Yasama Dokunulmazlığı

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 21, 71 - 105, 30.07.2021

Mustafa Arslan

Öz

Hemen her ülkede, parlamento üyelerine, yasama görevlerini layıkıyla yerine getirebilmeleri için
diğer kişiler için öngörülmeyen bağışıklıklar tanınmıştır. Günümüzde dokunulmazlık, temel işlev
olarak muhalif durumdaki milletvekillerini korumaya hizmet eder. Bu anlamda yasama dokunulmazlığı,
özellikle muhalefeti oluşturan milletvekillerinin iktidardan gelecek saldırılar veya müdahalelerle
karşı karşıya kalma tehlikesine karşı; milletvekilinin subjektif bir hakkını korumaktan ziyade,
yasama fonksiyonunun bağımsız bir şekilde icrasını garanti altına alan objektif bir anayasal statüdür.
Yasama dokunulmazlığının milletvekillerinin yapmış olduğu görevin öneminin, niteliğinin,
ciddiyetinin ve itibarının da altını çizmeye katkı sağladığı söylenebilir. Yine, milletvekillerine halkı
temsil görevlerini yürütürken ihtiyaç duydukları huzuru sağlama işlevi de bulunmaktadır. Çalışmamızda,
öncelikle yasama bağışıklıkları genel olarak açıklanmıştır. Yasama sorumsuzluğu kurumu
açıklanmaya çalışılmış ve yasama dokunulmazlığı ile birlikte amaçsal çerçevesi çizilmiştir. Yasama
dokunulmazlığının ortaya çıkışı ve hukuki niteliği açıklanarak, işlevi ortaya konulmuştur. Son
bölümünde de yasama dokunulmazlığının kaldırılması yöntem açısından anlatılmıştır. Yasama
dokunulmazlığının amacına uygun şekilde koruma sağlaması üzerine öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dokunulmazlık, Sorumsuzluk, Yargıla, Milletvekili, Meclis

Kaynakça

• Aktaş, Kadir, TBMM Uygulaması Anlatımıyla Yasama Dokunulmazlığı, Ankara 2009, Adalet Yayınevi.
• Aktaş, Kadir, Türkiye Büyük Millet Meclisi Uygulamasında Yasama Dokunulmazlığı, TBB Dergisi, Sayı 67, 2006.
• Aktaş, Kadir, Yasama Dokunulmazlığının Kapsamı, TBB Dergisi, Sayı 84, 2009.
• Arslan, Çetin, Yasama Dokunulmazlığının Zamanaşımına Etkisi, AÜHFD, 2008, C. 57, S. 1.
• Artuk, M. Emin/Gökçen, Ahmet/Yenidünya, A. Caner, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, 10. Baskı, 2016.
• Atar, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, Güncelleştirilmiş 6. Bası, Mimoza Yayınları.
• Bilgili, Murat Saltuk/Ruhi, Mehmet Emin, 1982 Anayasa’sında Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Usulü, ERZSOSDE, XI-I. 2018.
• Çelik, Adem/Tekkoyun, Mehmet, Tutukluların Milletvekili Seçilmesi ve Yasama Dokunulmazlığı, TAAD, Cilt: 1, Yıl: 2, Sayı: 6 (20 Temmuz 2011).
• Dunbay, Seda, Türk Parlamento Tarihinde Yasama Sorumsuzluğu ve Dokunulmazlığı (1876-1995), XII Levha, 2013.
• Dursun, İbrahim, Hakaret Suçunun Yasama Sorumsuzluğu Kapsamında Değerlendirilmesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi-Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 19, S. 1.
• Feyzioğlu, Metin, Yasama Dokunulmazlığı, AÜHFD, 1991-1992, C. 42., S. 1-4.
• Gözler, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt I, Ekin Basım Dağıtım, Bursa, Haziran 2011.
• Gözler, Kemal, Yasama Dokunulmazlığı: Bir Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku İncelemesi, AÜSBFD, 56-3.
• Gülfidan, O. Serkan, Yasama Dokunulmazlığı, XII Levha Yayıncılık, İstanbul 2011.
• İba, Şeref, Parlamento Hukuku, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
• İba, Şeref, Türk Anayasa Hukuku, Ankara 2018.
• Kaplan, İbrahim, Milletvekillerinin Sorumsuzluğu-Dokunulmazlığı ve Manevi Tazminat Davası, AÜSBFD, 1992, C. 47., S. 3.
• Keskinsoy, Ömer, Yasama Dokunulmazlığı, Ankara 2008, Adalet Yayınevi.
• Kutkan, Oğuzcan, Türk Anayasa Hukukunda Yasama Bağışıklıkları, 2nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017.
• Özbek, Veli Özer, Doğan, Koray, Bacaksız, Pınar, Ceza Muhakemesi Hukuku Temel Bilgiler, Seçkin, 10. Baskı.
• Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, 1995.
• Özkul, Fatih, Türk Anayasalarında Yasama Dokunulmazlığı, TAAD, Yıl 8, S. 32, Ekim 2017.
• Sevinç, Sevinç, 22. Yasama Döneminin (2002-2007) Ardından Yasama Bağışıklıkları Konusu, AÜSBFD, 62-3.
• Teziç, Erdoğan, Anayasa Hukuku Genel Esaslar, Yirmibirinci Bası, Beta.
• Tunç, Hasan, Türk Anayasa Hukuku, Gazi Kitabevi, 2018.
• Tunç, Mehmet, Yasama Dokunulmazlığının Ceza Hukuku Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Uslu, Ferhat, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Adalet Yayınevi, 2016.
• Yolcu, Serkan, Adil Yargılanma Hakkı Karşısında Yasama Dokunulmazlığını Yeniden Düşünmek: Atilla Kart Olayı Üzerine Bir Deneme, AUHFD, 60 (2) 2011.
• Yüksel, Cüneyt, Uluslararası Karşılaştırmalar Işığında Parlamenterlere Tanınan Güvenceler ve Yasama Dokunulmazlığının Değerlendirilmesi, İÜHFM C. LXXI, S. 1.