HALK BİLGİSİ YÖNÜYLE FAKİR BAYKURT ROMANLARI

Yıl 2012, Cilt: 5 Sayı: 1, 67 - 84, 28.03.2014

Altuğ Ortakcı

Öz

Halk biliminin konuları içinde yer alan halk bilgisi unsurları, halkın, uzun zaman tecrübe ederek öğrendiği birtakım bilgileri gelenek serüvenine yerleştirilmesiyle ve nesilden nesile aktarmasıyla günümüze kadar gelebilmiş değerlerdir. Halk bilgisi kavramı içerine halk mimarisi, halk mutfağı, halk hekimliği, halk ekonomisi, halk botaniği, halk matematiği, halk takvimi gibi çoğu günümüze şifahi olarak aktarılmış ve toplum içinde hâlâ sürekliliğini devam ettirebilen bilgi çeşitleri girer. Halk bilgisinin çağlar aşarak günümüze gelmesinde şifahi aktarımın yanında uygulamalı aktarımın ve yazılı kaynaklar ile aktarımın da etkili olduğunu belirtmeliyiz. Bu noktada kültürel unsurların ve halk bilgisi ürünlerinin aktarılmasında dönemi itibariyle önemli yazılı kaynaklardan birinin de Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında ön plana çıkan köy romanları olduğu söylenebilir. Cumhuriyet Dönemi yazarlarından olan Fakir Baykurt, içinde doğup büyüdüğü köy hayatının kültürel unsurlarını bütün ayrıntılarıyla romanlarına yansıtmıştır. Bu özelliği, köy hayatı bağlamında dönemin gelenek ve göreneklerini bütün ayrıntılarıyla romanlarında işlemesinde de açıkça görülmektedir. Bu noktada Fakir Baykurt'un kaleme aldığı on dört romanının tamamına yansımış olan halk bilgisi unsurları bu makalede değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Fakir Baykurt, Halk Bilimi, Halk Bilgisi

Kaynakça

• ALANGU, Tahir. (1983), Türkiye Folkloru El Kitabı, Adam Yayınları, İstanbul.
• ALPTEKİN, Ali Berat. (2011), Halk Bilimi Araştırmaları, Akçağ, Ankara.
• ARTUN, Erman. (2010), Türk Halkbilimi, Kitabevi, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2010), (İlk Baskı: 1954)Yılanların Öcü, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2010), (İlk Baskı: 1961) Irazca'nın Dirliği, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2010), (İlk Baskı: 1954) Onuncu Köy, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2008), (İlk Baskı: 1961) Amerikan Sargısı, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2010), (İlk Baskı: 1970) Tırpan,Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2007), (İlk Baskı: 1973) Köygöçüren, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2008), (İlk Baskı: 1975) Keklik,Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2006), (İlk Baskı: 1977) Kara Ahmet Destanı,Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2008), (İlk Baskı: 1977) Yayla,Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. 2008, (İlk Baskı: 1983) Yüksek Fırınlar, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2008), (İlk Baskı: 1986) Koca Ren, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2008), (İlk Baskı: 1997) Yarım Ekmek, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2010), (İlk Baskı: 1980) Kaplumbağalar, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (2008), (İlk Baskı: 1999)Eşekli Kütüphaneci, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BAYKURT, Fakir. (1998), Benli Yazılar, Deneme, Papirüs Yayınevi, İstanbul.
• BORATAV, Pertev Naili. (1973), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• BORATAV, Pertev Naili. (1999), 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• EKİCİ, Metin. (2007), Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri, Geleneksel Yayınları, Ankara.
• ERGİNER, Gürbüz. (1984),Uşak Halk Takvimi, Halk Meteorolojisi,Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• GÜNAY, Umay. (1999), “Osmanlı İmparatorluğu ve Türk Halk Kültürü”, Osmanlı Kültür ve Sanat, C.9, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• KAPLAN, Mehmet. (1988), Kültür ve Dil, İstanbul: Dergâh Yayınları (5. Baskı), İstanbul.
• KÜLTÜREL BELLEK. (2011), “Halkbilgisi”, (erişim adresi: http://www.kulturelbellek.com/halk- bilgisi).
• MAKAL, Mahmut. (2001), Köy Enstitüleri ya da Deli Memedin Türküsü,Güldikeni Yayınları, Ankara.
• ORTAKCI, Altuğ. (2012), Fakir Baykurt'un Romanlarında HalkBilimi Unsurları, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• SÜMBÜLLÜ, Yusuf Ziya. (2004), Halk Meterolojisi Ekseninde Bir Melheme Örneği, Turkish Studies, Volume 3/7 Fall
• TÜRKİYE KÜLTÜR PORTALI, Tayfun ATAY. (2011), “Halk Takvimi ve Meteorolojisi” (erişim adresi: http://turkiyekulturportali.gov.tr/Sayfalar/HalkBilim).
• YALÇIN, Alemdar. (2004), Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Romanı 1946-2000, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Romanların Kısaltmaları:
• AS. : Amerikan Sargısı
• EK. : Eşekli Kütüphaneci ID.
• KAD. : Kara Ahmet Destanı
• KAP. : Kaplumbağalar
• KG. : Köygöçüren KEK. : Keklik KR.
• OK. : Onuncu Köy T. Y. YE. YF.
• YÖ. : Yılanların Öcü