ÇANAKKALE 112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ İSTASYONLARINDA GÖREV YAPAN SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ŞİDDETLE KARŞILAŞMA DURUMU VE BU DURUMUN TÜKENMİŞLİK SENDROMU ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 13, 05.12.2016

İsmet Çelebi

Öz

Amaç 

Bu çalışma, yoğun olarak şiddetle karşılaşan, şiddetle karşılaşmış olmasına karşın olay yerinde hasta/yaralılara müdahale etmek zorunda kalarak, çok fazla stres faktörü ile mücadele eden 112 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonlarında (ASHİ) çalışanların, şiddetle karşılaşma durumunu belirlemek ve bu durumun tükenmişlik sendromu üzerine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. 

Yöntem 

Kesitsel tipte bir araştırmadır. Çalışmanın evrenini, Çanakkale 112 Acil sağlık hizmetleri istasyonu ve komuta kontrol merkezinde görev yapan sağlık personeli oluşturmaktadır. Örneklem seçim yöntemi kullanılmamış, evrenin tamamına ulaşım hedeflenmiştir. Veriler anket formu kullanılarak yüz yüze görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Verilerin çözümlemesinde Ki-kare analizi, Kruskal-Wallis ve t- testi yapılmıştır. 

Bulgular 

Çalışmaya 112 ASHİ’de görev yapan 116 sağlık çalışanı katılmıştır. Katılımcıların %74.1’i (n=86) sözlü şiddet, %11.2’si (n=13) fiziksel şiddetle karşılaştığını belirtmiştir. Şiddet uygulayanların %73.7’si (n=73) hasta/yaralı yakınıyken, %18.2’i (n=18) hasta/yaralanın kendisidir. Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin alt boyutlarından olan duygusal tükenmişlik puanları, ortalama 15.88±6.34, duyarsızlaşma puanı ortalaması 6.68±3.93, düşük kişisel başarı puanı ortalaması 20.64±4.66 olarak saptanmıştır. Şiddet gören sağlık çalışanlarının duygusal tükenme ortalaması, şiddet görmeyen sağlık çalışanlarının duygusal tükenme ortalamasına göre, istatistiksel olarak anlamlı ve yüksek bulundmuştur (p<0.05). 

Sonuç 

112 ASHİ’de görev yapan sağlık çalışanlarının büyük bir kısmının şiddetle karşılaştığı ve bu durumun özellikle duygusal tükenmeyi arttırdığı saptanmıştır. Ayrıca meslekte çalışma süresi arttıkça kişisel başarı düzeyinin düştüğü ve bunların dışında medeni durum, yaş, görev yapılan birimin hastaneye entegre olup olmaması çalışmamızda tükenmişlik sendromu açısından etkili bulunmamıştır. 

Anahtar Kelimeler

Şiddet, Sağlık Personeli, Tükenmişlik

Kaynakça

• Annagür, B. (2010). Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet: Risk Faktörleri, Etkileri, Değerlendirilmesi ve Önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2(2):161-173.
• Altay, B., Gönener, D., Demirkıran, C. (2010). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ve aile desteğinin etkisi. 15(1): 10-16
• Ayrancı, Ü. ve Yenilmez, Ç.(2002). Günay Y ve ark. Çeşitli sağlık kurumlarında ve sağlık meslekgruplarında şiddete uğrama sıklığı. Anadolu Psikiyatri Dergisi.3:147-154.
• Barutcu, E. ve Serinkan, C. (2008). Günümüzün önemli sorunlarından biri olarak tükenmişlik sendromu ve Denizli'de yapılan bir araştırma. Ege Akademik Bakış 8(2):541-561
• Büyükbayram, A. Okçay, H. (2013). Sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti etkileyen sosyo-Kültürel etmenler. Journal of Psychiatric Nursing 2013;4(1):46-53
• Chein, WC., Hwu, HG., Kung, SM., Chiu, HJ., Wang, JD., (2008). Precalence and determinants of workplace violence of health care workers in a psychiatric hospital in Taiwan. Journal of Occupational Health 50(3):288-293 Çam,
• O. (1991). Hemşirelerde Tükenmişlik Sendromunun Araştırması. 9 Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü. Yükseklisans tezi. İzmir
• Çamcı, O. Kutlu, Y. (2011) Kocaeli’de sağlık çalışanlarına yönelik işyeri şiddetinin belirlenmesi. Journal of Psychiatric Nursing 2(1):9-16
• Elliott, PP. (1997). Violence in health care. What nurse managers need to know. Nurses Management. 28(12):38-42
• Erol, A., Akarca, F., Değerli, V., Sert, E., Delibaş, H., Gülpek D. ve ark. (2012). Acil Servis Çalışanlarında Tükenmişlik ve İş Doyumu. Klinik Psikiyatri Dergisi 15(2):103-110
• Franz, S., Zeh, A., Schablon, A., Kuhnert, S., Nienhaus, A. (2010). Aggression and violence against health care workers in Germany - a cross sectional retrospective survey. Health Services Rearch 10:1-8
• Izgar H. (2001). Okul yöneticilerinde tükenmişlik. Nobel Yayın Dağıtımı. -Ankara
• İlhan, NM., Özkan, S., Kurtcebe, ÖZ., Aksakal, N. (2009). Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde Çalışan Araştırma Görevlileri ve Intörn Doktorlarda Şiddete Maruziyet ve Şiddetle İlişkili Etmenler. Toplum Hekimliği Bülteni.28(3):15-23.
• Keser Özcan, N., Bilgin H. (2011) Türkiye’de sağlık çalışanlarına yönelik şiddet:Sistematik derleme. Turkiye Klinikleri J Med Sci 31(6):1442-56
• Maslach, C., Wilmar, BS., Leiter, MP. (2001). Job burnout. Annual Reviews Psychology 52(1):397-422 Saines, J. (1999). Violence and Aggression in A&E: Recommendations for Action. Accident and Emergency Nursing 7(1):8-12
• Süloğlu, A. (2009). Diyaliz merkezinde çalışan doktor ve hemşirelerde tükenmişlik sendromu. Bakırköy Dr Sadi Konuk eğitim ve araştırma hastanesi. Uzmanlık Tezi. İstanbul
• Türkçüer, İ., Erdur, B., Ergin, A., Serinken, M., Bukıran, A., Aydın, B. ve ark. (2007).Acil tıp sisteminde çalışan hekimlerin iş yeri stres faktörleri: Denizli ili araştırma sonuçları. Türkiye Acil Tıp Dergisi 7(2):68-72
• Öztürk, A. Tolga, Y. Şenol, V. Günay, O. (2007). Kayseri ilinde görev yapan sağlık idarecilerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Erciyes Tıp Dergisi 30(2):92-99.
• Coşkun, S. Tuna Öztürk, A. (2010).Bakırköy Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hemşirelerinde Şiddete Maruz Kalma Durumlarının İncelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 3(3):16-23
• Warshaw, LJ. Messite, J. (1996). Workplace violence: Preventive and interventive strategies. Journal Occupational Environ Medicane 38(10): 993-1006
• WHO (2002).World Report on Violence and Health. Cenevre.