The al-Wujūh wa al-Nazāir Literature as a Genuine Form of Narration

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 18, 99 - 124, 01.12.2010

Selim Türcan

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Özgün Bir Nakil Biçimi Olarak Vücûh Ve Nezâir Edebiyatı

Öz

gün Bir Nakil Biçimi Olarak Vücûh ve Nezâir Edebiyatı Erken dönem tefsir edebiyatı ve özellikle vücûh ve nezâir çalışmaları, yazılı ve özgün bir nakil yolunu temsil etmektedir. Mukâtil’den başlamak suretiyle elimizdeki matbu nüshalardan hareketle bu edebiyatın başlangıcına ve seyrine dair ciddî verilere ulaşmak mümkündür. Elde edilen birikim her nesilde neredeyse hiç fire vermeden tekrarlanmış ve bu birikime ilavelerde bulunulmuştur. Vücûh ve nezâir çalışmalarında gerçekleştirilen dönüşüm sadece yeni madde başlıklarının eklenmesi ile ilgili değil, aynı zamanda eserlerin tasnif tarzıyla da alakalıdır. Çalışmalar giderek sözlük formuna bürünmüşlerdir. Bu çalışmalar bir kaç nakil yolundan da yararlanmış olabilir. Ayrıca vücûh ve nezâir çalışmalarında belli ilim merkezlerinde karakterini bulan dil ekollerinin tesiri de gözlenmektedir

Anahtar Kelimeler

Vücûh, nezâir, nakil, Kur’an, tefsir

Kaynakça

• Cerrahoğlu, İsmail Tefsir Usûlü, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 2009.
• Çelebi, Hind, (et-Tesârîf’e yazdığı mukaddime), eş-Şerikiyye et-Tunûsiyye li’t-Tevzî’, Tunus 1979.
• ed-Dâmeğânî, el-Huseyn b. Muhammed, Kâmûsu’l-Kur’ân ev ıslâhu’l-vücûh ve’n-nezâir fi’l-Kur’âni’l- Kerîm, tahk.: Abdulazîz Seyyidu’l-ehl, Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, Beyrut 1983.
• Ebû Ubeyde Ma’mer ibn el-Musennâ, Mecâzu’l-Kur’ân, tahk.: Mehmet Fuat Sezgin, Mektebetü’l- Hanci, Kahire 1988.
• el-Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd b. Mansûr el-Kûfî, Meâni’l-Kur’ân, tahk.: Ahmed Yûsuf Necâtî ve Muhammed Ali en-Neccâr (I.cilt), Muhammed Ali en-Neccâr (II. cilt), Abdulfettâh İsmâil Şelbî ve Ali en-Neccâr Nâsıf (III.cilt), Dâru’s-Surûr, Beyrut 1955.
• el-Hıyemî, Fâtıme Yûsuf, (Vücûhu’l-Kur’âni’l-Kerîm’e yazdığı mukaddime), Dâru’s-Sekâ, Dımeşk 1996.
• İbnü’l-Cevzî, Cemâluddîn Ebu’l-Ferec Abdurrahmân Nüzhetü a’yüni’n-nevâzır fî ‘ilmi’l-vücûh ve’n- nezâir, tahk.: Muhammed Abdulkerîm Kâzım er-Râdî, Muessesetü’r-Risâle, Beyrut 1404/1984.
• Karagöz, Mustafa, ‚Vücûh ve Nezâirin Terimleşme Süreci –Nezâirin ‘Eşanlamlılık’ Olarak Tanım- lanma Sorunu-‛, Tarihten Günümüze Kur’an İlimleri ve Tefsir Usûlü, İlim Yayma Vakfı, İstanbul 2009, ss. 441-475.
• Katip Çelebi, Musatafa b. Abdillâh Hacı Halîfe, Keşfu’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-funûn, Vekâletü’l- Me’ârif, by., ts.
• Koç, Mehmet Akif, İsnâd Verileri Çerçevesinde Erken Dönem Tefsir Faaliyetleri İbn Ebî Hâtim (ö.327/939) Tefsiri Örneğinde Bir Literatür İncelemesi, Kitâbiyât, Ankara 2003.
• -----, Tefsirde Bir Kaynak İncelemesi es-Salebî (427/1036) Tefsirinde Mukâtil b. Süleymân (150/767) Riva- yetleri, Kitâbiyât, Ankara 2005.
• el-Muberrid, Ebû’l-‘Abbâs Muhammed b. Yezîd en-Nahvî, Ma’ttefeka lafzuhû ve’htelefe ma’nâhu fi’l- Kur’âni’l-Mecîd, tahk.: Ahmed Muhammed Süleymân Ebû Ra’d, Vezâratü’l-Evkâf ve’ş- Şu’ûni’l-İslâmiyye, by., 1409/1988.
• Mukâtil b. Süleymân, Tefsîru Mukâtil b. Süleymân, tahk.: Ahmed Ferîd, Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1424/2003.
• -----, el-Vücûh ve’n-nezâir, tahk.: Ali Özek, İlmi Neşriyat, İstanbul 1993.
• en-Neysâbûrî, Ebû Abdirrahmân İsmâîl b. Ahmed ed-Darîr el-Hîrî, Vücûhu’l-Kur’âni’l-Kerîm, tahk.: Fâtıme Yûsuf el-Hiyemî, Dâru’s-Sekâ, Dımeşk 1996.
• Okuyan, Mehmet, Kur’an’da Vucûh ve Nezâir –Çok Anlamlı Kelimeler ve Edatlar-, Etüt Yayınları, Sam- sun 2007.
• Özek, Ali (el-Vücûh ve’n-nezâir’e yazdığı tanıtım bölümü), İlmi Neşriyat, İstanbul 1993.
• er-Râdî, Muhammed Abdülkerîm Kâzım, (Nüzhetü’l-a’yün’e yazdığı mukaddime), Muessesetü’r- Risâle, Beyrut 1404/1984.
• es-Se’âlibî, Abdulmelik b. Muhammed, el-Eşbâh ve’n-nezâir fi’l-elfâzi’l-Kur’âniyye elletî terâdefet me’ânîhâ ve tenevve’at me’ânîhâ, tahk.: Muhammed el-Mısrî, ‘Âlemu’l-Kütüb-Mektebetü’l- Mütenebbî, Beyrut-Kâhire 1404/1984.
• Serinsu, Ahmet Nedim Kur’an’ın Anlaşılmasında Esbâb-ı Nüzulün Rolü, Şule Yay., İstanbul 1994.
• Seyyidü’l-ehl, Abdulazîz, (Kâmûsu’l-Kur’ân’a yazdığı mukaddime), Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, Beyrut 1983.
• Sezgin, M. Fuad, Buhârî’nin Kaynakları, Kitâbiyât, Ankara 2000
• Subhu’s-Sâlih, Mebâhis fî ‘ulûmi’l-Kur’ân, Dersaadet (İstanbul), ts.
• es-Suyûtî, Abdurrahmân b. Ebî Bekr Celâluddîn, Tedrîbu’r-râvî fî şerhi takrîbi’n-Nevevî, tahk.: Ahmed Ömer Hâşim, Dâru’l-Kütübü’l-‘Arabî, Beyrut 1414/1993.
• et-Taberî, Muhammed b. Cerîr Ebû Cafer, Câmi’u’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân, tahk.: Ahmed Muham- med Şâkir, Muessestü’r-Risâle, by., 1420/2000.
• et-Tirmizî, el-Hakîm, Tahsîlu nezâiri’l-Kur’ân, tahk.: Hüsni Nasr Nîrân, 1389/1969.
• Türcan, Selim ‚Tefsir Tarihçiliği Bağlamında Klasik Esbâb-ı Nüzul Yaklaşımının Değerlendirilme- si‛, İslâmî İlimler Dergisi, Bahar 2007.
• Versteegh, Kees, ‚Grammar and Exegesis, The Origins of Kufan Grammar and the Tafsir Muqâtil‛, Der Islam, 67 (1990), ss. 206-242.
• Yahyâ b. Sellâm, et-Tesârîf tefsîru’l-Kur’ân mimmâ iştebehet esmâuhû ve tesarrafet me’ânîhi, tahk.: Hind Çelebi, eş-Şerikiyye et-Tunûsiyye li’t-Tevzî’, Tunus 1979.
• ez-Zerkânî, Abdulazim, Menâhilu’l-irfân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l-‘Arabî, Beyrut 1415/1995.