TÜRKİYE'DE MİLİTER DEVLET ANLAYIŞININ İNŞÂSINDA JEOPOLİTİK SÖYLEM

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 2, 466 - 476, 31.12.2020

Ertuğrul Eryücel

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.809422

Cited By: 1

Öz

Soğuk Savaş süreci, darbeler, askeri vesayet rejimleri ve askerlerin ağırlıkta olduğu kurumların sivil siyaseti kat etmesi yoluyla; Türkiye’de devlet anlayışının militer özellikler gösterdiği bir dönemi ifade etmektedir. Bu çalışma, Türkiye’de Soğuk Savaş döneminde üretilen jeopolitik metinlerin eleştirel jeopolitik perspektifinden analizini yapmaktadır. Çalışma, Türkiye’de Soğuk Savaş döneminde üretilen jeopolitik metinlerde, militer bir dilin hâkim olduğu tezi üzerine kuruludur. Jeopolitik, Soğuk Savaş döneminde Türkiye coğrafyasının merkeziliği ve istisnaliği/eşsizliği söylemi üzerinden vatanın korunmasına yönelik aşırı bir hassasiyet yaratarak; TSK’nın politika yapım sürecindeki varlığını normalleştiren bir işlev görmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ulus İnşâsı, Militarizm, Militer Devlet, Jeopolitik Söylem, Eleştirel Jeopolitik

GEOPOLİTİCAL DİSCOURSE in THE CONSTRUCTİON of MİLİTARY STATE CONCEPT TURKEY

Öz

Cold War period refers to a period in which military features of the state concept in Turkey. During this period, military coups were experienced, military tutelage regimes were established and institutions dominated by soldiers dominated civil politics. This study is to analyze the critical geopolitical perspective of geopolitical texts produced in Turkey during the Cold War. Study geopolitical texts produced in Turkey during the Cold War, argues that the dominant military language. During the Cold War geopolitics, creating an extreme sensitivity for the protection of homeland Turkey over rhetoric centrality and uniqueness of geography; It served a function that normalized the presence of the Turkish Armed Forces in the policy making process.

Anahtar Kelimeler

Nation Building, Militarism, Military State, Geopolitical Discourse, Critical geopolitics

Kaynakça

• Agnew, J. (1998). Geopolitics: re-visioning world, politics. London: Routledge.
• Ahmad, F. (2017). Modern Türkiye’nin oluşumu. Ankara: Kaynak Yayınevi.
• Aydın, S. ve Taşkın Y. (2018). 1960’tan günümüze Türkiye tarihi. İstanbul: İletişim Yayınevi.
• Ayhan, İ. (1965). Türkiye’nin stratejik önemi. Silahlı Kuvvetler Dergisi, 84(214), 36-38.
• Bayar, C. (1999). Söylev ve demeçler 1933-1955 (dış politika). Ö. Şahingiray (Der.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bilge, A. S. (1958). Jeopolitik. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 13(3), 150-174. Erişim adresi: https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/51137
• Bilgin P. (2010). Türkiye coğrafyasında yalnız güçlü devletler ayakta kalabilir: jeopolitik gerçeklerin Türkiye’deki kullanımları. E. B. Paker ve İ. Akça (Der.). Türkiye’de ordu, devlet ve güvenlik siyaseti (453-474). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Bilgin, P. (2015). Türkiye’deki jeopolitik dogma. M. Yeşiltaş, S. Durgun ve P. Bilgin (Der.). Türkiye dünyanın neresinde: hayali coğrafyalar, çarpışan anlatılar (37-62). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Dalby, S. (1991) Critical geopolitics: discourse, difference and dissent. Environment and Planning D: Society and Space, 9, 261-283. doi:10.1068d090261
• Dodds, K. (2001).Political geography ııı: critical geopolitics after ten years. Progress in Human Geography, 25(3), 469-484.
• Durgun, S. (2018). Jeozofik yaklaşımlar, Türkiye’den yansımalar. Alternatif Politika, 10(3), 298-320.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1941). Jeopolitik. Cumhuriyet Gazetesi. (29.07.1941).
• Harp Akademileri Komutanlığı. (1964). Türkiye’nin jeopolitik durumu üzerine bir inceleme. Silahlı Kuvvetler Dergisi, 83(210), 14-15.
• Harp Akademileri Komutanlığı. (1981). Atatürk’ün jeopolitik ve stratejik görüşleri. İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.
• Huntington S. (2002). Üçüncü dalga: 20. yüzyıl sonlarında demokratlaşma. E. Özbudun (Çev.). Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
• İlhan, S. (1989). Jeopolitik duyarlılık. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İlhan, S. (2005). Türklerin jeopolitiği ve avrasyacılık. İstanbul Bilgi Yayınevi.
• Karpat, K. (2019). Osmanlıdan günümüze asker ve siyaset. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kiss G. (1942). Political geography into geopolitics: recent trends in Germany. Geographical Review, 32(4), 632-645. doi: 10.2307/210001
• Mackinder, H. J. (2013). Tarihin coğrafi kalbi. K. Yılmaz (Der.). İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Mahan, A. T. (2011). Deniz gücünün tarih üzerine etkisi. A. T. Büyükonat (Çev.), İstanbul: Grifin Yayınevi.
• Organer, L. (1965). Genel olarak geopolitik ve geopolitik durumun milli güvenlik politikasına etkileri. Silahlı Kuvvetler Dergisi, 216(84), 35-46.
• Osmanağaoğlu, B. (1968). Geopolitik: devlet idaresinde, dış siyasette coğrafyanın rolü. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınevi.
• Öngör, S. (1963). Siyasi coğrafya ve jeopolitik. Anakara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 18(1), 301-316. Erişim adresi: http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/397/4298.pdf
• Ó Tuathail, G. (1996). Critical geopolitics. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Parla, T. (2016). Türkiye’de anayasalar: tarih, ideoloji, rejim 1921-2016. İstanbul: Metis Yayınevi.
• Sürenkök, S. (1948). Jeopolitik “siyasi coğrafya” anlamı. Ankara: Genelkurmay Başkanlığı Yayını.
• Tanör, B. (2019). Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• T.C. 1961 Anayasası. (1961). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10816.pdf
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Geçici Maddeler Eklenmesi hakkında Anayasa Değişikliği. (1971). Kanun No: 1488. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/13964.pdf
• T.C. 1982 Anayasası. (1982). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17844.pdf
• Tezkan, Y. (2005). Jeopolikten milli güvenliğe. İstanbul: Ülke Yayınevi.
• Toal, G. (2000). Geopolitical discourses: a new geopolitics series. Geopolitics, 5(1), 125-128. doi:10.1080/14650040008407670
• Türsan, N. (1971). Jeopolitik ve jeostratejinin ışığında Türkiye’nin stratejik değeri. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, 40, 2-7.
• Yeşiltaş, M. (2016). Türkiye’de ordu ve jeopolitik zihniyet. Ankara: Kadim Yayınevi.
• Yüksel, S. (1967). Jeopolitik. İstanbul: Harp Akademileri Komutanlığı Milli Güvenlik Akademisi Yayınları.