Examination of Financial Statement Literacy Level in Terms of Bank Credit Representatives, Accountants and Business Authorities

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 3, 482 - 501

Sefa Onut , Mehmet Demir

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1435935

Öz

Financial statement literacy involves understanding the information presented in the balance sheet and income statement and interpreting the results for their intended purpose. There are many studies in the literature on financial literacy, which is confused with financial statement literacy. However, the same does not apply to financial statement literacy. There are very few studies that focus solely on financial statement literacy, and the scope of the studies is not wide. Business managers, owners, accountants, and bank loan officers are involved in almost all decisions, whether strategic or ordinary. No studies have been found to determine the levels of financial statement literacy among these three segments. It can be concluded that there is a gap in the literature. Therefore, this study is expected to enhance the literature and generate interest in financial statement literacy within the academic community. The study aims to emphasize the importance of financial statement literacy, differentiate it from financial literacy, and evaluate the degrees of financial statement literacy among information users such as business managers-owners, accountants, and bank loan representatives. In order to accomplish this objective, a survey was conducted in July 2022 among 378 individuals from the aforementioned three segments in Sivas. The questionnaire form contains statements regarding the meanings of the information presented in the balance sheet and income statement, as well as the relationships between the accounts and how the results will impact the business. The language used is clear, objective, and value- neutral, with a formal register and precise word choice. The structure is logical and follows a clear progression, with causal connections between statements. The text is free from grammatical errors, spelling mistakes, and punctuation errors. No changes in content have been made. The Cronbach Alpha coefficient of the questionnaire was found to be 0.885. The data was analyzed using the SPSS 25 software package. The arithmetic mean (x̄) and standard deviation (SD) of the participants' opinions for each statement were calculated. The level of conformity/non-conformity of the opinions to the theory was determined, and the results were interpreted. Finally, the authors of the study have developed a score scale to determine the financial statement literacy levels of the participants in terms of points. According to the research findings, bank loan representatives demonstrated a high level of financial statement literacy. On the other hand, accountants showed a medium level of financial statement literacy, while business managers-owners had a very low level, as determined by their score values. According to the study, the opinions of accountants and bank loan representatives were found to be more consistent with the theory than those of business managers-owners. It is important to note that information held by managers and owners of enterprises, which is not reflected in financial statements, may have a negative impact on the significance of such statements and could potentially hinder comprehension.

Anahtar Kelimeler

Financial Statements, Financial Statement Literacy, Financial Literacy, Financial Analysis

Mali Tablo Okuryazarlık Düzeyinin Banka Kredi Temsilcileri, SMMM’ler ve İşletme Yetkilileri Açısından İncelenmesi

Öz

Mali tablo okuryazarlığı özellikle bilanço ve gelir tablosundaki bilgileri anlama, amaç doğrultusunda kullanma ve çıkan sonuçları yorumlama olarak ifade edilebilir. Mali tablo okuryazarlığı ile karıştırılan finansal okuryazarlık konusunda literatürde çok fazla sayıda çalışmaya rastlanmaktadır. Ancak aynı durum mali tablo okuryazarlığı için geçerli değildir. Salt mali tablo okuryazarlığı konusunun ele alındığı çalışmalar çok az, çalışmaların kapsamları ise geniş değildir. İster stratejik olsun isterse de olağan olsun çoğu kararlarda işletme yönetici-sahiplerinin, SMMM’lerin ve banka kredi yetkililerinin söz hakkı bulunmaktadır. Bu üç kesimin mali tablo okuryazarlık düzeylerini belirlemeye yönelik bir çalışmaya ise tarafımızca rastlanmamıştır. Bu açıdan literatürde bir eksikliğin/boşluğun olduğunu söylemek mümkündür. Dolayısıyla bu çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı ve mali tablo okuryazarlık konusuna akademik çevrenin ilgisini artıracağı düşünülmektedir. Araştırmanın amacı, mali tablo okuryazarlığının önemini, finansal okuryazarlıktan farklılığını vurgulamak ve bilgi kullanıcılarının (işletme yönetici-sahipleri, SMMM’ler ve banka kredi temsilcileri) mali tablo okuryazarlık düzeylerini belirlemektir. Bu amaca ulaşmak için 2022 yılı Temmuz ayında, Sivas’ta, bu üç kesimden oluşan 378 kişiye anket uygulanmıştır. Anket formunda bilanço ve gelir tablosundaki bilgilerin anlamları; hesaplar arasındaki ilişkilerin neyi ifade ettiği; çıkan sonuçların işletmeyi ne yönde etkileyeceği vb. konularla ilgili ifadelere yer verilmiştir. Anketin Cronbach Alpha katsayısı 0,885 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen verilerin analizi için SPSS 25 paket programı kullanılmıştır. Katılımcıların her bir ifade için belirttikleri görüşlerin standart sapması (ss) ve aritmetik ortalaması (x̄) hesaplanmış; görüşlerin teoriye uygunluk/uygunsuzluk düzeyleri belirlenmiş ve sonuçlar yorumlanmıştır. Son olarak katılımcıların mali tablo okuryazarlık düzeylerinin puan cinsinden belirlenmesi amacıyla çalışmada bir puan skalası geliştirilmiştir. Araştırmanın sonucunda, aldıkları puan değerlerine göre mali tablo okuryazarlık düzeyinin banka kredi temsilcilerinde yüksek, SMMM’lerde orta ve işletme yönetici-sahiplerinde ise çok düşük olduğu görülmüştür. SMMM ve banka kredi temsilcilerinin ifadelere ait görüşlerinin işletme yönetici-sahiplerine kıyasla teoriye daha uygun olduğu saptanmıştır. İşletme yönetici-sahiplerinin mali tablolara yansımayan bilgilere de sahip olmaları onların mali tabloları önemsemelerini ve bu tabloları anlama gayreti göstermelerini olumsuz etkilediği değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mali Tablolar, Mali Tablo Okuryazarlığı, Finansal Okuryazarlık, Finansal Analiz

Kaynakça

• Akdoğan, N., & Tenker N. (2001). Finansal tablolar ve mali analiz teknikleri. Ankara: Gazi Kitabevi. ISBN: 975-7313-36-X
• Arat, E. (2005). Finansal analiz aracı olarak oranlar ilkeler ve yorumlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi Nihat Soyer Eğitim Vakfı Yayınları. No: 531/764. ISBN: 975-7697-47-8
• Arslan, R., & Demir, G. (2022), G-Power ve Minitab uygulamalı örnekleme yöntemleri. Ankara: Nobel Akademik Yayınları
• Arslan, Ö. (2020). Üniversite öğrencilerinde finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 227-257. https://doi.org/10.33437/ksusbd.556576
• Aydın, S., & Sumer, S. (2023). Bireysel yatırımcıların öz-kontrolleri ile finansal güvenlikleri arasındaki ilişkiye finansal okuryazarlığın düzenleyici rolü: Borsa İstanbul üzerine kanıtlar. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 98, 141-154. https://doi.org/10.25095/mufad.1215213
• Bakır, H., & Şahin, C. (2009). Yöneticiler için finansal tablolar analizi. Ankara: Detay Yayıncılık. ISBN: 978-9944-223-93-5
• Bektöre, S., Çömlekçi, F., & Sözbilir, H. (2015). Mali tablolar analizi, Nisan Kitabevi, ISBN: 978-975-6428-28-3
• Coşkun Erdoğan, D., & Erdoğan, S. (2018). Finansal okuryazarlık düzeyinin ölçülmesi ve finansal eğitimin finansal okuryazarlık düzeyi üzerine etkisi: Şırnak Üniversitesi örneği. Injosos Al- Farabi International Journal on Social Sciences/ Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 138-159. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/farabi/issue/33998/390231
• Çabuk, A., & Lazol, İ. (2016). Mali tablolar analizi. Bursa: Ekin Yayınevi. ISBN: 978-605-327-422-3 Çetiner, E.(2000). İşletmelerde mali analiz, Ankara: Gazi Kitabevi. ISBN: 975-7373-64-5
• Demir, M., & Elden Ürgüp, S. (2022). İhtiyaç kredisi talepleri anında finansal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi: Sivas ilinde bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 94, 73-90. https://doi.org/10.25095/mufad.1040064
• Gençtürk, M. (2008). İşletmelerin finansal tabloları kullanım amacı ve düzeyini belirlemeye yönelik muhasebe meslek mensuplarının tutumları üzerine bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi SBE Dergisi, 56-72. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kosbed/issue/25705/271242
• Gouws, D., & Shuttleworth, C. C. (2009). Financial literacy an ınterface between financial ınformation and decision-makers in organizations. Southern African Business Review, 13(2),141-165. Erişim adresi: https://www.ajol.info/index.php/sabr/article/view/76338
• Gümüş, U.T., & Dağdelen, T. (2017). Finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi ve Aydın ilindeki serbest muhasebeci mali müşavirler üzerine bir uygulama. Researcher: Social Science Studies, 5(10), 408-433. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/researcher/issue/66628/1042634
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Erişim adresi: https://kgk.gov.tr
• Jeffrey L. C., Karen M.Y., Lai, & Steven, X. (2016). The volatility of return revision and financial statement literacy in emerging markets: the case of cross-listed Chinese firms. Journal of Business Finance & Accounting, 43(5-6), 575-596. https://doi.org/10.1111/jbfa.12180
• Kalmış, H., & Dalgın, B. (2010). Muhasebe bilgilerinin karar almada kullanımının önemi ve çanakkale’de faaliyet gösteren sanayi işletmelerinde bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 46, 112-128. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad/issue/35625/395939
• Karacan, S., & Günce, N. (2018). Meslek yüksekokullarında mali tablo okuryazarlığın öğrenci perspektifinde değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(58). 698-706. https://doi.org/10.17719/jisr.2018.2584
• Kartal, M., & Bardakçı, S. (2018). SPSS ve AMOS uygulamalı örneklerle güvenirlik ve geçerlik analizleri. Ankara: Akademisyen Kitabevi
• Kendirli, S., Kaya, M., & Isleyen, A. (2021). Determination of financial literacy level: a study on Hitit University Faculty of Economics and Administrative Sciences students. Journal of Economic Development, Environment and People, 10(4), 29-41. http://dx.doi.org/10.26458/jedep.v10i4.714
• Klapper, L., & Lusardi, A.(2020). Financial literacy and financial resilience: evidence from around the world. Financial Management, 49(3), 589-614. https://doi.org/10.1111/fima.12283
• Krishnen, K. (2018). Knowledge and attitudinal factors ınfluencing malaysian ındividual ınvestors’ annual report financial statements usage. Faculty of Business and Accountancy Universıty of Malaya Kuala Lumpur.
• Kocabıyık, T., & Teker, T. (2018). Finansal okuryazarlık: Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 117-144, https://doi.org/10.30692/sisad.440645
• Lusardi, A., & Mitchell, O.S. (2014). The Economic Importance of Financial Literacy: Theory and Evidence. Journal of Economic Literature, 52(1), 5–44. http://dx.doi.org/10.1257/jel.52.1.5
• Monay. https://monay.com.tr/blog/finansal-okuryazarlik-nedir-temel-kavramlariyla-birlikte-119 Niu, G., Zhou, Y., & Gan, H. (2020). Financial literacy and retirement preparation ın China. Pacific- Basın Finance Journal, 59. https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2020.101262
• Sandal, A., & Yalçın, Z. (2020). SMMM’lerin finansal okuryazarlık ve finansal tablo okuryazarlık düzeyinin belirlenmesine yönelik bir araştırma: Tunceli ve Elazığ örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, (4), 2216-2230. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1110572
• TCMB. Erisim adresi: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Banka+Hakkinda/Egitim-Akademik/Terimler+Sozlugu/
• Tekin, H. (1987). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Mesa Yayınları
• Teyyare, E., Ayyıldız, B., Dirican, H., Zıvalı, B.S., & Renkli, B. (2018). İktisadi ve mali okuryazarlık üzerine bir araştırma: Abant İzzet Baysal Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 99-120. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/529393
• Yatbaz, A., & Çatıkkaş, Ö. (2019). Muhasebe ve finans okuryazarlığı: karşılaştırmalı bir çalışma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Özel Sayı, 161-170. https://doi.org/10.25095/mufad.606011
• I Seri No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği 26.12.1992