X. YÜZYILDA MAVERAÜNNEHİR İLE IRAK ARASINDAKİ TİCARİ MÜNASEBETLER

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 1, 0 - 0, 15.06.2016

Mustafa Hizmetli

Öz

X. yüzyılda Abbasi devletinin merkezinde yer alan Irak bölgesi şehirlerinin ayrı bir idari birim halinde Samanîlerin idaresine verilmiş olan Maveraünnehir bölgesi şehirleri arasındaki ticari münasebetler tebliğimizin konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada iki bölge arasındaki işlek yollar, alınıp satılan mallar, imalat sanayi ve doğal zenginlikleri coğrafya ve tarih kaynaklarındaki veriler ışığında inceleme konusu yapılacaktır.

Kaynakça

• ALİ, Salih Ahmed, Et-Tanzimatü’l-ictimaiyye ve’l-İktisadiyye fi’l-Basra fi’l-karni’l-Evvel
• El-Hicri, Bağdad: Matbaatü’l-Maârif, 1953.
• ED-DURÎ, Abdülaziz, Tarihü’l-Iraki’l-iktisadi fi’l-karni’r-rabi’ el-hicri, 2. bs. Beyrut:
• Dârü’l-Maşrık, 1974.
• EBU’L-FİDA, İmadüddin El-Melikü›l-Müeyyed İsmail b. Ali, Takvimü’l-Büldân, neşr. M.
• Reinaud, Paris: A L’imprimerie Royale, 1840.
• EL-CÂHIZ, Ebû Osman Amr b. Bahr b. Mahbub el-Kinani Leysî,, Kitabü’t-Tebessur bi’t-
• Ticare, thk. Hasan Hüsni Abdülvehhab, 2. Bs, Beyrut: Dârü’l-Kitâbi’l-Cedid, 1983.
• EL-CEHŞIYARÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdus b. Abdullah el-Kufi, El-Vüzera ve’l-
• Küttab, thk. Mustafa Sakka, 2. Bs, Kahire: Mustafa el-Babi el-Halebî, 1980.
• EL-HEMDANÎ, Muhammed b. Abdülmelik, Tekmiletu Târîhi’t-Taberî, Thk. A.Yusuf
• Kenan, Beyrut 1958, c. I.
• ES-SEM’ANÎ, Ebû Sa›d Abdülkerim b. Muhammed b. Mansur el-Mervezi Sem›ani,
• /1167, thk. Abdurrahman b. Yahyâ el-Muallimi el-Yemani, el-Ensâb, I, 1980.
• HATÎB el-Bağdadî, Ebû Bekr el-Hatîb Ahmed b. Ali b. Sabit, Târîhu Bağdad ev Medinet’s-
• Selam, c.I, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, c. I, 1998.
• EL-HİMYERÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed b. Abdullah, Ravzu’l-Mitar fî
• Haberi’l-Aktar, thk İhsan Abbas, Beyrut: Müessesetu Nasır es-Sekâfe, 1980.
• HİNZ, Walther, İslam’da Ölçü Sistemleri, çev. Acar Sevim, İstanbul: Marmara Üniversitesi
• Fen-Edebiyat Fakültesi, 1990.
• HITTI, Philip K., Siyâsi ve Kültürel İslâm Tarihi, çev. Salih Tuğ, C. II. İstanbul, 1980,
• İBN HAVKAL, İslam Coğrafyası, Çev. Ramazan Şeşen, 2014.
• İBN HAVKAL, Ortaçağda Türkler, 156-157. Müslüman coğrafyacıların gözüyle ortaçağda
• Türkler: Türklerin yaşadığı ve Türklere komşu bölgeler, der. ve çev. Yusuf Ziya
• Yörükan. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2004. Içinde.
• İBN HAVKAL, Ebü’l-Kâsım Muhammed b. Havkal el-Bağdadi, Suretü’l-Arz, 2. Bs, Leiden:
• E. J. Brill, 1938, c. II, s. 490.
• İBN MISKEVEYH, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed b. Yakub, Tecâribü’l-Ümem, TIB:
• Matbaatü’ş-Şeriketi’t-Temeddün, 1915, c. I, s. 146;
• İBNÜ’L-CEVZÎ, Ebü’l-Ferec Cemaleddin Abdurrahman b. Ali, el-Muntazam fî Tarihi’l-
• Müluk ve’l-Ümem, thk. Muhammed Abdülkadir Ahmed Ata, Mustafa Abdülkadir
• Ata, racea Nuaym Zerzevir, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992, c. VI, s. 196.
• İBNÜ’L-ESÎR, Ebü’l-Hasan İzzeddin Ali b.Muhammed b.Abdülkerim, el-Kâmil fi’t-Tarih,
• Thk. Ömer Abdüsselam Tedmürî, Beyrut: Darü’l-Kitabi’l-Arabiyye, 1997, c. VII, s.
• KAFESOĞLU, İbrahim Hârzemşahlar Devleti Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları,
• Ankara, 1984.
• İSTAHRÎ, Ebû İshak İbrâhim b. Muhammed el-Farisî el-Kerhî, Ülkelerin Yolları, çev. M.
• Ağarı, İstanbul, 2015, s. 252.
• KALKAŞENDİ, Ebü’l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. Ali b. Ahmed, Subhü’l-A’şâ fî Sına’ati’lİnşâ,
• thk. M. Hüseyin Şemseddin, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1987, IV, 429.
• LOPEZ, Robert S. and Raymond, Irving W., Medieval Trade in the Mediterranean World,
• New York: Columbia University, 1990.
• M. Hartmann, “Irak”, MEB İA, V/2, 1993, s. 667.
• M. S. Küçükaşçı, “Irak”, DİA, XIX, 1999, s. 85-86.
• MAKDİSÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. Ahsenü’t-Tekasim fî Ma’rifeti’l-Ekalim,
• nşr. M. J. de Goeje, Leiden: E. J. Brill, 1967.
• MAZAHERÎ, Ali. Ortaçağda Müslümanların Yaşayışları, trc. Bahriye Üçok, İstanbul:
• Varlık Yayınevi, 1972.
• MESÛDÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, Murûcü’z-Zeheb ve Maadinü’l-Cevher,
• Kahire: El-Mektebetü’t-Ticareti’l-Kübra, 1964, I.
• MUKADDESÎ, İslam Coğrafyası, çev. Ahsen Batur, İstanbul 2015.
• O. G. Özgüdenli, “Maveraünnehir”, DİA, XXVIII, 2003, s. 177.
• STRANGE, Guy Le, Baghdad During the Abbasîd Caliphate: From Contemporary Arabic
• and Persian Sources, ed. Fuat Sezgin, Frankfurt am Main: Institut für Geschichte
• der Arabisch-Islamischen Wissenschaften, 1993, s. 41.
• TABERÎ, Ebu Cafer ibn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid b. Tarihü’l-Ümem ve’l-Müluk,
• thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Beyrut: Daru Süveydan, 1967, c. VIII.
• W. Heyd, Yakındoğu Ticaret Tarihi, çev. E. Z. Karal, Ankara 2000.
• YAKUBÎ, İbn Vazıh Ahmed b. İshak b. Ca’fer, el-Büldan, 2002, s. 255.
• YAKUT EL-HAMEVÎ, Ebû Abdullah Şihabeddin Yakut b. Abdullah Yakut, Mu’cemü’l-
• Büldan, thk. Ferid Abdülazîz Cündi, Beyrut: Dâru Sadır, 1995, IV.