Ceza Hukuku Özelinde Adli İşbirliği Taleplerinin Reddi Sebepleri

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 21, 15 - 60, 30.07.2021

Ahmet Hulusi Akkaş Ali Said Çimen

Öz

Devletler, aralarındaki uluslararası iş birliğine dayalı olarak uluslararası anlaşmalar imzalamakta
ve bu şekilde ilişki kurmaktadırlar. Türkiye’nin de tarafı olduğu çok sayıda ikili ve çok taraflı
anlaşma bulunmaktadır. Söz konusu anlaşmalarda yer alan hükümler doğrultusunda iş birliği
işlemleri gerçekleştirilmektedir. Bunun yanı sıra, 23.04.2016 tarihinde adli işbirliğine ilişkin 6706
sayılı Cezai Konularda Uluslararası Adli İşbirliği Kanunu’nun kabulü ile birlikte anlaşmalarda
yer alan yerleşik kurallar büyük ölçüde iç hukukumuza aktarılmıştır. Biz de bu çalışmamızda,
uluslararası iş birliğini 6706 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda değerlendirmeye çalıştık.
Konunun sınırlandırılması amacıyla sadece adli iş birliği taleplerinin hangi durumlarda reddedileceği
konusu üzerinde durduk. Başka bir deyişle, 6706 sayılı Kanun’da yer alan ifadesi ile iş
birliğinin kabul edilemeyeceği hallerin üzerinde durmaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Adli İş Birliği, İş Birliği Reddi Sebepleri, Egemenlik, Milli Güvenlik, İnsan Hakları

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. “Türkiye Cumhuriyeti İle Amerika Birleşik Devletleri Arasında Suçluların Gerî Verilmesi Ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Yardım Antlaşması”. Erişim Tarihi: 13/12/2020. https://diabgm.adalet.gov.tr/arsiv/sozlesmeler/b%C3%BCrolardan%20gelen%20s%C3%B6zle%C5%9Fmeler/D%C3%BCzenlenen%20s%C3%B6zle%C5%9Fmeler/ceza/ABD.pdf.
• Adalet Bakanlığı Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. “Türkiye Cumhuriyeti İle Belarus Cumhuriyeti Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşması”. Erişim Tarihi: 10/11/2020. https://diabgm.adalet.gov.tr/arsiv/sozlesmeler/ikitaraflisoz/hukuk&ceza/Belarus_Hukuki_%20Ticari_Cezai.pdf.
• Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı. “Hükümlelerin Nakline Dair Avrupa Sözleşmesi”. Erişim Tarihi:14/12/2020. https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2712020141929112_tur.pdf.
• Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü. “Cezai Konularda Adli İş Birliği Rehberi”. Erişim Tarihi: 16.06.2021. https://diabgm.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/2492019164244CEZA%C3%8E%20KONULARDA%20ADL%C3%8E%20%C4%B0%C5%9EB%C4%B0RL%C4%B0%C4%9E%C4%B0%20REHBER%C4%B0.pdf. Akbulut, Berrin. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
• Akgüner, Tayfun. 1961 Anayasası’na Göre Millî Güvenlik Kavramı ve Millî Güvenlik Kurulu. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1983.
• Akıntürk, Turgut. Şart ve Mükellefiyet Kavramları Üzerinde Bir İnceleme. AÜHFD. Cilt: XXVII, Sayı: 3-4, 1970, ss. 219-247.
• Aksar, Yusuf: Uluslararası Hukuk-2, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019
• Arsebük, Esat. Borçlar Hukuku I. ve II. Cilt. Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1950.
• Artuk, Mehmet Emin/Gökcen, Ahmet/Çakır, Kerim/Alşahin, Mehmet Emin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Morris vs UK, Application no 38784/97, 26/02/2002, Erişim Tarihi 15/01/2021. https://hudoc.echr.coe.int/tur#{%22fulltext%22:[%22Morris%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-60170%22]}).
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Colozza vs Italy, Application no 9024/80, 12/02/1985, Erişim Tarihi 15/01/2021. https://hudoc.echr.coe.int/tur#{%22fulltext%22:[%22Colozza%22],%22itemid%22:[%22001-57462%22]}.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Jabardo vs Spain, Application no 10590/83, 06/12/1988, Erişim Tarihi 15/01/2021. https://hudoc.echr.coe.int/tur#{%22fulltext%22:[%22Jabardo%22],%22itemid%22:[%22001-57429%22]}.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, F.C.B. vs Italy, Application no 12151/86, 28/08/1991, Erişim Tarihi 15/01/2021. https://hudoc.echr.coe.int/tur#{%22tabview%22:[%22document%22],%22itemid%22:[%22001-57679%22]}.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Einhorn vs France, Application no 71555/01, 16/102001, Erişim Tarihi 15/01/2021. https://hudoc.echr.coe.int/tur#{%22fulltext%22:[%22Einhorn%22],%22itemid%22:[%22001-22159%22]}.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Soering vs UK, Application no 14038/88, 07/07/1989, Erişim Tarihi 17/12/2020. https://hudoc.echr.coe.int/tur#{%22fulltext%22:[%22\%22CASE%20OF%20SOERING%20v.%20THE%20UNITED%20KINGDOM\%22%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-57619%22]}.
• Aybay, Rona. Amerikan İngiliz ve Türk Hukuk Sistemlerinde Yurt Dışına Çıkma ve Yurda Girme Özgürlüğü. ODTÜ Yayınları, Ankara, 1975.
• Aybay, Rona. Yabancılar Hukuku. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007.
• Bagheri, Saeed. Uluslararası Hukukta Suçluların İadesi ve Suçluları Kovuşturma Yükümlülüğü. AÜHFD. Cilt: 1, Sayı: 62, 2013, ss. 1-40.
• Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü. “Cezai Konularda Adli İşbirliği Kanunu”. Erişim Tarihi: 15/01/2021. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/05/20160505-20.htm#:~:text=MADDE%201%2D%20(1)%20Bu,ile%20di%C4%9Fer%20kanun%20h%C3%BCk%C3%BCmleri%20sakl%C4%B1d%C4%B1r.
• Belen, İbrahim. Şartlı ve Mükellefiyetli Bağışlama. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2005.
• Birtek, Fatih. Ceza Hukuku (Genel Hükümler) Temel Bilgiler. Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• Bozkurt, Enver/Poyraz, Yasin/Erdal, Selcen. Devletler Hukuku. Legem Yayıncılık, Ankara, 2018.
• Centel, Nur/Zafer, Hamide/Özlem Çakmut. Türk Ceza Hukukuna Giriş. Beta Yayınları, İstanbul, 2017.
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun”. Erişim Tarihi: 14/12/2020. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2992&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5.
• Doğru, Osman. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Hukukunda İşkence ve Kötü Muamele Yasağı, Legal Kitabevi, İstanbul, 2006.
• Doğu Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi. “Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi”. Erişim Tarihi: 14/12/2020. https://hukuk.emu.edu.tr/Documents/yayinlar/suclularin-iadesine.pdf.
• Dönmezer, Sulhi/Erman, Sahir. Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt III. İstanbul Matbaası, İstanbul, 1985.
• Duguıt, Leon. “Egemenlik ve Özgürlük” Devlet Kuramı. Derleyen Cemal Bali Akal. Dost Kitabevi, Ankara, 2000.
• Erem, Faruk/Artuk, Mehmet Emin/Danışman, Ahmet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayınevi, Ankara, 1997.
• Erem, Faruk. Suçluların Geri Verilmesinde Türk Sistemi. Adliye Ceridesi. Cilt: 1, Sayı: 4, 1943, ss. 218-232.
• Ergül, Ergin. Teori ve Uygulamada Suçluların İadesi ve Hükümlülerin Nakli. Yetkin Yayınevi, Ankara, 2003.
• Erman, Sahir. Askeri Ceza Hukuku. Sermet Matbaası, İstanbul, 1974.
• Ersoy, Yüksel. Kronik: Onuncu Milletlerarası Ceza Hukuku Kongresi. AÜSBF Dergisi. Cilt: 24, Sayı: 4, 1969, ss. 295-305.
• Gemalmaz, Mehmet Semih. Bir İnsan Hakkı İhlâli: Ölüm Bekleyişi Olgusu. MHB. Cilt: 10, Sayı: 1-2, 1990.
• Gören, Zafer. Yaşama Hakkı ve Ölüm Cezası, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 10, 2006, s. 89 https://ticaret.edu.tr/uploads/Kutuphane/dergi/s10/M00146.pdf E.T.: 23/01/2021.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Esasları Ders Kitabı. Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2011.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Teorisi Cilt I. Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2011.
• Gözler, Kemal. Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Af Yetkisi, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt: 18, 2001, ss. 298-329.
• Göztepe, Ece. Avrupa Birliğinin Siyasal Bütünleşmesi ve Egemenlik Yetkisinin Paylaşılması Sorunu. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2008.
• Gözübüyük, Abdullah Pulat. Devletlerarası Ceza Hukuku. Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1959.
• Gülören, Tekinalp. Türk Yabancılar Hukuku. Beta Yayınevi, İstanbul, 2003.
• Günday, Metin. İdare Hukuku. İmaj Yayınevi, Ankara, 2004.
• Gündel, Ahmet. Yeni Türk Ceza Kanunu Açıklaması Cilt 1. Sözkesen Matbaacılık, Ankara, 2009.
• Gürpınar, Bulut. Türkiye’de Millî Güvenlik Söylemi ve Dış Politika. İstanbul: Beta Yayınevi, 2016.
• Gürsoy, Kemal Tahir. Ölüme Bağlı Tasarruflarda Şart ve Mükellefiyet Kısım II. AÜHFD. Cilt: XI, Sayı: 1-2, 1954, ss. 371-477.
• Hafızoğulları, Zeki/Özen, Muharrem. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, US-A Yayıncılık, Ankara, 2014.
• Hakyemez, Yusuf Şevki. Mutlak Monarşilerden Günümüze Egemenlik Kavramı. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2004.
• Hassan, Ümit. Siyasal Suç Kavramı. AÜSBFD. Cilt: 26, Sayı: 1, 1971, ss. 197-217.
• İçel, Kayıhan/Donay, Süheyl. Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku Genel Kısım. Beta Yayınevi, İstanbul, 2006.
• İnceoğlu, Sibel. Adil Yargılanma Hakkı ve Yargı Etiği. Şen Matbaa, Ankara, 2007.
• Kapani, Münci. Politika Bilimine Giriş. Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2005.
• Koca, Mahmut/Üzülmez İlhan. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2018.
• Mahmutoğlu, Fatih Selami. Suçluların Geri Verilmesi Ceza Hukuku Günleri 70. Yılında Türk Ceza Kanunu. Beta Yayınevi, İstanbul, 1998.
• Nal, Sabahattin. AİHS Çerçevesinde İşkence ve İnsanlık dışı Muamele veya Küçültücü Muamele veya Ceza. MHB. Cilt: 19, Sayı: 1-2, 1999, ss. 529-554.
• Nal, Sabahattin. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Taraf Ülke Hukuklarındaki Yeri ve Taraf Ülke Hukuklarına Etkisi. Yargıtay Dergisi. Cilt: 28, Sayı: 1-2, 2002, ss. 214-232.
• Nomer, Ergin. Devletler Hususî Hukuku. Beta Yayınları, İstanbul, 2005.
• Oğuzman, Kemal/Öz, Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2010.
• Onar, Sıddık Sami. İdare Hukukunun Umumi Esasları 1. Cilt. İsmail Akgün Matbaacılık Hak Kitapevi, İstanbul, 1966.
• Önder, Ayhan. Ceza Hukuku Genel Hükümler Cilt 1. Beta Yayınevi, İstanbul, 1989.
• Önder, Ayhan. Ceza Hukuku Genel Hükümler Cilt III, Beta Yayınları, İstanbul, 1989.
• Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Bacaksız, Pınar: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2018.
• Özdemir, Ali. Kamu Düzeni ve Kamu Güvenliği Kavramlarına Analitik Bir Yaklaşım. International Journal of Legal Progress. Cilt: 2, Sayı: 2, 2016, ss. 78-115.
• Özgen, Eralp. Suçluların Geri Verilmesi. Ajans-Türk Matbaası, Ankara, 1962.
• Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayınevi, Ankara, 2018.
• Öztürk, Bahri/Erdem, Mustafa Ruhan. Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku. Seçkin Yayınları, Ankara, 2018.
• Pazarcı, Hüseyin. Uluslararası Hukuk. Turhan Kitapevi, Ankara, 2019.
• Pulaşlı, Hasan. Şarta Bağlı Hukuki İşlemler ve Uygulamadaki Önemli Türleri. Türkiye Noterler Birliği Hukuk Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 91, 1996, ss. 3-21.
• Pulaşlı, Hasan. Şarta Bağlı İşlemler ve Hukuki Sonuçları. Dayınlarlı Yayıncılık, Ankara, 1989.
• Ruhi, Ahmet Cemal. Türk Hukukunda Suçluların İadesi. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Cilt: VII, Sayı: 1–2, 2003, ss. 497-521.
• Savaş, Coşkun Necmi. İnsan Hakları Bağlamında Suçluların Geri Verilmesi. Ankara Barosu Dergisi. Cilt: 71, Sayı: 1, 2013, ss. 249-284.
• Saymen, Ferit/Elbir, Halid. Türk Borçlar Hukuku Umumi Hükümler. Hak Kitabevi, İstanbul, 1966.
• Soyaslan, Doğan. Düşünce Özgürlüğü ve 4744 Sayılı Kanunla Değiştirilen Terörle Mücadele Kanunu. Prof. Dr. Çetin Özek Armağanı. Galatasaray Üniversitesi Yayını, İstanbul, 2004.
• TBMM. “Ceza İşlerinde Karşılıklı Adlî Yardım Avrupa Sözleşmesi’nin Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun”. Erişim Tarihi: 14/12/2020. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc051/kanuntbmmc051/kanuntbmmc05101034.pdf.
• TBMM. “Ceza Kovuşturmalarının Aktarılmasına Dair Avrupa Sözleşmesinin Onaylanması ve Uygulanması Hakkında Kanun”. Erişim Tarihi: 14/12/2020. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc060/kanuntbmmc060/kanuntbmmc06002080.pdf.
• TBMM. “Ceza Yargılarının Milletlerarası Değeri Konusunda Avrupa Sözleşmesinin Onaylanması ve Uygulanması Hakkında Kanun”. Erişim Tarihi:14/12/2020. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc060/kanuntbmmc060/kanuntbmmc06002081.pdf.
• TBMM. “Cezai Konularda Uluslararası Adli İşbirliği Kanunu Tasarısı”. Erişim Tarihi: 14/12/2020. https://www2.tbmm.gov.tr/d26/1/1-0695.pdf.
• TBMM. “Suçtan Kaynaklanan Gelirlerin Aklanması, Araştırılması, Ele Geçirilmesi Ve El Konulmasına İlişkin Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun”. Erişim Tarihi: 14/12/2020. https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5191.html.
• Tekinay, Selahattin Sulhi, Sermet Akman, Haluk Burcuoğlu ve Atilla Altop. Borçlar Hukuku. İstanbul: Filiz Kitapevi, 1993.
• Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Sancaktar, Oğuz. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu. Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2004.
• Tezcan, Durmuş. Ölüm Cezasını Gerektiren Suçlarda Suçluların Geri Verilmesi Sorunu. AÜSBFD. Cilt: 38, Sayı: 1, 1983, ss. 159-180.
• Turhan, Faruk. 6706 Sayılı Cezai Konularda Uluslararası Adli İş Birliği Kanunu’nun Kapsamı ve Genel Hükümleri Hakkında Bir Değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 21, Sayı: Özel Sayı, 2019, ss. 3067-3109.
• Turhan, Faruk. Ölüm Cezasının Kaldırılmasına İlişkin Gelişmeler ve Suçluların İadesi Hukukuna Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt: 4, Sayı: 4, 1999, ss. 239-258.
• Turhan, Mehmet. Değişen Egemenlik Anlayışının Hak ve Özgürlüklerin Korunmasına Etkileri ve Türk Anayasa Mahkemesi. Anayasa Yargısı Dergisi. Cilt: 1, Sayı: 20, 2003, ss. 215-248. Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Erişim Tarihi:14/12/2020. https://sozluk.gov.tr/.
• Ulutaş, Ahmet/Atabey, Ömer Serdar. Ceza Alanında Uluslararası Adli İşbirliği Hukuku. Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
• Ulutaş, Ahmet. Türkiye-İran Adli İşbirliği Sözleşmesi'nin Geri Vermeye İlişkin Bölümünün Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Cilt: XVII, Sayı: 1-2, 2013, ss. 1683-1724.
• Yıldırım, Abdülkerim. Türk Hukukunda Ölüme Bağlı Tasarruflarda Şart ve Mükellefiyetler. Turhan Kitabevi, Ankara, 2004.
• Yılmaz, Alia. Uluslararası Ceza Hukuku El Kitabı. Beta Yayınevi, İstanbul, 2001.
• Yılmaz, Ejder. Hukuk Sözlüğü. Yetkin Yayınları, Ankara, 2006.
• Yılmaz, Zekeriya. Türk Ceza Kanunu ve Kabahatler Kanunu. Seçkin Kitabevi, Ankara, 2005.
• Zencirkıran, Memet. Küreselleşme, Küresel Sosyal Sorunlar ve Çözüm Arayışları. Dünden Bugüne Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, Dora Basım-Yayın, Bursa, 2017, ss. 405-427.