Resâilü İhvâni’s-Safâ’da Felsefi Mantık Bilimi ve Dil(bilim)sel Mantık Bilimi

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 28, 109 - 114, 30.12.2015

Aytekin Özel

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.526133

Öz

Bu çalışma İhvânü’s-Safâ’nın (10. yüzyıl) Resâil-u İhvâni’s-Safâ adlı eserinde yer alan İsâgûcî risalesindeki ‘felsefi mantık bilimi’ ile ‘dil(bilim)sel mantık bilimi’ ifadelerinin içeriklerini sunar ve bu içeriklere mantık tarihi bakımından da bir değer biçer. Esasen ‘felsefi mantık’, modern dönemde de kullanılan bir ifadedir. Bununla birlikte günümüzde de bir ‘dil(bilim)sel mantık’ disiplininden söz etmek mümkündür. Bana öyle geliyor ki bu ifadeler, modern dönemdeki kullanımlarından farklı bir anlama sahip olmasına rağmen, ilk kez İhvânü’s-Safâ Risalelerinde geçmektedir.

Anahtar Kelimeler

İhvânü’s-Safâ, mantık tarihi, İsâgûcî, felsefi mantık, dil(bilim)sel mantık.

The Science of Linguistic and Philosophical Logic in Rasâilu Ikhwân al- Safâ

Öz

This study presents the contents of ‘the science of philosophical logic’ and ‘the science of linguistic logic’ which are found in Eisagoge text in the Ikhwân al-Safâ’s Rasâilu Ikhwân al- Safâ. This study also assesses these contents in terms of the history of logic. ‘Philosophical logic’ is a term, also used in the modern era and also it is possible to talk about the “presentday” a discipline of linguistic logic. It seems to me that these were seen in the tractates of Ikhwan al-Safâ (10th century) for the first time although their usage was somehow different than their contemporary usage.

Anahtar Kelimeler

Ikhwân al-Safâ, history of logic, Eisagoge, philosophical logic, linguistic logic

Kaynakça

• Al-Fârâbî, “et-Tavtıetü fi’l-Mantık”, Mübahat Türker Küyel, Fârâbî’nin Bazı Mantık Eserleri, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi yay. Sayı: 31, Fârâbî Külliyatısayı: 1, Ankara 1990.
• Bingöl, Abdülkuddüs, “İhvanu’s-Safâ Risalelerinde Mantık Konuları”, Türkiye I. Felsefe-Mantık- Bilim Tarihi Sempozyumu Bildirileri, prepared by Kenan Gürsoy, Alparslan Açıkgenç, Ankara 1991.
• Fakhri, M., İslam Felsefesi Tarihi, trans. Kasım Turhan, İstanbul 1998.
• Grayling, A.C., An Introduction to Philosophical Logic, USA 2001.
• Haack, Suzan, Philosophy of Logics, Cambridge University Press, Cambridge 1991.
• Ikhwân al-Safâ, Rasâilu Ikhwân al-Safâ, edited by B. Bustânî, vol. I-IV, Beirut dateless. Özel, Aytekin, İhvanü’s-Safa’nın Mantık Anlayışı, Bursa 2009.
• Özel, Aytekin, Aristoteles’in Analitikler Kuramının Çağdaş Yorumları Işığında Bir Arapça Mantık İncelemesi,Bursa 2012.
• Öner, Necati, Klâsik Mantık, Bilim Yay., Ankara 1996.
• Özlem, Doğan, Mantık, İstanbul 1999.
• Porhyrios, İsagoci, trans. Hamdi Ragıp Atademir, Konya 1948.
• Strawson, P. T., Introduction to Logical Theory, Jarrold and Sons Ltd, Norwich Catalogue No 2/5401/41 1.4, 1964 Great Britain.