Yayın Etiği İlkeleri

Yayın Etiği, yazarlar, hakemler ve yayıncılar adına dürüstlük konusunda ısrar eden bir öz-düzenleme mekanizması olarak tanımlanabilir. Yayın için etik standartlar, yüksek kaliteli bilimsel yayınları, halkın bilimsel bulgulara güvenini ve insanların fikirlerine itibar edilmesini sağlamak için mevcuttur.

• Dürüst araştırmacılar, intihal yapmaz.
• Kaynakları hatalı belirtmez.
• Çürütemeyecekleri itirazları gizlemezler.
• Karşıt görüşleri çarpıtmazlar.
• Verileri yok etmez veya gizlemezler.

Hakemli çalışmalar, bilimsel yöntemi destekleyen ve hayata geçiren çalışmalardır. Bu noktada yayın sürecine dahil olan tüm tarafların (yazarlar, okuyucular ve araştırmacılar, yayıncı, hakemler ve editörler) etik ilkelere uyması büyük önem taşımaktadır. Hittite Journal of Science and Engineering Dergisi, araştırma ve yayın etiği konusunda ulusal ve uluslararası standartlara bağlıdır. Basın Kanunu, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi’ne uymaktadır. Hittite Journal of Science and Engineering Dergisi, Committee on Publication Ethics (COPE), Directory of Open Access Journals (DOAJ), Open Access Scholarly Publishers Association (OASPA) ve World Association of Medical Editors (WAME) tarafından yayınlanan Uluslararası Etik Yayıncılık İlkeleri’ni benimsemiştir. Ayrıca Türkiye Editörler Çalıştayı Kararlarına uymayı da taahhüt eder.

• Basın Kanunu (Ulusal Mevzuat)
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (Ulusal Mevzuat)
• Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi (Ulusal Mevzuat)
• Akademik Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (Uluslararası Kriterler)
• Türkiye Editörler Çalıştayı Kararları (Ulusal Kriterler)

Tekrar Yayın

Tekrar yayın, aynı makalenin veya büyük ölçüde benzer makalelerin birden fazla dergide yayınlanmasıdır. Editör bu tür makaleyi incelemeden geri gönderir ve tekrar yayına teşebbüs eden yazara belli bir süre ambargo uygulayabilir, kamuoyuna bu durumu açıklayabilir veya bu tedbirlerin hepsini birlikte uygulayabilir.

Aynı Çalışmanın Birden Fazla Dergiye Eşzamanlı Olarak Gönderilmesi

Yazarlar aynı makaleyi aynı anda birden fazla dergiye gönderemezler. Editör, eşzamanlı gönderim konusunda bilgi sahibi olursa, makaleyi incelemeden veya hekem incelemelerini dikkate almadan doğrudan iade edebilir veya bu kararı ilgili diğer editörlerle tartışarak alabilir ve yazarlardan belli bir süre makale başvurusu kabul etmeme kararı alabilir. Ayrıca yazarların bağlı bulunduğu kurumları yazılı olarak bilgilendirebilir. 

İntihali Engelleme Amaçlı Kontrol

İntihal, başkalarının fikirlerini, metotlarını, verilerini, uygulamalarını, yazılarını, şekillerini veya eserlerini sahiplerine bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseriymiş gibi sunmaktır.

Hittite Journal of Science and Engineering Dergisi gönderilen tüm makaleleri intihali engellemek için taramaktadır. İncelenmeye sunulan çalışmalarda intihal olup olmadığı Turnitin veya İthenticate yazılımı kullanılarak kontrol edilir. Benzerlik oranın toplamda %20’den az, tek kaytaktan ise %5'ten az olması beklenir. Benzerlik oranında asıl ölçü yazarın atıf yapma ve alıntılama kurallarına uymasıdır. Benzerlik oranı %1 göründüğü hâlde atıf ve alıntı usulünce yapılmamışsa yine intihal söz konusu olabilir. Bu açıdan atıf ve alıntı kuralları yazar tarafından iyi bilinmeli ve dikkatlice uygulanmalıdır.

İntihal, duplikasyon, sahte yazarlık/inkar edilen yazarlık, araştırma/veri üretimi, makale dilimleme, dilimleyerek yayın, telif hakları ihlali ve çıkar çatışmasının gizlenmesi, etik dışı davranışlar olarak kabul edilir. Etik standartlara uygun olmayan tüm makaleler yayından çıkarılır. Buna yayından sonra uygunsuzluk tespit edilen makaleler de dahildir.

Sahtecilik

Sahtecilik, araştırmaya dayanmayan veriler üretmek, sunulan veya yayınlanan eseri gerçek olmayan verilere dayandırarak düzenlemek veya değiştirmek, bunları rapor etmek veya yayımlamak, yapılmamış bir araştırmayı yapılmış gibi göstermektir.

Araştırma kayıtları ve elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan yöntem, cihaz ve materyalleri kullanılmış gibi göstermek, araştırma hipotezine uygun olmayan verileri değerlendirmeye almamak, ilgili teori veya varsayımlara uydurmak için veriler ve/veya sonuçlarla oynamak, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmektir.

Araştırma Suistimali İddialarının Ele Alınması

Hittite Journal of Science and Engineering Dergisi COPE'un 'Başarılı Bir Yazı İşleri için Etik Araç Setine' uyar. Hittite Journal of Science and Engineering Dergisi, intihal, alıntı manipülasyonu, veri tahrifatı, veri uydurması ve diğer araştırma suiistimallerinin yapıldığı makalelerin yayınlanmasını önlemek için gerekli tedbirleri alır. Hittite Journal of Science and Engineering Dergisi Editörleri, dergilerinde yayınlanan bir makaleyle ilgili herhangi bir araştırma suistimali iddiasından haberdar olmaları durumunda iddialarla ilgili olarak yine COPE’un yönergelerini izler.

Etik İhlal Bildirimleri

Okurlar, Hittite Journal of Science and Engineering Dergisinde yayınlanan bir makalede önemli bir hata ya da yanlışlık fark ettiklerinde ya da editoryal içerik ile ilgili (intihal, yinelenen makaleler vb.) herhangi bir şikâyetleri olduğunda hjse@hitit.edu.tr adresine e-posta göndererek bildirimde bulunabilir. Bildirimler memnuniyetle karşılanır ve hızlı bir şekilde geri dönüş yapılır.

Düzeltme, Geri Çekme, Endişe İfadesi

Editörler, yayınlanan makalede bulguları, yorumları ve sonuçları etkilemeyen küçük hatalar tespit ederlerse düzeltme yayınlamayı düşünebilirler. Editörler, bulguları ve sonuçları geçersiz kılan büyük hatalar/ihlaller söz konusu olduğunda, makaleyi geri çekebilir. Editörler, yazarların araştırma veya yayını kötüye kullanmaya yönelik niyetini tespit ederse; bulguların güvenilir olmadığına dair kanıtlar bulursa, endişe ifadesi yayınlamayı düşünmelidir. Düzeltme, geri çekme veya endişe ifadesi ile ilgili olarak COPE ve ICJME yönergeleri dikkate alınır. 

Anket ve Mülakata Dayanan Çalışmaların Yayını

Hittite Journal of Science and Engineering Dergisi, bilimsel süreli yayıncılıkta etik güvence oluşturmak amacıyla, Yayın Etiği Komitesi’nin (COPE) “Dergi Editörleri için Davranış Kuralları ve En İyi Uygulama Rehberi” ilkelerini benimsemektedir. Bu kapsamda dergiye gönderilen çalışmalarda aşağıdaki hususlara uyulmalıdır:

1) Etik kurul izni gerektiren, tüm bilim dallarında yapılan araştırmalar için etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir.

2) Etik kurul izni gerektiren araştırmalarda, izinle ilgili bilgilere (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde, ayrıca makalenin ilk/son sayfalarından birinde onay formunun imzalatıldığına dair bilgiye yer verilmelidir. 

Özel Sayı Yayımlama Politikası

Yılda bir kez özel sayı yayımlanabilir. Özel sayıda yer alması için gönderilen makaleler önce Editöryal ön incelemeye tabi tutulur. Sonra derginin yazım kurallarına uygunluk açısından incelenir ve intihali önlemek için benzerlik taraması yapılır. Bu aşamalardan sonra tek taraflı körleme modelinin kullanıladığı akran değerlendirmesi sürecine alınır.

Editöryal Gizlilik Yükümlülüğü 

Hittite Journal of Science and Engineering Dergisinin Editörleri, gönderilen tüm yazıları gizli belgeler olarak ele alır; bu, yazarların izni olmadan bir makale hakkındaki bilgileri kimseye ifşa etmeyecekleri anlamına gelir. Makale inceleme sürecinde şu kişiler makalelere erişebilir: Editörler, Hakemler. Bir yazıyla ilgili ayrıntıların yazarların izni olmadan üçüncü bir şahsa iletilebileceği tek durum, editörün ciddi araştırma suistimalinden şüphelenmesidir.

Bilimsel Suistimal İddiaları ve Şüpheleri 

Bilimsel suistimalin farklı tanımları vardır. Editörler, etik ihlalden şüphelenirse veya bir ihlal iddiası olursa harekete geçmekle yükümlüdürler. Bu görev hem yayınlanmış hem de yayınlanmamış makaleleri kapsar. Editörler, suistimal ihtimali taşıyan makaleleri basitçe reddetmemelidir, etik iddiaları takip etmekle ve ilgili konudaki COPE akış şemalarını izlemekle yükümlüdürler. Editörler, öncelikle görevi kötüye kullandığından şüphelenilen kişilerden bir yanıt istemeli, yanıttan memnun kalmazlarsa, kişilerin bağlı olduğu kurumlardan araştırma yapmasını istemelidirler. Editörler, iddia edilen suistimalle ilgili uygun bir soruşturmanın yürütülmesini sağlamak için tüm makul çabayı göstermelidirler. 

Hittite Journal of Science and Engineering Dergisi COPE'un Başarılı Bir Yazı İşleri için Etik Araç Setine uyar. Hakemler, araştırma veya yayın suistimalinden şüphelendiklerinde durumu Editöre iletmelidir. Editör, COPE tavsiyelerine uyarak gerekli işlemleri yürütmekle görevlidir.

Hittite Journal of Science and Engineering Dergisi aşağıdaki veya benzeri konularda suistimal iddialarıyla karşılaştığında COPE akış şemalarına uygulamayı taahhüt eder:

• Tekrar yayından şüphelenildiğinde yapılacaklar
• İntihalden şüphelenildiğinde yapılacaklar
• Uydurma verilerden şüphelenildiğinde yapılacaklar
• Yazarlık değişikliği taleplerinde yapılacaklar
• Açıklanmamış çıkar çatışması durumundan şüphelenildiğinde yapılacaklar
• Haksız veya hediye yazarlıktan şüphelenildiğinde yapılacaklar
• Bir yazıda etik probleminden şüphelenildiğinde yapılacaklar
• Etik ihlal şüphesi e-posta vb. ile doğrudan haber verildiğinde yapılacaklar
• Sosyal medya aracılığıyla etik ihlal şüphesi duyurulduğunda yapılacaklar

Şikayet Prosedürü

Bu prosedür, Hittite Journal of Science and Engineering Dergisinin sorumluluğunda olan içerikler ve/veya yayın politikalarıyla ilgili şikayetler için geçerlidir. Şikayetler, doğrudan hjse@hitit.edu.tr adresine e-posta ile gönderilmelidir. Editör, şikayetlerle ilgili COPE akış şemalarında belirtilen prosedürleri takip ederek yanıt verir.

Şikayetler, editör ekibinin ilgili üyesi tarafından gizlilikle incelendikten sonra ilk yanıt verilir. Sorun çözülemezse aşağıdaki süreçler izlenir:

• İlk yanıtın yetersiz olduğu düşünülürse, şikayetçi şikayetinin derginin daha kıdemli bir üyesi tarafından incelenmesini talep edebilir.
• Şikayet çözülemezse, şikayetçi baş editöre başvurabilir.
• Şikayet iki hafta içinde sonuçlandırılmalı ve şikayetçiye yanıt verilmelidir.

İtiraz Süreci

Hittite Journal of Science and Engineering Dergisinin editörlerinden, çalışanlarından veya yayın kurulu üyelerinden gelen makaleleri tarafsız şekilde incelemesini sağlamak için belirlenmiş bir prosedürü vardır. Bu tür makaleler öncelikle başka dergilere yönlendirilir. Bunun mümkün olmaması halinde makale sahibinin dergideki görevi askıya alınır. Editörler, kendileri veya aile üyeleri tarafından yazılmış makalelerle ilgili kararlarda yer almamalıdır. Editörler, yazarlar ve hakemler tarafından olası çıkar çatışmalarının ifşa edilmesiyle ilgili COPE ve ICMJE yönergelerini uygulamalıdır.