A Comparison of the Eschatologies of Fārabī and Ibn Sīnā

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 18, 125 - 141, 01.12.2010

Aygün Akyol

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Fârâbî ve İbn Sînâ’ya Göre Meâd Meselesi

Öz

Bu çalışmada insanî nefislerin bedenden ayrılışı sonrası durumu Fârâbî ve İbn Sînâ’ya göre incelendi. Bu iki düşünürü seçmedeki maksadımız, Meşşâî ekole mensup olmaları ve düşüncelerinin benzer ve farklı yönlerini ortaya koymaktır. Konu, kelamcılar tarafından itikâdî boyuta taşınmış ve filozoflara ağır eleştiriler yapılmıştır. Biz konunun itikâdî boyutunu hariç tuttuk ve felsefî boyutuna odaklandık. İnsani nefisler Fârâbî ve İbn Sînâ tarafından cevher olarak kabul edilir. Fârâbî bazı insani nefislerin bedenden ayrılışı sonrası varlığını devam ettirmediğini iddia eder. Fakat İbn Sînâ’ya göre her insani nefis varlığını devam ettirir

Anahtar Kelimeler

Fârâbî, İbn Sînâ, Nefis, Beden, Meâd

Kaynakça

• Altıntaş, Hayrani, İbn Sina Metafiziği, AÜİF. Yay., Ankara 1992.
• Atay, Hüseyin, “Nefis”, AÜİF Dergisi, c. 37.
• Aydın, Mehmet, “Fârâbî’nin Ruhun Ölümsüzlüğüne Dair Görüşü ile İlgili Bazı Yanlış Anlamalar”, İslâm Felsefesi Yazıları-Makaleler II, Ufuk Kitapları, İstanbul 2000.
• ---------, “İbn Sînâ’nın Mutluluk (es-Sa’ade) Anlayışı”, İslâm Felsefesi Yazıları-Makaleler II, Ufuk Ki- tapları, İstanbul 2000.
• Aydın, İbrahim Hakkı, Fârâbî’de Metafizik Düşünce, Bil Yay., İstanbul 2000.
• Bayrakdar, Mehmet, İslâm Felsefesine Giriş, TDV Yay., Ankara 1999.
• ---------, “İbn Sînâ’nın Cevher Kavramının Sorunları”, Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler Kitabı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A. Ş. Yay., 22-24 Mayıs 2008 İstanbul, c. I.
• Cürcani, Seyid Şerif, Kitabu’t-Ta’rifât, tahk.: Abdu’l-Münim Hafnî, Daru’r-Reşad Yay., Kahire, ts.
• Dağ, Mehmet, “İbn Sînâ’nın Psikolojisi”, İbn Sînâ Ölümünün Bininci Yılı Armağanı 1984’ten Ayrı Ba- sım, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1984.
• Deniz, Gürbüz, Kelâm Felsefe Tartışmaları –Tehâfütler Örneği-, Fecr Yayınevi, Ankara 2009.
• Durusoy, Ali, İbn Sînâ Felsefesinde İnsan ve Âlemdeki Yeri, İFAV Yay., İstanbul 1993.
• Haklı, Şaban, Müteahhirin Döneminde Felsefe-Kelam İlişkisi: Fahreddîn er-Râzî Örneği, Basılmamış Dok- tora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2002.
• ---------, “İbn Sînâ Epistemolojisinde Bir Bilgi Kaynağı Olarak Sezgi”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fa- kültesi Dergisi, 2007/1.
• Hawi, Sami S., “İbn Tüfeyl’in Fârâbî’nin Bazı Görüşlerini Eleştirisi”, çev.: Atilla Arkan, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002, sayı: 5.
• Fârâbî, Fususu’l-Medenî, çev.: Hanifi Özcan, Dokuz Eylül Üniversitesi Yay., İzmir 1987.
• ---------,İdeal Devlet/el-Medinetü’l-Fazıla, çev.: Ahmet Arslan, Vadi Yay, Ankara 1997.
• ---------,el-Medinetü’l-Fazıla, çev.: Nafiz Danişmen, MEB. Yay., Ankara 2001.
• ---------, Kitâbu’l-Hurûf, çev.: Ömer Türker, Litera Yay., İstanbul 2008.
• ---------,Kitabu Arâi Ehli’l-Medineti’l-Fâzıla, tahk.: Alber Nasri Nadir, Daru’l-Maşrik, Beyrut 1991.
• ---------,”Mufârık Varlıkların İspatı Hakkında Risale”, çev.: Nuri Adıgüzel, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sivas 1998, sayı: 2.
• ---------, Risâletü Zenonu’l-Kebîri’l-Yunânî, Dâiretü’l-Meârifi’l-Ûsmâniyeti’l-Mekâine, yy., 1349.
• ---------, Deâvayi Kalbiye, Dâiretü’ş-Meârifi’l-Ûsmâniyeti’l-Mekâine, yy., 1346.
• ---------,”Risale fi Me’ânî’l-Akl”, İslâm Filozoflarından Felsefe Metinleri, çev.: Mahmut Kaya, Klasik Yay., İstanbul 2003.
• ---------,Siyâsâtü’l-Medenîyye, tahk.: Ali Mülhim, Daru Mektebeti’l-Hilal, yy., ts.
• ---------,Ta’likât, neşr: Dâiretü’ş-Meârifi’l-Ûsmâniyeti’l-Mekâine, yy., 1346.
• ---------,Uyunu’l-Mesâil, tahk.: Muhittin Hatib-Abdu’l-Fettah Geylan, Kahire 1910.
• Gazâlî, Tehâfutü’l-Felâsife, tahk.: Süleyman Dünya, neşr. Dâru’l-Maarif, Kahire 1987.
• ---------, el-Munkız min ed-Dalâl, Mektebetü’ş-Şa’biyye, Beyrut ts.
• İbn Manzur, Lisânu’l-Arap, Dâru’s-Sadr, Beyrut 1990.
• İbn Sînâ, al-Adhaviyye fi’l-Meâd, thk.: Hasan Asî, Müessetü’l-Câmiîyye, Beyrut 1987.
• ---------, el-Mebde ve’l-Meâd, edit.: Abdullah Nurani, neşr. Müessesi Mutalaâti İslâmî, Tahran 1984.
• ---------, eş-Şifâ/et-Tabiiyyât, tahk.: İbrahim Medkur, yy., trs.
• ---------,İşaretler ve Tembihler, çev.: Ali Durusoy, Muhittin Macit, Ekrem Demirli, Litera Yay., İstan- bul 2005.
• ---------,”Hudud”, Tis’a Resâil, Cevâib Matbaası, İstanbul 1298.
• ---------, Metafizik I/Kitâbu’ş-Şifâ, çev.: Ekrem Demirli,Ömer Türker, Litera Yay., İstanbul 2004.
• ---------, Metafizik II/Kitâbu’ş-Şifâ, çev.: Ekrem Demirli,Ömer Türker, Litera Yay., İstanbul 2005.
• ---------, Mantığa Giriş/Kitâbu’ş-Şifâ, çev.: Ömer Türker, Litera Yay., İstanbul 2006.
• ---------, Necât, thk.: Macit Fahri, nşr. Darü’l-Afaki’l-Cedide, Beyrut 1985.
• ---------, Nefs/Kitâbu’ş-Şifâ, tahk.: Jan BaFkos, Prag 1956.
• İbn Tufeyl, Hay bin Yakzan, Osmanlıca çev.: Babanzade Reşit, haz.: N. Ahmet Özalp, İnsan Yay., İstanbul 1985.
• Kurşunoğlu, Fatma Nuriye, İbn Sina’da Mead, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversite- si Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2006.
• Kutluer, İlhan, “Cevher”, DİA, İstanbul 1993.
• Özalp, Hasan, Farabi ve İbn Sina Düşüncesinde Mead, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas 2006.
• Şahin, Eyüp, “İbn Sînâ’da Ruhun Ferdiyetinin Bekası Problemi”, Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler içinde, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yay., İstanbul 2009.
• Şehristânî, el-Milel ve’n-Nihâl, tahk.: Muhammed Seyyid Keylânî, Dârü’l-Ma’rife, Beyrut, ts.
• Türker, Ömer, “Nefis”, DİA, İstanbul 2006.
• Uludağ, Süleyman, “Nefis”, DİA, İstanbul 2006.
• Uyanık, Mevlüt, “İslâm Felsefesinin Teşekkül Dönemi Varlık Anlayışında Birinci ve İkinci Cevher Kavramı”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002/1.
• Walzer, Richard, “Açıklama ve Yorumlar”, el-Medinetü’l-Fazıla/İdeal Devlet içinde, çev.: Ahmet Arslan, Vadi Yay., Ankara 1997.