Kadın İstihdamının GSYİH Üzerindeki Etkisinin Görünüşte İlişkisiz Regresyon Kullanılarak Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 170 - 186, 30.04.2025

Aslı Okay Toprak

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1487352

Öz

Bu çalışma, sosyal ve toplumsal yapıları itibariyle kadın istihdamı konusunda Batı Avrupa ülkelerinden farklı eğilimlere sahip olan Macaristan, Çekya, Polonya, Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan'da kadın istihdam oranlarının GSYH üzerindeki etkisini analiz etmektedir. Her ne kadar son yıllarda kadın istihdamını artırmaya yönelik birçok yapısal reform hayata geçirilmiş olsa da bu çalışmada ele alınan ülkelerde Batı Avrupa ülkelerine kıyasla daha düşük istihdam oranları, toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ve toplumsal cinsiyet rolleri nedeniyle kadınların kariyer süreçlerinde kesintilere daha sık rastlanmaktadır. Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Çekya ve Polonya eski Doğu Bloku ülkeleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle geçmişten gelen ve Batı Avrupa deneyiminden farklılaşan bir istihdam yapısı söz konusudur. Eski Doğu Bloğu ülkelerinin geçmişte yaşadığı tam istihdam politikası ve yüksek kamu harcamaları, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından yerini serbest piyasa ekonomisine uyum sağlama çabalarına bırakmıştır. Yunanistan'ın bir Doğu bloğu deneyimi olmamasına rağmen, yüksek işsizlik ve cinsiyet eşitsizliği gibi kronik sorunlar açısından Batı Avrupa'nın gerisinde kalmaktadır. Yunanistan'ın bir Doğu Bloku deneyimi olmamasına rağmen, yüksek işsizlik ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği gibi kronik sorunlar açısından Batı Avrupa'nın gerisinde kalmaktadır. Bu çalışma, kadın istihdamı ve GSYİH arasındaki ilişkiyi bölgesel bir perspektiften incelemeyi ve bu doğrultuda uygulanabilecek politikalar önermeyi amaçlamaktadır. Altı ülkenin 1992-2022 dönemine ait GSYH, kadın istihdam oranı, kentsel nüfus oranı, ticaretin GSYH içindeki payı ve nihai tüketim harcamaları verileri yardımıyla görünüşte ilişkisiz regresyon modeli (SUR) kullanılarak değerlendirmeler yapılmıştır. Bu çalışmada kullanılan SUR tahmincisi, daha doğru tahminler üretmek için çeşitli denklemlerdeki hata terimleri arasındaki korelasyonu kullanmaktadır. Hata terimleri ilişkili olduğunda, SUR bu bilgiyi daha doğru parametre tahminleri üretmek için kullanır. Bu nedenle SUR, farklı koşullardan etkilenebilecek çok sayıda bağımlı değişkenin modellenmesinde etkilidir. Başka bir deyişle SUR, birbirine bağlı çok sayıda değişken içeren ekonomik hipotezlerin daha kapsamlı bir şekilde test edilmesini sağlar. Bu nedenle, bölgesel analiz için kullanışlı bir araçtır. SUR modelini kullanmak için zaman biriminin en az 30 dönem olması ve dikkate alınan birim sayısının 10'dan az olması gerekmektedir. Bu çalışmada, Polonya, Romanya ve Yunanistan için kadın istihdam oranı istatistiksel olarak anlamsız çıkarken, Macaristan, Çekya ve Bulgaristan'da kadın istihdam oranının GSYH üzerindeki etkisi sırasıyla %0,13, %0,50 ve %0,23 olmuştur. SUR modelinin genel sonuçlarına göre, kadın istihdamındaki %1'lik bir artış GSYH'de yaklaşık %0,16'lık bir artışa yol açmaktadır. Çalışmaya dahil edilen tüm ülkelerde, nihai tüketim harcamaları GSYH üzerinde en yoğun etkiye sahip değişken olarak bulunmuştur. Bu çalışma hem cari dönem aralığını hem de kullanılan ekonometrik metodolojiyi ele alması bakımından özgündür. SUR modeli yardımıyla hem ülkeye özgü hem de altı ülkenin geneline ilişkin bütüncül sonuçlar ele alınabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İktisadi Büyüme , Kadın İstihdamı , Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği , Doğu Avrupa Ekonomileri , SUR Model

Evaluation of the Impact of Women’s Employment on GDP Using Seemingly Unrelated Regression

Öz

This study analyzes the impact of women's employment rates on GDP in Hungary, Czechia, Poland, Romania, Bulgaria, and Greece, which have different trends in women's employment in relation to their social structures compared with Western European countries. Although many structural reforms have been implemented in recent years to increase women's employment, the countries considered in this study have lower employment rates, gender inequalities, and interruptions in women's career processes due to gender roles more frequently than in Western European countries. Hungary, Romania, Bulgaria, Czechia, and Poland are among the former Eastern Bloc countries. For this reason, there is an employment structure that comes from the past and differs from Western European experience. The full employment policy and high public expenditures experienced by the former Eastern bloc countries in the past were replaced by efforts to adapt to the free-market economy after the collapse of the Soviet Union. Although Greece has no Eastern Bloc experience, it falls behind Western Europe in terms of chronic problems like unemployment and gender inequalities. Although Greece does not have an Eastern bloc experience, it lags Western Europe in terms of chronic problems, such as high unemployment and gender inequalities. This study aims to examine the relationship between women's employment and GDP from a regional perspective and to suggest policies that can be implemented in this direction. With the help of GDP, female employment rate, urban population ratio, trade as a share of GDP, and final consumption expenditure data of the six countries for the period 1992-2022, estimates were made using the seemingly unrelated regression model (SUR). The SUR used in this study uses the correlation between the error terms in various equations to produce more accurate forecasts. When error terms are correlated, SUR uses this information to produce more accurate parameter estimates. Therefore, SUR is effective for modelling many dependent variables that may be affected by different conditions. In other words, SUR enables more comprehensive testing of economic hypotheses with many interdependent variables. Thus, it is a useful tool for regional analysis. To use the SUR model, the time unit should be at least 30 periods, and the number of units considered should be less than 10. In this study, while the female employment rate was statistically insignificant for Poland, Romania, and Greece, the effect of the female employment rate on GDP in Hungary, Czechia, and Bulgaria was 0.13%, 0.50%, and 0.23%, respectively. According to the general results of the SUR model, a 1% increase in female employment leads to an increase of approximately 0.16% in the GDP. In all the countries included in the study, final consumption expenditure was found to be the variable with the most intensive effect on GDP. This study is unique in that it addresses both the current period interval and econometric methodology used. With the help of the SUR model, both country-specific and holistic results of the six countries in general can be handled.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth , Women Employment , Gender Inequality , Eastern European Economies , SUR Model

Kaynakça

• Agenor, P.-R., & Canuto, O. (2015). Gender Equality and Economic Growth in Brazil: A Long-run Analysis. Journal of Macroeconomics, 43, 155-172. https://doi.org/10.1016/j.jmacro.2014.10.004
• Arıcıoğlu, E., & Kutlutürk, M. M. (2023). Kadınların İşgücüne Katılım Oranın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Örneği. Premium Sosyal Bilimler E-Dergisi, 7, 1-9. https://orcid.org/0000-0001-8826-4163
• Aydın, F. F., & Erdem, E. (2014). The Effect of Women's Employment on Competitiveness and Economic Growth: A Comparison of Turkey and the Most Competitive Countries. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (44), 59-71. https://doi.org/10.18070/euiibfd.55593
• Caceres, L. R. (2023). A Gender Perspective on Mexico's Economic Growth. The Journal of Developing Areas, 57(2), 107-143. https://doi.org/10.1353/jda.2023.0025
• Cazes, S., & Nesporova, A. (2004). Labour markets in transition: balancing flexibility and security in Central and Eastern Europe. Revue De L'ofre, 5(91), 23-54. Retrieved from: https://www.cairn.info/revue-de-l-ofce-2004-5-page-23.htm
• Dollar, D., & Gatti, R. (1999). Gender Inequality, Income, and Growth: Are Good Times for Women? The World Bank.
• Eren, M. V. (2019). Mena Ülkelerinde Sektörel Kadın İstihdamı ve Kalkınma Ararsındaki İlişkinin Ampirik Analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırma Dergisi, 17(4), 106-127. https://doi.org/10.11611/yead.570307
• Fazekas, K., Szabo-Morvai, & Agnes. (2019). The Hungarian Labour Market. Budapest: Institute of Economics, Centre for Economic and Regional Studies, Hungarian Academy of Sciences.
• Goldin, C. (1995). The U-Shaped Female Labor Force Function in Economic Development and Economic History. In: Investment in Women’s Human Capital and Economic Development. University of Chicago Press, pp.61-90
• Hanson, S. L., & Wells-Dang, G. (2006). Gender and Attitudes about Opportunity in Eastern and Western Europe. European Sociological Review, 22(1), 17-33. https://www.jstor.org/stable/3559600
• Klasen, S., & Lomanna, F. (2009, July). The Impact of Gender Inequality in Education and Employment on Economic Growth: New Evidence for a Panel of Countries. Feminist Economics, 15(3), 91-132. https://doi.org/10.1080/13545700902893106
• Knowless, S., Lorgelly, P. K., & Owen, P. D. (2002). Are Educational Gender Gaps A Brake on Economic Development? Some Cross-Country Empirical Evidence. Oxford Economic Papers, 54(1), 118-149. https://doi.org/10.1093/oep/54.1.118
• Koncz, K. (1996). The Position of Women in Hungarian Labor Market After the Regime Change. Women's History Review, 5(4), 539-540. https://doi.org/10.6007/IJARBSS/v5-i1/1438
• Lawin, L. M., Romonjamanana, R. N., & Lawin, B. G. (2022). Women promotion in formal wage employment and improving GDP per Capita in Africa. London Journal of Research in Humanities and Social Sciences, 22(19), 1-16. https://doi.org/10.34257/LJRHSSVOL22IS19PG1
• Luci, A. (2009). Female Labor Market Participation and Economic Growth. International Journal of Innovation and Sustainable Development, 4(2/3), 97-108. https://doi.org/10.1504/IJISD.2009.028065
• Lyberaki, A. (2011). Migrant Women,Care Work,and Women's Employment in Greece. Feminist Economics, 103-131. https://doi.org/10.1080/13545701.2011.583201
• Maratou-Alipranti, L., & Fokiolos, R. (2003). The Lonely Path of Migrant Women in Greece. The Greek Review of Social Research, 110, 165-188. https://doi.org/10.12681/grsr.9171
• Rodriguez-Caballero, C. V., & Lopez-Marmolejo, A. (2021). Assessing the Effect of Gender Equality before the Law on Female Labor Participation and GDP per Capita in Central America, Panama, and the Dominican Republic. Inter-American Development Bank.
• Saqip, N., Aggarwal, P., & Rashid, S. (2016). Women Empowerment and Economic Growth: Empirical Evidence from Saudi Arabia. Advances in Management & Applied Economics, 6(5), 79-92. Retrieved from: https://www.scienpress.com/Upload/AMAE/Vol%206_5_5.pdf
• Stoilova, R., Simeonova-Ganeva, R., & Kotzeva, T. (2012). Determinants of Gender Disparities in Labor Income: The Case of Bulgaria. International Journal of Sociology, 42(3), 53-76. https://www.jstor.org/stable/41739559
• Şahin, D. K. (2022). Kadın İstihdamının Ekonomik Büyümeye Etkisi: Ampirik Bir Analiz. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 8(2), 277-288. https://doi.org/10.20979/ueyd.1135131
• Tütüncü, A., & Zengin, H. (2020). E7 Ülkelerinde Kadın İstihdamı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16(1), 1-16. https://doi.org/10.17130/ijmeb.700752
• Tam, H. (2011). U-shaped Female Labor Participation with Economic Development: Some Panel Data Evidence. Economic Letters, 110, 140-142. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2010.11.003
• Thevenon, O., Ali, N., Aderma, W., & Salvi del Pero, A. (2010). Effects of Reducing Gender Gaps in Education and Labour Force Participation on Economic Growth in the OECD. OECD.
• Torabi, F., & Abbasi-Shavazi, M. J. (2015). Women's Human Capital and Economic Growth in the Middle East and North Africa. Journal of International Women's Studies, 16(3), 237-261.
• Tsani, S., Paroussos, L., Fragiadakis, C., Charalambidis, I., & Capros, P. (2013). Female Labor Force Participation and Economic Growth in the South Mediterranean Countries. Economic Letters, 120(2), 323-328. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2013.04.043
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). İleri Panel Veri Analizi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Zellner, A. (1962). An Efficient Method of Estimating Seemingly Unrelated Regressions and Tests for Aggregation Bias. Journal of the American Statistical Association, 57(298), 348-368.