, tahk.: Muhammed Abdullah el-Cumu‘a, Mektebetü’r-Rüşd, Riyâd 2004.
• İbn Hişâm, es-Sîretü’n-nebeviyye, tahk.: Süheyl Zükâr, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1412/1992.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fida’ İsmail b. Ömer, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, tahk.: Sâmî b. Muhammed es-Selâm, Dâru Taybe, Riyâd 1999.
• İbn Nedim, el-Fihrist, Dâru’l-Marife, Beyrut 1994.
• el-Kurtubî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, tahk.: Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrût 2006.
• Mevlana Muhammed Ali, Kur’an-ı Kerim (Arapça Metinli Türkçe Tercüme ve Tefsir), çev.: Ender Gürol, Ahmadiya Anjuman Isha’at Islam Lahore Inc. U.S.A., Ohio U.S.A 2008.
• Muir, Sir William, Corân. Its Composition and Teaching and the Testimony it bears to the Holy Scriptures, Society for Promoting Christian Knowledge New York The Macmillian, London 1920.
• Mukâtil b. Süleyman, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, tahk.: Abdullah Mahmud Şehhate, el- Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-‘Âmme li’l-Kitâb, by., 1979.
• Müslim b. el-Haccâc, Ebu’l-Hüseyin, Sahîhu Müslim, Dâru’s-Selâm, Riyâd 2000.
• en-Nesefî, Abdullah b. Ahmed, Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl, tahk.: Mervân Muhammed eş-Şe’âr, Dâru’n-Nefâis, Beyrût 2006.
• Nöldeke, Theodor, Geschichte des Qorans, (F. Schwally'in genişlettiği 2. basım, Leipzig 1909'dan ofset baskı) Georg Olms Verlagsbuchandlung Hildeshem, Almanya 1961.
• Okumuş, Mesut, Kıır'an’ın Kronolojik Okunuşu Muhammed İzzet Derveze Örneği, Araştırma Yay., Ankara 2009.
• Öztürk, Mustafa, Ünsal, Hadiye “Evvelü Mâ Nezel Meselesi Bağlamında Erken Dönem Mekki Surelerin Kavram ve Anlam Dünyası”, Kur’an Nüzulünün Mekke Dönemi Sempozyumu 2012 Çorum, 2013.
• Öztürk, Mustafa, Ünsal, Hadiye, “Kur’an Tarihine Giriş -Evvelü ma Nezel (İlk Nazil Olan Kur’an Vahyi) Meselesi-,” Eski Yeni: Anadolu İlahiyat Akademisi Araştırma Dergisi, 2013, sayı: 26, ss. 65-119.
• Paret, Rudi, Kur’an Üzerine Makaleler, çev: Ömer Özsoy, Bilgi Vakfı Yay., Ankara 1995.
• Rodwell, John Medows, The Koran, J. M. Dent and Sons LTD, London 1915.
• es-Se‘âlebî, Abdurrahman b. Muhammed b. Mahlûf Ebî Zeyd, Tefsîru’s-Se‘âlebî, tahk.: Ali Muhammed Mu’avvız ve diğerleri, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrût 1997.
• es-Suyûtî, Celâleddin, ed-Durru’l-mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-me’sûr, tahk.: Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Merkezu Hicr, Li’l-Buhûs ve’d-Dırâsâti’l-Arabiyye ve’lİslamiyye, Kahire 2003.
• es-Suyûtî, Celâleddin, el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût 2007.
• eş-Şehristanî, Muhammed b. Abdülkerim, Mefâtîhu’l-Esrâr ve Mesâbîhu’l-Ebrâr, nşr. Muhammed Âzerşeb, Mîrâs-ı Mektûb, Tahran 2008.
• et-Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmi‘u’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân, tahk.: Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Merkezu Hicr li’l-Buhûs ve’d-Dırâsâti’l-Arabiyye ve’l-İslamiyye, Kahire 2001.
• Türcan, Selim, “Kur’an’ın İfade Kalıpları Nüzul Kronolojisini Aydınlatabilir mi? -Müzzemmil Sûresi Örneğinde Bir Yöntem Denemesi-”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/1, c. 9, sayı: 17, ss. 69-103.
• el-Üdfüvî, Ebu Bekir Muhammed b. Ali, Mukaddimetü Kitâbi’l-İstiğna fî ulûmi’l-Kur’ân ve Tefsîru Sûreti’l-Fâtiha minhu, neşr.: M. Suad Mertoğlu, İslam Araştırmaları Dergisi, yıl 2011, S. 25, ss. 51-112.
• Ünsal, Hadiye, Erken Dönem Mekkî Surelerin Tahlili, Ankara Okulu Yay., Ankara 2015.
• Watt, W. Montgomery, Kur’an’a Giriş, çev.: Süleyman Kalkan, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 1998.
• Weil, Gustav, “Der Qoran”, Historisch-Kritische Einleitung in den Koran, Bielefeld 1844.
• el-Yakubî, Ahmed b. Ebu Yakub b. Vehb b. Vâdıh el-Kâtib el-Abbasî, Târihu Yakûbî, Dâru Sâdır, Beyrut 1992.
• ez-Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah, el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut 2011.