AN ASSESSMENT ON THE RELATIONSHIP BETWEEN DISASTERS AND NATIONAL DEVELOPMENT POLICIES IN TURKEY FROM THE BEGINNING OF THE PLANNED PERIOD TO THE PRESENT

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 379 - 409, 01.01.2023

Gökhan Tenikler

https://doi.org/10.54409/hod.1214321

Cited By: 2

Öz

Objective: It is aimed to analyze comparatively the levels of consideration and application of the relationship between disasters and the phenomenon of development, which is one of the first factors that come to mind in determining the level of success of disaster management, within the framework of the tradition of five-year development planning that has been put into practice since the 1960s, which represents the beginning of the "Planned Period" in Turkey and to evaluate the holistic relationship among the plans.

Material and Methods: The relationship level between disasters and development were highlighted by scanning 30 selected words related to the phenomenon of disaster in 11 development plans, which are included in the system of the Presidency of the Republic of Turkey Strategy and Budget Department (access address: https://www.sbb.gov.tr), the institution responsible for planning at the national level in Turkey, and the contents of all development plans were analyzed in terms of their level of inclusion in disaster management policies in a comparative framework.

Results: As a result of scanning the contents of 11 development plans in terms of issues related to disaster management, the number of development plans that included the provisions and evaluations of "Disaster Management" in planning at the national level under a separate heading is determined as 3. It is determined that the content of the remaining 8 development plans included independent or superficial statements about modern disaster management approaches. In the plans that regulate the issue of disaster management under a separate heading, it is observed that the phenomenon of disaster is also associated with other sectoral topics at varying levels. In these sectoral evaluations, it is determined that some concepts related to disaster are handled in a context that serves the economic development concern beyond the perception of risk and danger.

Conclusion: The fact that the disaster phenomenon in Turkey has been neglected for many years in the national development plans, which are at the top of the planning hierarchy and form the basis for the preparation of other high and low-level plans, has adversely affected the level of success of administrative and legal acts at local, regional and national levels in both natural and human-made disasters. The integrity and continuity relationship between the plans remained at a low level in general.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Development, Development Plan

TÜRKİYE’DE PLANLI DÖNEMİN BAŞLANGICINDAN GÜNÜMÜZE AFETLER VE ULUSAL KALKINMA POLİTİKALARI İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Amaç: Afet yönetiminin başarı düzeyinin belirlenmesinde ilk akla gelen faktörlerden birisi olan kalkınma olgusunun afetlerle ilişkisinin, Türkiye’de “Planlı Dönem”in başlangıcını ifade eden 1960’lı yıllardan günümüze kadarki süreçte yaşama geçirilen beşer yıllık kalkınma planlaması geleneği çerçevesinde dikkate alınma ve uygulama düzeylerinin karşılaştırmalı bir şekilde analiz edilmesi ve planlar arasındaki bütünsellik ilişkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Materyal ve Yöntem: Türkiye’de ulusal düzeyde planlamadan sorumlu kuruluş Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr) sisteminde yer alan ve uygulamaya konu edilmiş 11 kalkınma planı, afet olgusuna ilişkin seçilmiş 30 kelime taranmak suretiyle afet ve kalkınma olgularının ilişki düzeyi belirlenmiş ve tüm kalkınma planlarının içerikleri afet yönetimine ilişkin politikalara yer verme düzeyleri açısından incelenerek karşılaştırmalı bir çerçevede analiz edilmiştir.

Bulgular: 11 kalkınma planının içeriğinin afet yönetimi ile ilgili konular yönüyle taranması sonucunda, “Afet Yönetimi”ne ilişkin hüküm ve değerlendirmeleri ayrı bir başlık altında ulusal düzeyde planlamaya dahil eden kalkınma planı sayısı üç olarak tespit edilmiştir. Diğer sekiz kalkınma planı içeriğinde, modern afet yönetimi yaklaşımlarına yönelik bağımsız veya yüzeysel ifadelere yer verildiği belirlenmiştir. Afet yönetimi konusunu ayrı bir başlık altında düzenleyen planlarda, afet olgusunun diğer sektörel konu başlıklarıyla da değişen düzeylerde ilişkilendirildiği görülmüştür. Söz konusu sektörel ilişkilendirmelerde afete ilişkin bazı kavramların, risk ve tehlike algısının ötesinde ekonomik kalkınma kaygısına hizmet eden bir içerikte ele alındığı tespit edilmiştir.

Sonuç: Türkiye’de afet olgusunun, planlama hiyerarşisinin en üst basamağında yer alan ve diğer üst ve alt düzey planların hazırlanmasına temel teşkil eden ulusal kalkınma planlarında yer verilmesi konusunun uzun yıllar ihmal edilmiş olması gerek doğal gerek insan kaynaklı afet olaylarında yerel, bölgesel ve ulusal düzeydeki idari ve hukuki tasarrufların başarı düzeyini olumsuz etkilemiştir, planlar arasındaki bütünsellik ve süreklilik ilişkisi genel olarak düşük düzeyde kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet, Kalkınma, Kalkınma Planı

Kaynakça

• AFAD (2014). Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı (2012-2013), Ankara.
• AFAD (2014). Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP), Ankara. AFAD (2018). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri, Ankara.
• AFAD (2019). Stratejik Plan (2019-2023), Güncellenmiş Versiyon 2021, Ankara.
• AFAD (2022a). Doğal Afetler, https://www.afad.gov.tr/afadem/dogal-afetler, 20.11.2022.
• AFAD (2022b). Türkiye Deprem Tehlike Haritası, https://www.afad.gov.tr/turkiye-deprem-tehlike-haritasi, 20.11.2022.
• AFAD (2022c). Türkiye Afet Bilgi Bankası, https://www.afad.gov.tr/tabb-turkiye-afet-bilgi-bankasi, 20.11.2022.
• AFAD (2022d). Bütünleşik Afet Tehlike Haritalarının Hazırlanması, https://www.afad.gov.tr/butunlesik-afet-tehlike-haritalarinin-hazirlanmasi, 20.11.2022.
• Alkan, MA, Aslaner, A. (2022). Kültür Varlıkları ve Miras Alanlarının Korunması ve Afet Risklerinin Azaltılması Kılavuzu, IRAP, Ankara.
• DASK (2022). Poliçe Üretim, https://dask.gov.tr/tr/police-uretim, 20.11.2022.
• Sak, R, Şahin Sak, İT, Öneren Şendil, Ç, Nas, E. (2021). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4 (1), 227-250.
• T.C. Başbakanlık Devlet Plânlama Teşkilâtı (DPT) (1990). Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994), Yayın No:2174, Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Plânlama Teşkilâtı (DPT) (1985). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989), Yayın No:1974, Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Plânlama Teşkilâtı (DPT) (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977), Yayın No:1664, Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Plânlama Teşkilâtı (DPT) (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Plânlama Teşkilâtı (DPT) (1996). Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Plânlama Teşkilâtı (DPT) (1996). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000), Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Plânlama Teşkilâtı (DPT) (1973). Yeni Strateji ve Kalkınma Planı (Üçüncü Beş Yıl) 1973-1977, Yayın No:1272, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Plânlama Teşkilâtı Müsteşarlığı (DPT) (1968). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı (1968-1972), Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Plânlama Teşkilâtı Müsteşarlığı (DPT) (1963). Kalkınma Plânı (Birinci Beş Yıl) 1963-1967, Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2019). 100. Yıl Türkiye Planı, On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), Ankara.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2022). On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028) Özel İhtisas Komisyonları ve Çalışma Grupları El Kitabı, Ankara.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Ankara.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2017). On Birinci Kalkınma Planı (2019 - 2023) Özel İhtisas Komisyonları ve Çalışma Grupları El Kitabı, Ankara.
• T.C. Resmi Gazete (1983). 27 Mayıs 1983, Sayı: 18059, Resmi Gazete Kodu: 870583 Ankara.
• TBMM (2010). Deprem Riskinin Araştırılarak Deprem Yönetiminde Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, Dönem:23 Yasama Yılı: 4, S. Sayısı: 549, Ankara. https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss549.pdf, 20.11.2022.
• TBMM (2021). Depreme Karşı Alınabilecek Önlemlerin ve Depremlerin Zararlarının En Aza İndirilmesi İçin Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, Dönem:27 Yasama Yılı: 4, S. Sayısı: 278, Ankara. https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem27/yil01/ss278.pdf, 20.11.2022.
• TBMM (1999). Ülkemizde Meydana Gelen Deprem Felaketi Konusunda Yapılan Çalışmaların Tüm Yönleriyle İncelenerek Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu Raporu, Dönem:21 Yasama Yılı: 2, S. Sayısı: 308, Ankara. https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem21/yil01/ss308.pdf, 20.11.2022.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2019). Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı, Ankara.
• The World Bank (1999). Turkey-Marmara Earthquake Emergency Reconstruction (MEER) Project, Report No. PID8416, https://documents1.worldbank.org/curated/en/791461468779367010/pdf/multi0page.pdf, 20.11.2022. TÜİK, 28 Mart 2022, Şehir-Köy Nüfus Oranı, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109
• United Nations. (1973). Report of the United Nations Conference on the Human Environment, Stockholm, 5-16 June 1972, New York, https://digitallibrary.un.org/record/523249, 20.11.2022.
• United Nations (1994). Yokohama Strategy for a Safer World: Guidelines for Natural Disaster Prevention, Preparedness and Mitigation, 25 May 1994, Yokohama, Japan, A/CONF.172/L.2, p.1-16 https://digitallibrary.un.org/record/161609, 20.11.2022.
• UN General Assembly (1990). International Decade for Natural Disaster Reduction: resolution (44th sess. : 1989-1990), Volume 1, 19 September-29 December 1989. - A/44/49.- p. 161-162, New York, https://digitallibrary.un.org/record/82536, 20.11.2022.
• UNISDR (2005). Hyogo Framework for Action 2005-2015: Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters, World Conference on Disaster Reduction 18-22 January 2005, Kobe, Hyogo, Japan, https://www.unisdr.org/2005/wcdr/intergover/official-doc/L-docs/Hyogo-framework-for-action-english.pdf, 20.11.2022.
• UNISDR (2015). Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015-2030, UNISDR/GE/2015-ICLUXEN50001st edition, Switzerland, https://www.undrr.org/publication/sendai-framework-disaster-risk-reduction-2015-2030, 20.11.2022.
• UNWCED. (1987). Our Common Future, Report of the World Commission on Environment and Development, https://digitallibrary.un.org/record/139811, 20.11.2022.