The Institution of memorizing of the whole Quran in the protecting of the Quran

Yıl 2012, Cilt: 11 Sayı: 22, 229 - 251, 30.12.2012

Yaşar Kurt

https://doi.org/10.14395/jdiv39

Cited By: 11

Öz

Since the beginning of the descending of the Qur’an, it was protected by the Prophet Muhammad himself and his Companions by memorizing. This article examines how the believers have showed great endeavour in the protecting of the Qur’an through memorizing of the whole Qur’an since the time of the Prophet Muhammad until our time and deals with the institution of being hafız (memorizing the whole Qur’an by heart) in this direction.

Anahtar Kelimeler

Qur’an, the Prophet Muhammad, Protecting of the Qur’an, the institution of memorizing of the whole Q

Kur’ân’ın Korunmasında Hâfızlık Müessesesi

Öz

Kur’ân, nâzil olmaya başladığı andan itibaren, ilk muhatabı Hz. Peygamber ve onun gözetimindeki seçkin sahabe tarafından ezberlenerek koruma altına alınmıştır. Bu makale, Hz. Peygamber’den günümüze Kur’ân’ın muhafazası konusunda ona inananların Kur’ân’ı Kerîm’i ezberleyerek gösterdikleri gayreti ve bu doğrultuda geliştirdikleri hâfızlık müessesesini konu edinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Hz. Peygamber, Kur’ân’ın muhafazası, hâfızlık müessesesi.

Kaynakça

• Abdülbakî, Muhammed Fuad, el-Mu’cemü’l-müfehras, Dâru’l-Hadîs, Kahire 2001.
• Abdürrezzâk b. Hemmâm, Müsannef, Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1403H.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, I-VI, Dâru Sâdır, Beyrut, ts.
• Alâuddîn Haskefî, ed-Dürru’l-muhtâr, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1987. (Reddü’l-Muhtâr kenarında)
• Ata, Ulvi, “Hafızlık ve Eğitimi”, Diyanet Aylık Dergi, Sayı: 222, Haziran 2009.
• el-Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b. Ahmed, Umdetü’l-kârî, İdaretü’t-Tıbaati’l- Müniriyye, Kahire, ts.
• Bakıllanî, Ebu Bekr Muhammed b. Tayyib, İ’câzü’l-Kur’ân, el-Matbaatü’s-Selefiyye, Kahire 1349H.
• Baltacı, Cahid, XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri, İstanbul 1976.
• Bozkurt, Nebi, “Hâfız”, DİA, XV, 74.
• -------, “Dâru’l-Kurra”, DİA, VIII, 543.
• Buharî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, es-Sahîh, Dârü’t-Tıbâati’l-Âmire, İstanbul 1315H.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, DİB Yay., Ankara 1988.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammad, es-Sıhâh, tahk.: Şihabüddin Ebû Amr, Dârü’l-Fikr, Beyrut 1998.
• Corcî Zeydân, Medeniyet-i İslâmiyye Tarihi, çev.: Zeki Meğamiz, İstanbul 1329H.
• Çelebi, Ahmed, İslâm’da Eğitim Öğretim Tarihi, trc.: Ali Yardım, İstanbul, ts.
• ed-Dârakutnî, Ali b. Ömer, Sünen, Dâru’l-Marife, Beyrut 1966.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahmân, Sünen, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1407H.
• Draz, M. Abdullah, En Mühim Mesaj Kur’ân (çev.: Suat Yıldırım), Işık Yay. İstanbul 1994.
• -------, Kur’ân’ın Anlaşılmasına Doğru, çev.: Salih Akdemir, Mim Yay., yy. 1993.
• Ebu Bekir İbnü’l-Arabî, Ahkâmü’l-Kur’ân, tahk.: Ali Muhammed Bicavi, İsa el-Babi el-Halebi, Kahire 1974.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as, es-Sünen, tahk.: Muhammed Avvame, Dârü’l-Kable li’s-Sekâfeti İslâmiyye, Cidde 1998.
• Ebu’s-Suûd, Muhammed el-İmâdî, İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm, tahk.: Abdülkadir Ahmed Atâ, Mektebetü’r-Riyad, Riyad, ts.
• Ebû Ya’la Ahmed b. Ali, Müsned, Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâs, Dımaşk 1984.
• Evliya Çelebi, Seyahatname, çev.: Zuhuri Danışman, Zuhuri Danışman Yayınevi, İstanbul 1971.
• Gotthard, Jaschke, Yeni Türkiye’de İslâmcılık, Bilgi Yay. Ankara 1972.
• el-Hakîm en-Nisâburî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdurrahman, el-Müstedrek ale’s-sahîhayn, Beyrut 1990.
• el-Halebî, Ali b. Burhaneddin, es-Sîretü’l-Halebiyye, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1400H.
• Huzâî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed, Tahrîcü’d-delâlâti’s-sem’iyye, tahk.: Ahmed Muhammed Ebû Selame, Vizaretü’l-Evkaf, Kahire 1981.
• Hamidullah, Muhammed, “Kur’ân’ı Kerîm ile Diğer Semâvî Kitapların/Sayfaların Karşılaştırmalı Kısa Bir Tarihi”, çev.: Bahattin Dartma, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 3, Temmuz-Ağustos-Eylül 2007.
• -------, Kur’ân-ı Kerim Tarihi, Çev.: Salih Tuğ, İFAV Yay., İstanbul 1993.
• İbn Abdilber, el-İstizkâr, tahk.: Abdülmu’ti Emin Kal’aci, Dâru Kuteybe, Beyrut 1993.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed, Müsannef, Mektebetü’r-Riyâd, Riyad 1409H.
• İbn Hallikân, Ebu’l-Abbas Şemseddin b. Ahmed, Vefeyâtü’l-a’yân ve enbâu ebnâi’z-zemân, Dâru Sâdır, Beyrut 1977.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed, Sahîh, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1993.
• İbn Hişâm, es-Siretü’n-nebevi, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdülmelik, tahk.: Mustafa Sakka, Mustafa el-Babi el-Halebi, Kahire 1955.
• İbn İshâk, Ebû Abdullah, Siretü İbn İshâk, tahk.: Muhammed Hamidullah, yy., ts.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer, Fedâilü’l-Kur’ân, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1987.
• İbn Kudâme, el-Muğnî, Mektebetü’r-Riyadi’l-Hadise, Riyad, ts.
• İbn Mace, Abdullah Muhammed b. Yezid, Sünen, Dâru’l-Kütübi’l-’İlmiyye, Beyrut, ts.
• İbn Sa’d, Tabakât, Daru Sadır, Beyrut 1968.
• İbnü’l-Cezerî, en-Neşr fi’l-kırââti’l-aşr, Tahk.: Ali Muhammed Dabba’, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ts.
• İbnü’s-Salâh, Osman b. Abdurrahman, Ulûmü’l-hadîs, Beyrut 1972.
• Karaman, Hayreddin ve Diğerleri, Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, D.İ.B. Yayınları, Ankara 2006.
• el-Kastallânî, Ahmed b. Muhammed, el-Mevâhibü’l-ledûniyye, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1996.
• Kazıcı, Ziya, İslâm Medeniyet ve Müesseseleri Tarihi, Kayıhan Yay., İstanbul 1999.
• Kettânî, Muhammed Abdülhay b. Abdülkebîr, et-Terâtibü’l-idâriyye, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Bey- rut, ts.
• el-Kinâne, Ahmed b. Ebû Bekr, Misbâhü’z-Zücâce, Dâru’l-Arabiyye, Beyrut 1403H.
• Kurtubî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed, el-Câmi li ahkâmi’l-Kur’ân, Dâru’ş-Şü’ûb, Kahire 1372H.
• Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev.: Metin Kıratlı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1991.
• Mehmed Zihni, Nimet-i İslâm (Kitâbü’s-Salât), İstanbul 1322.
• Mennâ’u’l-Kattân, Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân, Kahire, ts.
• el-Münzirî, Muhammed Abdülkerîm b. Abdülkavî, et-Terğîb ve’t-Terhîb, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1417H.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî, es-Sahîh, neşr.: Muhammed Fuad Abdülbakî, Dâru İhyai’l- Kütübi’l-Arabiyye, Kahire 1955.
• en-Nesâî, Sünen, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1992.
• en-Nevevî, Ebû Zekeriyyâh Yahyâ b. Şeref, Şerhü’n-Nevevî alâ sahîhi’l-Müslim, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l- Arabî, Beyrut 1392H.
• -------, el-Mecmu’, Dâru’l-Fikr, Beyrut, ts.
• Önkal, Ahmet – Bozkurt, Nebi, “Cami”, DİA, 51.
• Pedersen, Jons, “Mescid”, İA.
• Sağman, Ali Rıza, Din Adamları Nasıl Yetiştirilmeli, Ahmed Said Matbaası, İstanbul 1951.
• Sahnûn, Abdüsselam b. Saîd Tenuhî, el-Müdevvenetü’l-kübrâ, Dâru Sadır, Beyrut 1905.
• Said b. Mensûr, Sünen, Dâru’l-Âsımî, Riyâd 1414H.
• es-Suyutî, Celâluddîn, el-İtkân fi ulûmi’l-Kur’ân, Kahire 1967.
• -------, ed-Dürru’l-mensûr et-tefsîr bi’l-me’sûr, tahk.: Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Merkezü Hicr li’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-Arabiyye, Kahire 2003.
• es-Süddî, Ebû Muhammed İsmail b. Abdurrahman, Tefsîru’s-Süddî el-Kebîr, tahk.: Muhammed Ata Yusuf, Dâru’l-Vefâ, yy., 1993.
• eş-Şafiî, Muhammed b. İdrîs, el-Ümm, Bulak 1321H.
• et-Taberânî, Ebû’l-Kâsım Suleymân b. Ahmed, Mu’cemü’l-kebîr, Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, Musul 1983.
• -------, Mu’cemü’l-evsat, Dâru’l-Harameyn, Kahire 1415H.
• Tahtâvî, Hâşiyetü’t-tahtâvî alâ merâki’l-felâh, Mısır 1356.
• Taşköprizade, Miftâhü’s-sa’âde ve misbâhü’s-siyâde fi mevzuati’l-ulûm, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1985.
• et-Tayâlisî, Ebû Dâvûd, Müsned, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, ts.
• Tirmizî Muhammed b. İsâ, el-Câmiu’s-Sahîh, Dâru’l-Kütübi’l-’İlmiyye, Beyrut 1986.
• Tunç, Yasemin, Kur’ân Hafızlığı ve Müslüman’ın Dinî Hayatındaki Önemi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü, İstanbul 2008.
• Yıldız, Hakkı Dursun (Heyet), Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
• ez-Zerkânî, Muhammed Abdülazîm, Menâhilü’l-’irfân fî ulûmi’l-Kur’ân, tahk.: Fevvâz Ahmed Zem- reli, Beyrut 1995.
• ez-Zerkeşî, Muhammed b. Abdullah, el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân, Kahire 1376/1957.