Sûfîlerin “…Gözümün Nûru Namazda Kılındı.” Hadisindeki “Kurretu Ayn”a Bakışı

Yıl 2014, Cilt: 13 Sayı: 26, 63 - 82, 30.12.2015

Veysel Akkaya

https://doi.org/10.14395/jdiv139

Cited By: 1

Öz

Bu makalede “Hz. Peygamber’in göz aydınlığının (kurretü ayn) namazda olması” hadisinin, mutasavvıflar tarafından nasıl anlaşıldığı ortaya konulmaktadır. Hadîsin tasavvufî şerhlerine geçmeden önce Arap dilinde “kurretü ayn” tabirinin, gözün bir şeyde karar kılması ve sevinçten kinaye olmak üzere, iki esas anlamı açıklanmıştır. Hadis şarihlerinin her iki mana ile ilgili, hadisi muhabbet ve müşâhede doğrultusundaki izahlarına kısaca yer verilmiştir. Ardından mutasavvıfların hadîse getirdikleri, zengin açıklamalar değerlendirilmiştir. Mutasavvıflar namazdaki göz aydınlığının Allah’a muhabbetten kaynaklandığına kanidirler. Kişinin göz aydınlığı muhabbeti nisbetinde gerçekleşmektedir. Kimi için bu göz aydınlığı Hakk’ın huzurunda durma, Hakk’a vuslat iken, kimi için de müşâhede makamına erme sevincini yaşamaktır. Müşâhede makamından nasibi olanlar ise peygamberler ve velilerdir.

Anahtar Kelimeler

Namaz, göz aydınlığı, muhabbet, müşâhede

Sufi’s comments on the term of “kurretu ayn” in that hadith “…It was pointed out as pray the light of my eyes”

Öz

In this article “bright eyes of the Prophet’s in prayer” of the hadith, is demonstrated what understanding by the Sufis. Before proceeding to the mystical commentary of the hadith, this term “kurretü ayn” in the Arabic language, the eye fixing something and the joy of being a trope, two essentially means are explained. Hadith commentators are given descriptions briefly, related to both meanings, in the direction of love and observation with the hadith. Sufis rich descriptions on hadith are evaluated. Sufis agree that bright eyes in prayer result from the love of Allah. The more the person has love of Allah, the more has bright eyes. According to some, the bright of eyes is to stand in the presence of Allah when Reunion time and according to some people to feel joyful about attain observation rank. Prophets and saints can rank among observation rank.

Anahtar Kelimeler

Prayer, eyes bright, love, observed

Kaynakça

• el-Askalânî, Ahmed b. Ali b. Hacer, Fethu’l-Bârî, Dâru’l-Mârife, Beyrut 1379.
• el- Bağdâdî, Alâeddîn Ali b. Muhammed b. İbrâhim (Hâzin), Lübâbü’t-Te’vil fî Meâni’t-Tenzîl (Tefsîrü’l-Hâzin), tahk.: Muhammed Ali Şâhin, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1415.
• el- Bezzâr, Ebû Bekir Ahmed b. Amr, Müsnedü Bezzâr, tahk.: kurul, Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, Medine 2005.
• el-Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, es-Sahîh, tahk.: Muhammed Züheyr b. Nâsır, Dâru Tavki’n-Necât, Beyrut 1422 H.
• Bursevî, İsmâil Hakkı, Kırk Hadis Şerhi, haz.: Hikmet Gültekin, Sami Erdem, İnsan Yay., İstanbul 1998.
• Çakmaklıoğlu, M. Mustafa, İbadetlerin Tasavvufi Yorumu: Muhyiddin İbn Arabi Örneği, Hitit Kitap Yay., Ankara 2009
• el- Cevzî, İbn Kayyım, Tarîku’l-Hicrateyn, Dâru’s-Selefiyye, Kâhire 1394.
• el- Cevzî, Ebu’l-Ferec, Sıfatü’s-Safve, tahk.: Ahmed b. Ali, Dâru’l-Hadîs, Kâhire 2000.
• Demirci, Mehmet, İbadetlerde Mânevî Boyut, Mavi Yay., İstanbul 2004
• Ebû Bekir b. Ebî Şeybe, el-Kitâbu’l-Musannıf, tahk.: Kemâl Yusuf Hût, Mektebetü’r-Rüşd, Riyâd 1409H.
• Ebû Muhammed Hâris, Müsnedü Hâris, tahk.: Hüseyin Ahmed Sâlih el-Bâkirî, Merkezü Hizmeti’s- Sünne ve’s-Sîreti’n-Nebeviyye, Medine 1992.
• Ebu’l-Fidâ, İsmâil b. Muhammed Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyye, Beyrut 1932.
• el- Ensârî, Ebû Yusuf, Kitâbu’l-Âsâr, tahk.: Ebu’l-Vefâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1355.
• el- Herevî, Ali b. Muhammed, Mirkâtü’l-Mefâtîh Şerhu Mişkâtü’l-Mesâbîh, Dâru’l-Fikr, Beyrut 2002.
• el- Hindî, Müttakî, Kenzü’l-Ummâl, tahk.: Bekrî Hayyânî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1981.
• el- Kahtânî, Saîd b. Ali, el-Huşû fi’s-Salât, Matbaatu Sefîr, Riyad 1412.
• el-Kârî, Ebü’l-Hasan Nureddin Ali b. Sultan Muhammed Esrâri’l-Merfûa fî Ahbâri’l-Mevzûa, tahk.: Muhammed es-Sibâ, Dâru’l-Emânet, Beyrut 1971.
• el- Kastalânî, Ebu’l-Abbas Şihâbüddîn, İrşâdü’s-Sârî li Şerhi Buhârî, Matbaatü’l-Kübrâ el-Emîriyye, Kâhire 1323.
• el- Kurtubî, Ebû Abdullah, el-Câmiu’l-Ahkâm, tahk.: Ahmed el-Berdunî ve İbrâhim Atfîş, Dâru’l- Kütübi’l-Mısriyye, Kâhire 1964.
• el- Mekkî, Muhammed b. Ali Ebû Tâlib Kûtu’l-Kulûb fî Muâmeleti’l-Mahbûb, tahk.: Âsım İbrâhim el- Geylânî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2005.
• el- Mervezî, Ebû Abdullah Muhammed b. Nasr, Ta’zîmu Kadri’s-Salât, tahk.: Abdurrahman Abdul- cebbâr el-Ferîvâî, Mektebetü’t-Dâr, Medîne 1406.
• el- Münâvî, Zeynüddîn Muhammed, Feyzü’l-Kadîr Şerhu Câmiu’s-Sağîr, Mektebetü’t-Ticâriyye el- Kübrâ, Kâhire 1356.
• Isfahânî, Ragıb Ebu’l-Kasım el-Hüseyin, Müfredâtün fî Garîbi’l-Kur’an, tahk.: Safvan Adnan ed- Davudî, Daru’l-Kalem, Dımaşk 1412.
• Isfahânî, Ebû Nuaym, Hilyetü’l-Evliyâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1409.
• İbn Ebî Şeybe, Kitâbu’l-Musannıf, tahk.: Kemal Yusuf Hût, Riyad 1409.
• İbn Manzûr, Alî b. Ahmed el-Ensârî, Lisânü’l-Arab, Dâru’s-Sadr, Beyrût, ts.
• İbnü'l-Arabî, Ebû Abdullah Muhyiddin Muhammed b. Ali, Fusûsu’l-Hikem, tahk.: Ebu’l-Alâ Afîfî, Dâru’l-Kütübi’l-Arabîyye, Beyrut, 1980.
• --------, el-Fütuhâtü’l-Mekkiyye, (IV c.), Dâru’s-Sadr, Beyrût, ts.
• İmam Ahmed, Müsned, tahk.: Kurul, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2001.
• İmam Gazzâlî, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, Dâru’l-Mârife, Beyrut 1983.
• --------, Mîzânu’l-Amel, tahk.: Süleyman Dünyâ, Dâru’l-Mârife, Beyrut 1964.
• İmam Rabbânî, Mektûbât, Hakîkat Kitabevi, İstanbul 2002.
• el- Kâşânî, Kemaleddin Abdürrezzak b. Ebu’l-Ganâim Muhammed, Şerhu Fusûsi’l-Hikem, el- Matbaatü’l-Meymeniyye, Kâhire 1903.
• el-Kâşifî, Hüseyin Vaiz, Tefsîr-i Mevâkib, çev.: İsmail Ferruh Efendi, Mevakib Tefsiri, (Tibyan Tefsiri Kenarında), Âlem Matbaası, İstanbul 1318.
• el- Kelâbâzî, Ebû Bekir, Bahru’l-Fevâid, tahk.: Muhammed Hasan, Ahmed Ferid el-Mezîdî, Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1999.
• el-Konevî, Sadreddîn, Kırk Hadis Şerhi ve Tercümesi, tahk. ve çev., Hasan Kamil Yılmaz, Mebkam, Konya 2010.
• Muhammed Pârsa, Şâh-ı Nakşibend Hazretlerinin Sohbetleri, çev.: Necdet Tosun, Erkam Yay., İstanbul 2002.
• Müslim b. Haccâc, Sahîh, tahk.: Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut, ts.
• en- Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Ali b. Şuayb, Sünenü’l-Kübrâ, tahk.: Şuayb Arnavut, Mües- sestü’r-Risâle, Beyrut 2001.
• Tahralı, Mustafa, “Ayn ve Ayniyyet”, (A. Avni Konuk, Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi c. IV için- de), Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay., İstanbul 1992.