TÜRKİYE’DE FAALİYET GÖSTEREN İKİ YABANCI FİRMANIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI KIYASLAMASI

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 79 - 100, 26.12.2019

Birol Temel Bülent Demir

Öz

ILO kayıtlarına göre iş kazaları, Avrupa’da % 2.8, dünyada % 4 gayrisafi milli hasıla kaybına sebep olmaktadır. Kişisel ve toplumsal travmalara da sebep olan iş kazalarından kaynaklı kayıpların, günümüz ekonomik koşullarında önemi artmaktadır. Dünya genelinde sanayisi gelişmiş İngiltere, Amerika, Japonya, Almanya, Avustralya gibi ülkeler iş güvenliği konularında öncü ülkeler olup makaleye konu firmaların biri Japon diğeri Amerikan menşeilidir. Japon üretim sistemi deyince günümüzde TPS (Toyota Production System) veya Toyota Way (Toyota Tarzı) diye bilinen üretim sistemi akla gelmektedir. Japonlar yalın üretimle beraber iş güvenliği (Anzen) kavramını birlikte düşünmüş ve İş Sağlığı ve Güvenliği yönetim sistemini bir nevi “yalın iş güvenliği sistemi” olarak ele almaktadır. Amerikalılar ise daha çok kayıt ve ispata dayalı sistem kurarak takip etmeyi tercih etmektedirler. Bu anlamda modül modül kurulan HSE (Sağlık, Güvenlik, Çevre) sistemi hem web tabanlı takip edilerek verilen hedef puana ulaşılması beklenmekte hem de dış denetimlerle puanlar kalibre edilmektedir. Bu makalede, Türkiye’de faaliyet gösteren çok uluslu bir Japon firmasındaki uygulamalar ile yine Türkiye’de faaliyet gösteren Amerikan firmasındaki uygulamalar karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Japon iş güvenliği yönetimi, Kaizen, Amerikan iş güvenliği yönetimi, SAT, iş sağlığı ve güvenliği kanunu

Kaynakça

• 5510 Sayı ve 31.05.2016 Tarihli Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5510.doc (Erişim Tarihi:20.03.2016).
• 6331 Sayı ve 30.06.2012 Tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5510.doc (Erişim Tarihi: 11.12.2018).
• Ceylan H. (2011) Analysis of Occupational Accidents According to The Sectors in Turkey, 5510
• Ćwiklicki, M.; Obora, H. 2011. Hoshin Kanri: policy management in Japanese subsidiaries based in Poland, Business, Management and Education 9(2): 216–235.
• Demir B. ve Demir N. (2016). Kamu Sektöründe 6331 Sayılı İş Sağlığı Güvenliği Yasasının Uygulanması ve Mevcut Yükümlülükler. İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 29(2016):167-194.
• Ekmekçi, Ömer. (2015). İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşveren ve Çalışanların Hukuki Sorumlulukları ve Süreç Yönetimi, TBB Yerel Yönetimlerde İSG Sempozyumu, İstanbul, 2016.
• Gupta, S. and Jain, SK. (2014). ‘The 5S and kaizen concept for overall improvement of the organisation: a case study’, Int. J. Lean Enterprise Research, Vol. 1, No. 1, pp.22–40.
• Internet haber, http://ekonomi.haber7.com/is-dunyasi/haber/938387-iste-turkiyedeki-patron-ve-isci-sayisi, 10.10.2012.
• İri, A., (2007). OHSAS 18001 İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Bir İnşaat Firmasında Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Liker, JK. (2012). Toyota Tarzı (çev.: Ümit Şensoy), Optimist Yayınları, İstanbul.
• Marchwinski, C., Shook J. (2007). Yalın Kavramlar Sözlüğü. Yalın Düsünürler için Şekilli Sözlük. (çev.: Ayşe Soydan ve Regaip Baran), İstanbul: Yalın Enstitü Derneği Yayınları.
• Mearns and Havold, Case Study, Occupational health and safety and the balanced scorecard, The TQM Magazine, Volume 15 · Number 6 · 2003 · pp. 408-423 Okur Ayperi Serdaroğlu, Yalın Üretim, SOZ yayın, 1997
• Özkılıç, Ö. (2005). İş Sağlığı ve Güvenliği, Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu TİSK. Ankara.
• Sayer, T. and Foley, J.P.: Get Me to the Dojo: An Experiential Learning Experience, J.I. Kantola et al. (eds.), Advances in Human Factors, Business Management, Training and Education, Advances in Intelligent Systems and Computing 498, DOI 10.1007/978-3-319-42070-7_88, 919-931 (2016)
• SGK (2017), İstatistik Yıllıkları (2017), http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari Tarih: (Erişim Tarihi: 15.08.2019).
• Sosyal Güvenlik Kurumu, SGK Yıllık İstatistikleri. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari Tablo 1.15- 5510 Sayılı Kanunun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Zorunlu Sigortalıların İllerde İşyeri Büyüklüğüne Göre Dağılımı, 2017, (Erişim Tarihi: 09.12.2018).
• Turan B. (2015). İş Sağlığı ve Güvenliği. Safety Mag. 1(3):27-28., T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü (2016). Kamuda İş Sağlığı ve Güvenliği, 6331 sayılı kanunun kamuda uygulanması. Ankara. TMMOB, Makine Mühendisleri Odası (2014). İş Sağlığı ve İş Güvenliği Oda Raporu. MMO/617, Ankara.
• URL-1: https://www.12manage.com/methods_kaizen.html, (Erişim Tarihi: 07.11.2019).
• URL-2: https://slideplayer.com/slide/5673549/, (Erişim Tarihi: 07.11.2019).
• Womack, James ve Daniel Jones (2012), Yalın Düşünce, (çev.: Oygur Yamak), Optimist Yayınları, İstanbul.
• Yardım, N., Çipil Z., Vardar C., Mollahaliloğlu S., (2007). Sağlık Bakanlığı Refik Saydam
• Yang, Y.S., Gaskill, M. (2011). Exploring personality and perceived self-efficacy for online teaching: a mixed method study. Soc. Inf. Technol. Teacher Educ. Int. Conf. 2011(1), 862–867.