The Field where the Padishah’s Sons and Daughters are Equalized in Ottoman Empire: Protocol

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 27, 183 - 202, 30.06.2015

Funda Acar

https://doi.org/10.14395/huifd.79205

Cited By: 4

Öz

Protocol which has been used in different meanings throughout its historical course was used as a comprehensive concept referring to the protocol concerning the official matters and the ceremonies related to the private lives of the palace people in the Ottoman Empire. In terms of the Ottoman history, official protocol and private protocol gained value with the features of indicating an old and established state tradition and partly of shedding light on the mystery of the private life demanded to be kept confidential, respectively. Applying the same protocol just because they were the padishah’s children, disregarding the future roles and status in the crucial points of their lives such as birth and starting schooling, made the private protocol very valuable to be able to understand and explain the Ottoman culture. Thanks to the private protocol in which the padishah’s sons seen as the prosspective padishah in the context of their roles and status and the padishah’s daughters considered as the prospective wives and mothers were equalized, women’s, in general, and specifally, the padishah’s daughters’ socio – cultural positions became clearer

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, padishah, sehzade, sultan, protocol

Osmanlıda Padişah Oğulları ve Kızlarının Eşitlendiği Alan: Teşrifat

Öz

Tarihî süreç içerisinde farklı anlamlarda kullanılan teşrifat, Osmanlı Devleti’nde resmî işlere dair protokol ile saray halkının özel hayatlarına dair merasimleri ifade eden geniş kapsamlı bir kavram olarak kullanılmıştır. Osmanlı tarihi açısından resmî teşrifat, eski ve köklü bir devlet geleneğine delalet etme, özel teşrifat da mahrem kalması istenen özel hayatın gizemine kısmen ışık tutma özelliğiyle değer kazanmıştır. Padişah oğulları ve kızlarına doğum ve eğitime başlama gibi hayatlarının belli dönüm noktalarında ileriye yönelik rol ve statüleri dikkate alınmadan sırf padişah çocuğu olarak aynı teşrifatın uygulanması, özel teşrifatı Osmanlı kültürünü anlama ve açıklama noktasında da oldukça değerli kılmıştır. İleriye yönelik rol ve statü bağlamında müstakbel padişah olarak görülen şehzâdeler ile müstakbel eş ve anne olarak görülen sultanların padişah çocuğu olarak eşitlendiği özel teşrifat sayesinde Osmanlı toplumunda genelde kadının, özelde de sultanların sosyo-kültürel konumları netlik kazanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, padişah, şehzâde, sultan, teşrifat

Kaynakça

• Abdülaziz Bey, Osmanlı Âdet, Merasim ve Tabirleri, haz.: Kâzım Arısan, Duygu Arısan Günay, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1995.
• Akgündüz, Ahmet,Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, Fey Vakfı Yay., İstanbul 1990.
• Alderson, A. D., Osmanlı Hanedanının Yapısı, çev.: Şefaettin Severcan, İz Yayıncılık, İstanbul 1998.
• Ali Seydi Bey, Teşrifat ve Teşkilatımız, haz.: Niyazi Ahmet Banoğlu, Tercüman 1001 Temel Eser, yy., ts.
• Alikılıç, Dündar, “Osmanlı Saray Teşrifâtı ve Törenleri”, Türkler, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, c. 9, ss. 875-886.
• Arslan, Mehmet, Türk Edebiyatında Manzum Surnameler (Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri), Ata- türk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara 1999.
• Demirtaş, Funda, Celâl-zâde Mustafa Çelebi, Tabakâtü’l-Memâlik ve Derecâtü’l-Mesâlik, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 2009.
• Gelibolulu Mustafa Âlî, Câmi’u’l-Buhûr der Mecâlis-i Sûr,Edisyon kritik ve tahlil: Ali Öztekin, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1996.
• Gelibolulu Mustafa Âlî, Künhü’l-Ahbâr, İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi, Türkçe Yazma- lar Koleksiyonu, no: 5959.
• Hammer, Joseph Von, Kanuni Çağının Ruhu, çev. Mehmet Ata, haz.: Abdulkadir Karahan, Kapı Yay., İstanbul 2011.
• Karaca, Filiz, “Teşrifat”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2011, c. 40, ss. 570-572.
• Kramers, J. H., “Sultan”, İA, Milli Eğitim Bakanlığı Yay., İstanbul 1970, c. 11, ss. 24-28.
• Nutku, Özdemir, II. Mahmut Döneminde Düzenlenen Önemli Şenlikler, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1983.
• Nutku, Özdemir, IV. Mehmet’in Edirne Şenliği (1675), Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1972.
• Osmanoğlu, Ayşe, Babam Sultan Abdülhamid (Hâtıralarım), Selçuk Yay., İstanbul 1986.
• Özgüdenli, Osman Gazi, “Sultan”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2009, c. 37, ss. 496- 497.
• Öztürk, Mustafa, “Sultan”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2009, c. 37, ss. 495-496.
• Peçevî İbrahim Efendi, Târîh-i Peçevî, Matbaa-i Âmire, c. I-II, İstanbul 1283.
• Peirce, Leslie P., The İmperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire , Oxford Univer- sity Press, New York 1993.
• Râşid, Târîh-i Râşid, Matbaa-i Âmire, İstanbul1282.
• Silahdâr Fındıklılı Mehmed Ağa, Silahdâr Târîhi, Devlet Matbaası, İstanbul 1928.
• Taneri, Aydın, Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Döneminde Hükümdarlık Kurumunun Gelişmesi ve Saray Hayatı-Teşkilâtı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yay., Ankara 1978.
• Tarım-Ertuğ, Zeynep, “Osmanlı Devleti’nde Resmî Törenler ve Birkaç Örnek”, Osmanlı, Yeni Tür- kiye Yay., Ankara 1999, c. 9, ss. 133-142.
• Uluçay, Çağatay, “İstanbul’da XVIII. ve XIX. Asırlarda Sultanların Doğumlarında Yapılan Törenler ve Şenliklere Dair”, İstanbul Enstitüsü Mecmuası, Baha Matbaası, İstanbul 1958, sayı: IV, ss. 199-213.
• Uluçay, Çağatay, Harem II, Türk Tarih Kurumu Yay., 3. Baskı, Ankara 1992.
• Uluçay, Çağatay, Harem’den Mektuplar I, Vakit Matbaası, İstanbul 1956.
• Uluçay, Çağatay, Osmanlı Saraylarında Harem Hayatının İçyüzü, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1959.
• Uluçay, Çağatay, “Fatma ve Safiye Sultanların Düğünlerine Ait Bir Araştırma”, İstanbul Enstitüsü Mecmuası, Baha Matbaası, İstanbul 1958, sayı: IV, ss. 135-153.
• Uluçay, Çağatay, Padişahların Kadınları ve Kızları, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1985.
• Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilâtı, Türk Tarih Kurumu Yay., 3. Baskı, Ankara 1988.
• Uzunçarşılı, İ. Hakkı, Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yay., 7. Baskı, Ankara 1998. Arşiv Belgeleri
• BOA, Cevdet Tasnifi, Saray No: 20.
• BOA, Cevdet Tasnifi, Saray No: 5996.
• BOA, Cevdet Tasnifi, Saray No: 833. BOA, Sadaret 359.
• Top. Arş. D. No: 7859.
• Top. Arş. D. No: 7917.
• Top. Arş. D. No:8131.
• Top. Arş. E. No: 11271.
• Top. Arş. E. No: 12293.
• Top. Arş. E. No: 1562.
• Top. Arş. E. No: 9255.
• Top. Arş. E. No: 3041.
• Top. Arş. E. No: 9958.
• Top. Arş. III. Mustafa Ruznâmesi, E. No: 12359.
• Top. Sar. M. A. E. No: 10183.